Συνεχίζοντας την αναφορά στο θέμα του τραυλισμού (ανάρτηση 22 Οκτωβρίου 2009), παραθέτουμε συμβουλές για τον τρόπο συμπεριφοράς απέναντι σε άτομα που τραυλίζουν:
Μιλάτε με κανονικό ρυθμό, ήρεμα, χωρίς βιασύνη. Ωστόσο, μην μιλάτε αφύσικα αργά, με μεγάλες παύσεις. Με αυτό τον τρόπο ο συνομιλητής σας δεν θα νιώθει οτι πρέπει να μιλάει γρήγορα, κάτι που γενικά επιδεινύνει την δυσκολία προφορικής έκφρασης. Ειδικά για τα παιδιά, μια τετοια τεχνική είναι πολύ αποδοτική από τις παροτρύνσεις/συμβουλές του τύπου «μίλα πιο αργά», «μην βιάζεσαι», «πες το πάλι πιο αργά».
Διατηρήστε την οπτική επαφή με τον συνομιλητή σας και περιμένετε υπομονετικά να ολοκληρώσει. Προσέξτε ιδιαίτερα την γλώσσα του σώματός σας. Ένας μορφασμός, το κοίταγμα του ρολογιού ή το νευρικό κούνημα του ποδιού και η περιπλάνηση του βλέμματος στο χώρο προδίδουν την βιασύνη σας και φέρνουν τον συνομιλητή σας σε δύσκολη θέση. Δείξτε με την στάση σας οτι ακούτε όσα σας λέει και δίνετε έμφαση στο περιεχόμενό τους και όχι στον τρόπο και στον χρόνο έκφρασης.
Μην σχολιάσετε τον τρόπο έκφρασης του ατόμου. Ιδίως όσο αφορά τα παιδιά, πολλοί γονείς έχουν την τάση να ασκούν κριτική στο παιδί, θεωρώντας οτι με αυτό τον τρόπο θα το βοηθήσουν να εκφραστεί καλύτερα. Μην συγκρίνετε τον τρόπο ομιλίας του με τα αδέρφια του ή άλλα παιδιά, μην το βάζετε να επαναλαμβάνει όσα είπε με την εντολή να τα πει πιο γρήγορα, πιο καθαρά, πιο σωστά. Μην σχολιάζετε τον τρόπο που αναπνέει και μην του ζητάτε να ελέγξει την αναπνοή του. Πρόκειται για αντανακλαστική λειτουργία που δεν μπορεί το παιδί να παρακολουθήσει, να κατανοήσει και να ελέγξει. Η βελτίωση της εκφραστικής του ικανότητας είναι μια πολύπλοκη διαδικασία που πρέπει να σχεδιάζεται και να εφαρμόζεται από ειδικούς επιστήμονες.
Μην αλλάζετε συμπεριφορά ανάλογα με το πόσο πολύ ή πόσο λίγο τραυλίζει εκείνη την στιγμή το παιδί σας, δείχνοντας χαρά και λέγοντας πολλά μπράβο στην πρώτη περίπτωση και δείχνοντας δυσφορία ή αποδοκιμασία τη δεύτερη. Δεν το βοηθάτε με αυτό τον τρόπο να ξεπεράσει τις δυσκολίες του.
Αν δεν καταλαβαίνετε τι λέει ο συνομιλητής σας, μην προσποιείστε οτι δεν ακούσατε ή καταλάβατε. Ζητείστε με ευγενικό τρόπο να σας το ξαναπεί ή να σας εξηγήσει τι εννοεί.
Μην ολοκληρώνετε τις λέξεις ή τις προτάσεις όταν κολλάει το άτομο, ακόμα και αν είστε σίγουροι για το τι θέλει να πει. Με αυτό τον τρόπο αφενός περνάτε το μήνυμα οτι η όλη κατάσταση σας ενοχλεί, οτι πρέπει να βιαστεί, και αφετέρου διακόπτετε τη ροή της ομιλίας και της σκέψης του δυσκολεύοντάς το να συνεχίσει. Σε κάποια άτομα, κυρίως μικρής ηλικίας ή με έλλειψη αυτοπεποίθησης, μια τέτοια συμπεριφορά μπορεί να οδηγήσει και στην παραίτησή του από να σας διορθώσει αν έχετε υποθέσει λάθος ή από το να ολοκληρώσει την σκέψη του.
Αν είστε γονιός ...
Μειώστε τον αριθμό των ερωτήσεων που υποβάλλεται στο παιδί σας και μην το αναγκάζετε να σας δίνει λεπτομερή αναφορά για το τι έκανε και το πώς πέρασε. Τα παιδιά μιλούν με μεγαλύτερη ελευθερία και άνεση όταν εκφράζουν πράγματα που τα ενδιαφέρουν και τα θεωρούν σημαντικά παρά όταν είναι υποχρεωμένα να απαντήσουν σε συγκεκριμένες ερωτήσεις. Καθιερώστε μια ρουτίνα, όπου ο καθένας σας θα λέει ό,τι θέλει να πει από την ημέρα του. Αν ξεκινάτε εσείς να περιγράφετε την ημέρα σας, δινετε χρόνο στο παιδί να σκεφτεί τι θέλει να πει και του δείχνετε και τον τρόπο (του παρέχετε ασυναίσθητα ένα γλωσσικό πρότυπο).
Αν θέλετε να δίνετε στο παιδί σας τη δυνατότητα να εξασκείται στην προφορική έκφραση, συζητάτε για πράγματα που είναι μπροστά του ή συμβαίνουν εκείνη τη στιγμή. Αποφύγετε αφηρημένες ή σύνθετες έννοιες και γεγονότα του παρελθόντος ή υποθετικές καταστάσεις. Αυτά όλα αποτελούν από μόνα τους δύσκολα γνωστικά έργα που απαιτούν πολλή προσπάθεια από το παιδί και είναι πολύ δύσκολο να προσέχει ταυτόχρονα και την έκφρασή του.
Αν το παιδί σας τραυλίζει, μην μετατρέψετε όλη την καθημερινή σας επαφή με αυτό σε ένα ατελείωτο φροντιστήριο σωστής προφορικής έκφρασης. Μην επιλέγετε μόνο καταστάσεις που απαιτούν συνεχή λόγο και μην το διορθώνετε συνέχεια. Αφιερώστε του λίγη ώρα, χωρίς μαθήματα και υποχρεώσεις και αφήστε το να επιλέξει εκείνο τι θα κάνετε. Δεν χρειάζεται να αλληλεπιδράτε συνέχεια λεκτικά. Διασκεδάστε μαζί και δείξτε του οτι το αγαπάτε και οτι απολαμβάνετε την παρέα του. Έτσι θα εδραιώσετε καλύτερη σχέση μεταξύ σας και το παιδί θα αποκτήσει αυτοπεποίθηση.
Σε καμία περίπτωση μην δείξετε στο παιδί οτι ντρέπεστε για τον τρόπο που μιλάει. Μην αποφεύγετε να του μιλάτε και να ζητάτε την γνώμη του μπροστά σε τρίτους και μην απαντάτε εσείς αντί για αυτό, αλλά δείξτε κατανόηση αν σε τέτοιες καταστάσεις είναι αρχικά το παιδί σας λιγομίλητο και αποτραβηγμένο. Μην το πιέζετε να μιλήσει και να γίνει το επίκεντρο μιας κουβέντας. Δείξτε του εμπιστοσύνη και αποδείξτε με την στάση σας οτι ο τραυλισμός δεν θα πρέπει να το εμποδίζει να συμμετέχει σε όλες τις εκδηλώσεις της ζωής.
Μην του πείτε ψέμματα για τις εκφραστικές του δυσκολίες, αλλά και μην το αγχώσετε και το φορτίσετε με τη δική σας αγωνία. Είναι ανώφελο να προσποιείστε οτι δεν έχει καμία δυσκολία. Τα παιδιά στο σχολείο ή άλλα ενήλικα άτομα σίγουρα θα αναφερθούν άμεσα ή έμμεσα στο θέμα, φέρνοτας το παιδί σε δύσκολη θέση. Μην του πείτε οτι δεν το έχει προσέξει κανείς ή οτι δεν ισχύει. Απλά εξηγείστε του τι συμβαίνει με ψυχραιμία. Πολύτιμη μπορεί να είναι η συνεισφορά του λογοθεραπευτή ή ενός ψυχολόγου.
Αν είστε δάσκαλος ή καθηγητής...
αφήστε τον μαθητή να εκφραστεί χωρίς να τον διακόπτετε. Απαιτήστε την ίδια ποσότητα και ποιότητα εργασίας με τους άλλους μαθητές, την ίδια σωστή συμπεριφορά και μην του συγχωρείτε καταστάσεις από οίκτο. Συζητείστε κατ ιδίαν μαζί του σχετικά με τις δυσκολίες του και τις ανάγκες του μέσα στην τάξη και προσπαθείστε να εντοπίσετε τις καταστάσεις στις οποίες επιδεινώνεται ο τραυλισμός. Μην ξεχνάτε οτι κάθε μαθητής έχει την ανάγκη να εκφράζεται μέσα στην τάξη. Δεν έχει νόημα να μην του δίνετε τον λόγο στην προσπάθεια σας να τον προστατέψετε από τα κοροϊδευτικά σχόλια των άλλων παιδιών. Είναι προτιμότερο να βάλετε κανόνες μεσα στην τάξη και να μάθετε σε όλα τα παιδιά όχι μόνο να σέβεται το ένα το άλλο, αλλά και να μιλάνε ήρεμα και να ακούνε με προσοχή και υπομονή.
Να θυμάστε οτι υπάρχουν συγκεκριμένες καταστάσεις στις οποίες ο τραυλισμός εκδηλώνεται πολύ πιο έντονα. Δημόσιες εμφανίσεις, άγνωστο πλήθος, εξετάσεις, τηλεφωνικές συνομιλίες, επαφή με αγνώστους είναι ιδιαίτερα στρεσογόνες καταστάσεις για κάποιον με δυσκολίες προφορικής έκφρασης.
