Σε περίπτωση που μιλάτε, συνεργάζεστε ή διδάσκετε σε κωφό ή βαρήκοο άτομο (και δεν διαθέτετε διερμηνέα, ούτε γνωρίζετε νοηματική γλώσσα), προσέξτε τα εξής σημεία που διευκολύνουν την χειλεανάγνωση από τον κωφό:
Πριν αρχίσετε να μιλάτε, τραβήξτε την προσοχή του κωφού με ένα απαλό άγγιγμα στον ώμο μια κίνηση του χεριού σας στο οπτικό του πεδίο, με αναβόσβησμα των φώτων, ή με ένα χτύπημα του ποδιού σας στην περίπτωση που το πάτωμα είναι ξύλινο (οι δονήσεις μεταφέρονται).
Χρησιμοποιείτε εκφράσεις του προσώπου σας για να υποστηρίζετε το μήνυμά σας (πχ από την έκφραση του προσώπου σας να μπορεί να διακρίνει τις ερωτήσεις, την έκπληξή σας, το επείγον μια υπόθεσης κτλ)
Χρησιμοποιείτε οπτικές νύξεις (πχ δείξιμο, μίμηση κινήσεων) προκειμένου να γίνετε πιο εύκολα κατανοητοί πχ δείξτε το αντικείμενο στο οποίο αναφέρεστε αν είναι δίπλα σας, κάντε οτι πίνετε για να δηλώσετε το ποτό κοκ
Σταθείτε ή καθίστε σε κοντική απόσταση. Αν το άτομο είναι κωφό, καθίστε λίγο πιο μακριά από ότι θα καθόσασταν από έναν ακούοντα κατά την διάρκεια μας προφορικής επικοινωνίας και φροντίστε τα μάτια σας να είναι στο ίδιο επίπεδο. Αν το άτομο είναι βαρήκοο καθίστε στην ίδια απόσταση που θα είχατε αν μιλούσατε με ακούοντα.
Κοιτάζετε το κωφό άτομο όταν μιλάτε και μην γυρίζετε το κεφάλι σας. Βγάλτε τα γυαλιά ηλίου ή ένα κασκόλ που πιάνει ψηλά το πηγούνι σας προκειμένου να μπορεί να βλέπει όλο σας το πρόσωπο.
Φροντίστε να πέφτει φως στο πρόσωπό σας. Ο κωφός πρέπει να έχει την φωτεινή πηγή πίσω του, για να μην τυφλώνεται από το φως όταν προσπαθεί να σας παρακολουθήσει.
Μείνετε ακίνητοι και μην κουνιέστε/περπατάτε.
Μην καλύπτετε το στόμα σας, μην καπνίζετε, μην τρώτε και μην μασάτε τσίχλα.
Αν έχετε μουστάκι ή μούσι, δυσκολεύετε πολύ τον κωφό να σας καταλάβει.
Μιλάτε αργά και καθαρά, χωρίς να φωνάζετε ή να ψιθυρίζετε γιατί παραμορφώνονται οι κινήσεις των χειλιών σας. Αν στην καθημερινή σας επικοινωνία μιλάτε πολύ χαμηλόφωνα, πολύ γρήγορα ή μη καθαρά, φροντίστε να αλλάζετε στυλ ομιλίας όταν είστε με τον κωφό. Σε περίπτωση που το άτομο είναι βαρήκοο, μιλατε λίγο πιο δυνατά από το κανονικό.
Φροντίστε ο χώρος να φωτίζεται καλά και να μην έχει θορύβους (σε περίπτωση που ο κωφός φοράει ακουστικό, η φασαρία του προκαλεί σύγχυση και τον εμποδίζει να ακούσει τους ήχους της ομιλίας).
Αν συμμετέχουν περισσότερα του ενός άτομα στη συζήτηση (πχ μάθημα σε τάξη, έξοδος για καφέ ή φαγητό) φροντίστε να κάθεστε με τέτοιο τρόπο ώστε το κωφό άτομο να μπορεί να σας βλέπει όλους (πχ καθισμένοι σε ημικύκλιο).
Αν υπάρχουν πολλά άτομα, φροντίστε να μην μιλάτε όλοι μαζί, αλλά ένας – ενας, έτσι ώστε το κωφό άτομο να μπορεί να σας παρακολουθεί. Στις μεγάλες παρέες, ιδιαίτερα βοηθητικό είναι να δηλώνετε ποιος μιλάει κάθε στιγμή.
Όταν συνομιλείτε με κωφά και βαρήκοα άτομα επικεντρώστε την προσοχή σας στον συνομιλητή σας. Αν δεν καταλαβαίνετε τι λέει, ζητήστε του να το ξαναπεί. Μην προσποιήστε ότι καταλαβαίνετε.
Παρατηρείτε την έκφραση του προσώπου του κωφού. Αν δείχνει σημάδια αμηχανίας, σύγχυσης σταματήστε λίγο και ρωτήστε αν έχει καταλάβει τι λέτε.
Αν ένα κωφό άτομο δεν καταλαβαίνει τι λέτε, μην επαναλαμβάνετε με ακριβώς τον ίδιο τρόπο την πρόταση που είπατε, αλλά αλλάξτε τις λέξεις που χρησιμοποιείτε. Αν δεν γίνεστε κατανοητός ακόμα, επιλέξτε να γράψετε με απλό τρόπο τι εννοείτε. Έχετα μαζί σας πάντα ένα μπλοκάκι και ένα μολύβι, αν και τα κινητά πλέον έχουν απλοποιήσει πολύ την ζωή μας ακόμα και σε αυτόν τον τομέα.
Αν συμβεί οτιδήποτε στο περιβάλλον που τραβήξει την προσοχή σας πχ αρχίσει να χτυπάει τηλέφωνο, γίνεται καβγάς, ενημερώστε τον κωφό.
Θυμηθείτε πόσο δύσκολο είναι για ένα άτομο που δεν ακούει να διαβάζει συνέχεια τα χείλη σας. Ακόμα και αν σας προσέχει συνέχεια (πράγμα πολύ κουραστικό και σχεδόν αδύνατο), καταλαβαίνει 30-40 % όσων λέτε. Τα υπόλοιπα τα συμπληρώνει από μόνο του (από τα συμφραζόμενα κτλ). Μάθετε νοηματική γλώσσα, κάποια νοήματα ή έστω το δαχτυλικό αλφάβητο. Όσο κουραστικό και μονότονο και αν σας φαίνεται να γράφετε κάθε λέξη γράμμα – γράμμα, για τους περισσότερους κωφούς είναι πιο άνετος και ακριβής τρόπος επικοινωνίας.
Σε περίπτωση που δεν γνωρίζετε νοηματική και ο Κωφός έχει μαζί του διερμηνέα, μην μιλάτε στον διερμηνέα. Να απευθύνεστε στον ίδιο τον Κωφό.
Αν είστε γνώστης της νοηματικής γλώσσας:
Μην θεωρείτε αυτονόητο ότι αυτός θα είναι και ο τρόπος επικοινωνίας σας με ένα κωφό ή βαρήκοο άτομο. Είναι πολύ σημαντικό να διευκρινίσετε με ποιο μέσο προτιμούν τα άτομα να επικοινωνήσουν μαζί σας. Τα περισσότερα άτομα χρησιμοποιούν την νοηματική γλώσσα. Όμως, υπάρχουν και άτομα που προτιμούν να επικοινωνούν μέσω του προφορικού και γραπτού λόγου. Άλλωστε, μην ξεχνάτε ότι υπάρχουν και Κωφοί που δεν γνωρίζουν νοηματική.
Κάθε κράτος έχει τη δική του νοηματική γλώσσα. Αν λοιπόν βρεθείτε με κωφά ή βαρήκοα άτομα διαφορετικής εθνικότητας, να θυμάστε ότι εκφράσεις ή λέξεις που ήδη γνωρίζετε στην ελληνική νοηματική γλώσσα δεν υπάρχουν ή υπάρχουν με άλλη σημασία στις άλλες νοηματικές γλώσσες.
Δείτε σχετικά πέντε βασικές συμβουλές στην επικοινωνία με κωφούς νέους (
βίντεο με αγγλικούς υπότιτλους)
