Οι καβγάδες μεταξύ μαθητών, που έχουν έντονο το στοιχείο του εκφοβισμού, οι λεκτικές επιθέσεις και γενικότερα τα φαινόμενα σχολικής βίας εκτιμάται πως έχουν αυξηθεί σε σχολεία της χώρας προκαλώντας ανησυχία στον εκπαιδευτικό κόσμο. Δάσκαλοι διακρίνουν μία ένταση στις σχέσεις μεταξύ μαθητών σε δημοτικά, συνδέοντάς την με τις καταστάσεις που βιώνουν στο σπίτι, λόγω της κρίσης. Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, εκτός από την κοροϊδία, τη διάδοση φημών και την απομόνωση, με θύτες και θύματα μαθητές, που αποτελούσαν πάντοτε κομμάτι της σχολικής πραγματικότητας, κάνουν σποραδικά την εμφάνισή τους και αντιπαραθέσεις στις οποίες κεντρικό ρόλο έχουν μαθητές που αυτοαποκαλούνται οπαδοί της Χρυσής Αυγής.
Παλαιότερη έρευνα επιστημόνων από τη Θεσσαλονίκη έχει δείξει ότι τα περισσότερα περιστατικά εκφοβισμού στα ελληνικά σχολεία εκδηλώνονται στην αυλή, την ώρα του διαλείμματος. Το 23,3% των μαθητών γυμνασίου - λυκείου γίνονται μάρτυρες σε καβγά με ξύλο τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα, ενώ γενικά το 10%-13% των παιδιών έχουν υποστεί λεκτικό και κοινωνικό εκφοβισμό σε χώρους του σχολείου για μεγάλα χρονικά διαστήματα, σύμφωνα με πανελλαδική μελέτη της περιόδου 2004-2006, υπό την επιστημονική καθοδήγηση της καθηγήτριας του ΑΠΘ, Β. Δεληγιάννη-Κουϊμτζή.
Να σημειωθεί ότι ο σχολικός εκφοβισμός περιλαμβάνει τη σωματική, τη λεκτική και την ψυχολογική επίθεση, με θύτες και θύματα παιδιά. Τα τελευταία 2-3 χρόνια φαίνεται να οξύνονται οι αντιπαραθέσεις, όπως αναφέρει το μέλος του δ.σ. του Κέντρου Μελετών και Τεκμηρίωσης (ΚΕΜΕΤΕ) της ΟΛΜΕ, Παύλος Χαραμής, ο οποίος κάνει λόγο για έξαρση φαινομένων βίας στα σχολεία. Τα πιο συνηθισμένα περιστατικά σχετίζονται με τη λεκτική και λιγότερο με τη σωματική βία.
«Φαίνεται ότι τα αγόρια χρησιμοποιούν πιο εύκολα τη σωματική βία, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι τα κορίτσια δεν τη χρησιμοποιούν. Ωστόσο, αυτά προσφεύγουν πιο εύκολα στη λεκτική βία, που πολλές φορές είναι πολύ... αποτελεσματική», σημειώνει ο κ. Χαραμής.
Ο «εύκολος στόχος»
Συνήθως επιλέγεται ένας μαθητής που αποτελεί "εύκολο στόχο" για τους υπολοίπους, εξαιτίας κάποιας ιδιαιτερότητας, η οποία μπορεί να είναι εμφανής. «Το παιδί που αποτελεί θύμα βρίσκεται σε πολύ δυσμενέστερη θέση, όταν αντιμετωπίζει ομαδική μορφή βίας. Τότε οι καταστάσεις είναι ακόμα πιο σοβαρές και πολλές φορές το οδηγούν και σε απελπισία, διότι νιώθει ότι συνολικά απορρίπτεται από το περιβάλλον του, ενώ αυτό, στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν είναι σωστό. Απλώς κυριαρχεί γύρω του αυτή η μορφή βίας και το κάνει να αποθαρρύνεται και να μην μπορεί να αντιδράσει. Γι' αυτό στις συγκεκριμένες περιπτώσεις απαιτείται να υπάρχει επικοινωνία μεταξύ παιδιών, γονέων και εκπαιδευτικών, ώστε να έχουν το θάρρος να αφηγούνται αυτό που τους συμβαίνει, να το δηλώνουν και να λαμβάνονται μέτρα. Επίσης, πρέπει να ξεπεραστούν και ορισμένες προκαταλήψεις σε σχέση με αυτό, δεδομένου ότι πολλές φορές τα παιδιά διστάζουν να συζητήσουν αυτά τα ζητήματα, επειδή θεωρούν ότι θα χαρακτηριστούν ως "καρφιά" ή "μαρτυριάρηδες"», υποστηρίζει ο κ. Χαραμής. Η κοροϊδία, τα σεξουαλικά σχόλια, η διάδοση φημών, οι διακρίσεις και η απομόνωση αποτελούν κομμάτι της σχολικής πραγματικότητας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, σύμφωνα με εκπαιδευτικούς, παρατηρούνται και «χοντρά πειράγματα», τα οποία μπορεί να συμπεριλαμβάνουν και σωματική βία. «Τέτοια περιστατικά έχουμε κατά καιρούς, ιδίως όταν ένας καβγάς ή μία αντιπαράθεση οδηγούν σε οργάνωση ομάδων, οι οποίες έρχονται μεταξύ τους σε αντιπαράθεση μέσα ή έξω από το σχολείο», σχολιάζει ο ίδιος.
Της μόδας...
Ερωτηθείς για κρούσματα ρατσιστικής βίας ο κ. Χαραμής απαντά πως αυτά παρατηρούνταν και στο παρελθόν, ωστόσο το τελευταίο διάστημα εμφανίζονται πιο συχνά περιστατικά επιθετικής συμπεριφοράς από ομάδες μαθητών που αυτοαποκαλούνται οπαδοί της Χρυσής Αυγής, κυρίως σε βάρος παιδιών μεταναστών. «Μερικές φορές η επίκληση της Χρυσής Αυγής αποτελεί ένα στοιχείο μόδας περισσότερο, παρά ουσίας, και έναν τρόπο να δικαιολογηθεί μία επιθετική συμπεριφορά», υποστηρίζει το μέλος του δ.σ. του ΚΕΜΕΤΕ της ΟΛΜΕ, τονίζοντας πως δεν υπάρχουν στοιχεία για την έκταση του φαινομένου.
Σε γενικές γραμμές, πάντως, εκτιμάται ότι έχουν αυξηθεί οι καβγάδες, οι επιθέσεις και γενικότερα η σχολική βία τα τελευταία χρόνια, γεγονός που μπορεί να συνδέεται και με την κρίση.
Εκνευρισμός και ένταση
«Θα σε δείρω», «θα σε χτυπήσω»... Αυτές οι φράσεις ακούγονται ολοένα και συχνότερα στις αυλές δημοτικών, ενώ σε ορισμένα σχολεία δάσκαλοι έχουν διακρίνει μία ένταση στις σχέσεις μεταξύ των μαθητών. «Εχουμε περίεργα κρούσματα. Βρίζονται μεταξύ τους, πετάνε πέτρες... Παρατηρώ έναν εκνευρισμό, μία υπερκινητικότητα και έλλειψη ορίων. Δεν ξέρουν πού πρέπει να σταματήσουν», λέει δασκάλα που υπηρετεί σε σχολείο της δυτικής Θεσσαλονίκης. Ομως και ο διευθυντής του 55ου δημοτικού, στο κέντρο της πόλης, Κώστας Ανθόπουλος, χαρακτηρίζει έντονο το φαινόμενο της λεκτικής βίας, το οποίο ενδέχεται να στραφεί, σε κάποιες περιπτώσεις, και προς τον εκπαιδευτικό, ο οποίος μπορεί να νιώσει αμηχανία και να ζητήσει υποστήριξη και επιμόρφωση. «Υπάρχει μία νευρικότητα. Πολλές φορές τα παιδιά βιώνουν μέσα στο σπίτι την οικονομική ανασφάλεια, τις εντάσεις και αυτό μεταφέρεται στο σχολείο. Επίσης, φαινόμενα πολιτικής βίας (ξυλοδαρμοί, προπηλακισμοί κ.λπ.), που σημειώνονται σε διάφορους χώρους και προβάλλονται από τα μέσα ενημέρωσης, παίζουν καθοριστικό ρόλο στη συμπεριφορά των μαθητών στο σχολικό χώρο, αφού διαπιστώνεται πως αντιγράφουν όσα βλέπουν στην τηλεόραση», σημειώνει ο κ. Ανθόπουλος.
Οι οικογένειες, δεδομένου ότι έχουν ιδιαίτερα προβλήματα, ασχολούνται ολοένα και λιγότερο με τα παιδιά, τα οποία ορισμένες φορές είναι ατίθασα και παρουσιάζουν έναν εκνευρισμό, όπως τονίζει ο γραμματέας της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας, Νίκος Φασφαλής, εξηγώντας πως αυτό φαίνεται ακόμη και στο παιχνίδι. «Μάλιστα, δεν αποδέχονται τα όρια και τους κανόνες που βάζει το σχολείο», συμπληρώνει ο ίδιος.
Η ανεργία και η φτώχεια
Η ανεργία, η φτώχεια και τα προβλήματα της οικογένειας, σύμφωνα με καθηγητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, επηρεάζουν τη συμπεριφορά των παιδιών, αφού δεν έχουν την ψυχολογική ηρεμία που θα είχαν σε άλλες συνθήκες. Η αύξηση των κοινωνικών προβλημάτων αυξάνει και τη βία μέσα στις σχολικές μονάδες, όπως τονίζει ο πρόεδρος της Α' ΕΛΜΕ-Θ, Νίκος Αγαθαγγέλλου.
Ο Χρήστος Αντωνίου, διευθυντής γυμνασίου στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, στέκεται ιδιαίτερα στα κρούσματα λεκτικής και ψυχολογικής βίας. «Το σχολείο είναι εικόνα της κοινωνίας και συνεπώς ό,τι συμβαίνει έξω μεταφέρεται και μέσα. Ολα τα κοινωνικο-οικονομικά προβλήματα μεταφέρονται αρχικά στην οικογένεια και μετά στο σχολείο. Το πιο εύκολο είναι οι καβγάδες. Το δύσκολο είναι τα φαινόμενα βίας, που δεν καταγράφονται. Μόνο με τη σιωπή ένας μαθητής μπορεί να επηρεάζει τη ζωή ενός άλλου συμμαθητή του», τονίζει ο κ. Αντωνίου, προσθέτοντας πως η άσκηση ψυχολογικής βίας είναι δύσκολο να ανιχνευτεί.
Παλαιότερη έρευνα επιστημόνων από τη Θεσσαλονίκη έχει δείξει ότι τα περισσότερα περιστατικά εκφοβισμού στα ελληνικά σχολεία εκδηλώνονται στην αυλή, την ώρα του διαλείμματος. Το 23,3% των μαθητών γυμνασίου - λυκείου γίνονται μάρτυρες σε καβγά με ξύλο τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα, ενώ γενικά το 10%-13% των παιδιών έχουν υποστεί λεκτικό και κοινωνικό εκφοβισμό σε χώρους του σχολείου για μεγάλα χρονικά διαστήματα, σύμφωνα με πανελλαδική μελέτη της περιόδου 2004-2006, υπό την επιστημονική καθοδήγηση της καθηγήτριας του ΑΠΘ, Β. Δεληγιάννη-Κουϊμτζή.
Να σημειωθεί ότι ο σχολικός εκφοβισμός περιλαμβάνει τη σωματική, τη λεκτική και την ψυχολογική επίθεση, με θύτες και θύματα παιδιά. Τα τελευταία 2-3 χρόνια φαίνεται να οξύνονται οι αντιπαραθέσεις, όπως αναφέρει το μέλος του δ.σ. του Κέντρου Μελετών και Τεκμηρίωσης (ΚΕΜΕΤΕ) της ΟΛΜΕ, Παύλος Χαραμής, ο οποίος κάνει λόγο για έξαρση φαινομένων βίας στα σχολεία. Τα πιο συνηθισμένα περιστατικά σχετίζονται με τη λεκτική και λιγότερο με τη σωματική βία.
«Φαίνεται ότι τα αγόρια χρησιμοποιούν πιο εύκολα τη σωματική βία, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι τα κορίτσια δεν τη χρησιμοποιούν. Ωστόσο, αυτά προσφεύγουν πιο εύκολα στη λεκτική βία, που πολλές φορές είναι πολύ... αποτελεσματική», σημειώνει ο κ. Χαραμής.
Ο «εύκολος στόχος»
Συνήθως επιλέγεται ένας μαθητής που αποτελεί "εύκολο στόχο" για τους υπολοίπους, εξαιτίας κάποιας ιδιαιτερότητας, η οποία μπορεί να είναι εμφανής. «Το παιδί που αποτελεί θύμα βρίσκεται σε πολύ δυσμενέστερη θέση, όταν αντιμετωπίζει ομαδική μορφή βίας. Τότε οι καταστάσεις είναι ακόμα πιο σοβαρές και πολλές φορές το οδηγούν και σε απελπισία, διότι νιώθει ότι συνολικά απορρίπτεται από το περιβάλλον του, ενώ αυτό, στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν είναι σωστό. Απλώς κυριαρχεί γύρω του αυτή η μορφή βίας και το κάνει να αποθαρρύνεται και να μην μπορεί να αντιδράσει. Γι' αυτό στις συγκεκριμένες περιπτώσεις απαιτείται να υπάρχει επικοινωνία μεταξύ παιδιών, γονέων και εκπαιδευτικών, ώστε να έχουν το θάρρος να αφηγούνται αυτό που τους συμβαίνει, να το δηλώνουν και να λαμβάνονται μέτρα. Επίσης, πρέπει να ξεπεραστούν και ορισμένες προκαταλήψεις σε σχέση με αυτό, δεδομένου ότι πολλές φορές τα παιδιά διστάζουν να συζητήσουν αυτά τα ζητήματα, επειδή θεωρούν ότι θα χαρακτηριστούν ως "καρφιά" ή "μαρτυριάρηδες"», υποστηρίζει ο κ. Χαραμής. Η κοροϊδία, τα σεξουαλικά σχόλια, η διάδοση φημών, οι διακρίσεις και η απομόνωση αποτελούν κομμάτι της σχολικής πραγματικότητας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, σύμφωνα με εκπαιδευτικούς, παρατηρούνται και «χοντρά πειράγματα», τα οποία μπορεί να συμπεριλαμβάνουν και σωματική βία. «Τέτοια περιστατικά έχουμε κατά καιρούς, ιδίως όταν ένας καβγάς ή μία αντιπαράθεση οδηγούν σε οργάνωση ομάδων, οι οποίες έρχονται μεταξύ τους σε αντιπαράθεση μέσα ή έξω από το σχολείο», σχολιάζει ο ίδιος.
Της μόδας...
Ερωτηθείς για κρούσματα ρατσιστικής βίας ο κ. Χαραμής απαντά πως αυτά παρατηρούνταν και στο παρελθόν, ωστόσο το τελευταίο διάστημα εμφανίζονται πιο συχνά περιστατικά επιθετικής συμπεριφοράς από ομάδες μαθητών που αυτοαποκαλούνται οπαδοί της Χρυσής Αυγής, κυρίως σε βάρος παιδιών μεταναστών. «Μερικές φορές η επίκληση της Χρυσής Αυγής αποτελεί ένα στοιχείο μόδας περισσότερο, παρά ουσίας, και έναν τρόπο να δικαιολογηθεί μία επιθετική συμπεριφορά», υποστηρίζει το μέλος του δ.σ. του ΚΕΜΕΤΕ της ΟΛΜΕ, τονίζοντας πως δεν υπάρχουν στοιχεία για την έκταση του φαινομένου.
Σε γενικές γραμμές, πάντως, εκτιμάται ότι έχουν αυξηθεί οι καβγάδες, οι επιθέσεις και γενικότερα η σχολική βία τα τελευταία χρόνια, γεγονός που μπορεί να συνδέεται και με την κρίση.
Εκνευρισμός και ένταση
«Θα σε δείρω», «θα σε χτυπήσω»... Αυτές οι φράσεις ακούγονται ολοένα και συχνότερα στις αυλές δημοτικών, ενώ σε ορισμένα σχολεία δάσκαλοι έχουν διακρίνει μία ένταση στις σχέσεις μεταξύ των μαθητών. «Εχουμε περίεργα κρούσματα. Βρίζονται μεταξύ τους, πετάνε πέτρες... Παρατηρώ έναν εκνευρισμό, μία υπερκινητικότητα και έλλειψη ορίων. Δεν ξέρουν πού πρέπει να σταματήσουν», λέει δασκάλα που υπηρετεί σε σχολείο της δυτικής Θεσσαλονίκης. Ομως και ο διευθυντής του 55ου δημοτικού, στο κέντρο της πόλης, Κώστας Ανθόπουλος, χαρακτηρίζει έντονο το φαινόμενο της λεκτικής βίας, το οποίο ενδέχεται να στραφεί, σε κάποιες περιπτώσεις, και προς τον εκπαιδευτικό, ο οποίος μπορεί να νιώσει αμηχανία και να ζητήσει υποστήριξη και επιμόρφωση. «Υπάρχει μία νευρικότητα. Πολλές φορές τα παιδιά βιώνουν μέσα στο σπίτι την οικονομική ανασφάλεια, τις εντάσεις και αυτό μεταφέρεται στο σχολείο. Επίσης, φαινόμενα πολιτικής βίας (ξυλοδαρμοί, προπηλακισμοί κ.λπ.), που σημειώνονται σε διάφορους χώρους και προβάλλονται από τα μέσα ενημέρωσης, παίζουν καθοριστικό ρόλο στη συμπεριφορά των μαθητών στο σχολικό χώρο, αφού διαπιστώνεται πως αντιγράφουν όσα βλέπουν στην τηλεόραση», σημειώνει ο κ. Ανθόπουλος.
Οι οικογένειες, δεδομένου ότι έχουν ιδιαίτερα προβλήματα, ασχολούνται ολοένα και λιγότερο με τα παιδιά, τα οποία ορισμένες φορές είναι ατίθασα και παρουσιάζουν έναν εκνευρισμό, όπως τονίζει ο γραμματέας της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας, Νίκος Φασφαλής, εξηγώντας πως αυτό φαίνεται ακόμη και στο παιχνίδι. «Μάλιστα, δεν αποδέχονται τα όρια και τους κανόνες που βάζει το σχολείο», συμπληρώνει ο ίδιος.
Η ανεργία και η φτώχεια
Η ανεργία, η φτώχεια και τα προβλήματα της οικογένειας, σύμφωνα με καθηγητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, επηρεάζουν τη συμπεριφορά των παιδιών, αφού δεν έχουν την ψυχολογική ηρεμία που θα είχαν σε άλλες συνθήκες. Η αύξηση των κοινωνικών προβλημάτων αυξάνει και τη βία μέσα στις σχολικές μονάδες, όπως τονίζει ο πρόεδρος της Α' ΕΛΜΕ-Θ, Νίκος Αγαθαγγέλλου.
Ο Χρήστος Αντωνίου, διευθυντής γυμνασίου στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, στέκεται ιδιαίτερα στα κρούσματα λεκτικής και ψυχολογικής βίας. «Το σχολείο είναι εικόνα της κοινωνίας και συνεπώς ό,τι συμβαίνει έξω μεταφέρεται και μέσα. Ολα τα κοινωνικο-οικονομικά προβλήματα μεταφέρονται αρχικά στην οικογένεια και μετά στο σχολείο. Το πιο εύκολο είναι οι καβγάδες. Το δύσκολο είναι τα φαινόμενα βίας, που δεν καταγράφονται. Μόνο με τη σιωπή ένας μαθητής μπορεί να επηρεάζει τη ζωή ενός άλλου συμμαθητή του», τονίζει ο κ. Αντωνίου, προσθέτοντας πως η άσκηση ψυχολογικής βίας είναι δύσκολο να ανιχνευτεί.
Πηγή: Αγγελιοφόρος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου