Μερικές φορές η συνάντησή μας με κάποιο άτομο με προβλήματα όρασης συνοδεύεται από αμηχανία και διστακτικότητα, όχι επειδή δεν έχουμε διάθεση να συναναστραφούμε μαζί του, αλλά κυρίως γιατί δεν γνωρίζουμε πώς μπορούμε να το προσεγγίσουμε. Τα πράγματα είναι αρκετά απλά….
- Μην του συμπεριφέρεστε σαν να είναι ανήμπορος ή μικρό παιδί. Μιλήστε στο ίδιο και όχι στον συνοδό του, χωρίς να αλλάζετε την φωνή σας και να χρησιμοποιείτε πολύ απλές λέξεις.
- Μην αποφεύγετε τις λέξεις που έχουν σχέση με την όραση. Χρησιμοποιήστε κανονικά τα «βλέπω», «κοιτάζω», «παρατηρώ». Τις ίδιες λέξεις χρησιμοποιούν και τα άτομα με προβλήματα όρασης. Απλά οι λέξεις έχουν διαφορετική σημασία. Βλέπω μπορεί να σημαίνει αγγίζω με τα χέρια.
- Μην αποφεύγετε τους όρους άτομα με μειωμένη όραση ή τύφλωση. Πρόκειται για επιστημονικούς όρους που χρησιμοποιούνται ευρύτατα παγκοσμίως, χωρίς να στιγματίζουν το άτομο. Αντιθέτως, αποφεύγετε τους αρνητικά φορτισμένους και υποτιμητικούς/ προσβλητικούς όρους του παρελθόντος: αόμματοι, στραβοί. Επίσης, μην χρησιμοποιείται όρους υπερβολής προβάλλοντάς τους ως «ήρωες της ζωής», «τραγικά θύματα», «άτομα με εξαιρετικές ικανότητες».
- Μην θεωρείτε αυτονόητο ότι κάθε άτομο με προβλήματα όρασης χρειάζεται βοήθεια. Τα περισσότερα άτομα έχουν προσαρμοστεί στην μειωμένη τους όραση και κινούνται χωρίς ιδιαίτερες δυσκολίες στην καθημερινότητά τους. Αν δείτε ένα άτομο στο δρόμο και αναρωτιέστε αν χρειάζεται την βοήθειά σας, απλά ρωτήστε το. Αν την αρνηθεί, μην επιμένετε και μην το ακολουθείτε από απόσταση με το σκεπτικό να το βοηθήσετε στην πρώτη δυσκολία. Αντιλαμβάνεται την παρουσία σας και νιώθει αδυναμία. Αν το άτομο κρίνει αναγκαία τη βοήθειά σας θα σας το πει και θα σας κατευθύνει ανάλογα.
- Όταν πλησιάζετε ένα άτομο με προβλήματα όρασης, συστηθείτε και συστήστε και τα άλλα άτομα που είναι παρόντα, αναφέροντας και την θέση τους ως προς εσάς (πχ δεξιά μου είναι ο κύριος Χρήστος και αριστερά η κυρία Ελένη).
- Στις συνομιλίες μιας ομάδας – τάξης πρέπει οι συνομιλητές να αναφέρονται με το όνομά τους για να εισαχθούν στην συζήτηση (πχ πες μας Γιώργο ποια είναι η άποψή σου για το θέμα). Οι οπτικές νύξεις που πολλές φορές στην τάξη σντικαθιστούν τα ονόματα, δυσκολεύουν το άτομο με προβλήματα όρασης να καταλάβει ποιος μιλάει (ιδίως σε πολυπληθείς και σχετικά άγνωστες ομάδες).
- Μην αφήνετε κενά διαστήματα όταν μιλάτε. Δώστε σαφείς ενδείξεις ότι έχετε τελειώσει και περιμένετε την άποψη/ την απάντηση του συνομιλητή σας.
- Μην απομακρύνεστε από τον συνομιλητή σας χωρίς να τον ενημερώσετε. Έρχεται σε πολύ δύσκολη θέση όταν καταλαβαίνει ότι μιλάει μόνος του. Όταν είναι να φύγετε από το δωμάτιο και να τον αφήσετε μόνο, βεβαιωθείτε ότι είναι σε επαφή με κάποιο σταθερό σημείο του χώρου (πχ έναν τοίχο, ένα τραπέζι). Αυτό θα του δώσει ένα σημείο αναφοράς και θα μειώσει την αμηχανία του.
- Όταν καθοδηγείτε κάποιον, δώστε σαφείς οδηγίες και περιγραφές ως προς την κατεύθυνση κίνησης και τον χώρο πχ σε δύο βήματα μπροστά υπάρχει λακκούβα με νερό.
- Όταν μπαίνετε μαζί με ένα άτομο με προβλήματα όρασης σε έναν χώρο (δωμάτιο, κτίριο) για πρώτη φορά, περιγράψτε με σαφήνεια τα πιο σημαντικά σημεία (πχ μέγεθος, σχήμα δωματίου, έξοδοι, παράθυρα, πόρτες, τουαλέτα, είδος και θέση επίπλων, καθώς και τυχόν εμπόδια στο πάτωμα). Να μεταχειρίζεστε σαφή γλώσσα πχ "μπροστά μου" "πίσω μου" και "προς τα αριστερά σου" αντί για ασαφείς φράσεις του τύπου "πέρα εκεί". Όταν ταξιδεύετε, περιγράψτε με ακρίβεια το τοπίο. Αναφέρετε σε ποια κατεύθυνση ταξιδεύετε (πχ νότια) και τα μέρη που περνάτε. Δίνετε πληροφορίες με ακρίβεια και σαφήνεια.
- Αν θέλετε να βοηθήσετε στο δρόμο κάποιο άτομο με προβλήματα όρασης, σταθείτε λίγο μπροστά από το άτομο και αγγίξτε με το χέρι σας το πίσω μέρος του χεριού του σαν ένδειξη για να πιάσει το χέρι σας. Μην το τραβάτε εσείς από το χέρι, από τα μανίκια, μην τον πιάνετε από το μπράτσο ή τον ώμο. Αφήστε να σας πιάσει εκείνο. Θα πρέπει να κρατά το χέρι σας πιο πάνω από τον αγκώνα. Έτσι το άτομο θα βρίσκεται μισό βήμα πίσω σας και εσείς θα είστε λίγο προς τα πλάγια. Αυτό τον βοηθά να καταλαβαίνει πιο εύκολα πότε στρίβετε, πότε σταματάτε κτλ. Κατά τη διάρκεια της κίνησής σας ενημερώστε για σκαλοπάτια, αλλαγές στη σύστηαση του εδάφους (πχ πέρασμα σε γρασίδι), στροφές, εμπόδια, κτλ με σαφήνεια.
- Σε περίπτωση που πρέπει να οδηγήσετε ένα άτομο με προβλήματα όρασης μέσα από ένα στενό χώρο (πχ άνοιγμα πόρτας, διάδρομος μεταξύ καθισμάτων ή μέσα σε πλήθος ανθρώπων), ειδοποιείστε το για την στενότητα του χώρου. Είναι σημαντικό να περπατάει από πίσω σας και όχι δίπλα σας, κρατώντας συνεχώς το χέρι σας. Μετακινείστε το χέρι που κρατά στην μέση της πλάτης σας κρατώντας το ίσο. Θα πρέπει να τεντώνει το χέρι του αποφεύγοντας έτσι να πέφτει επάνω σας και να κτυπά στις φτέρνες σας. Μόλις περάσετε τον στενό χώρο φέρτε το χέρι σας και πάλι δίπλα στο σώμα σας.
- Θυμηθείτε ότι το μπαστούνι του τυφλού είναι ζωτικό για την κίνηση και την ανεξαρτησία του. Μην το παίρνετε από κοντά του. Φροντίστε να είναι πάντα σε θέση που μπορεί να το βρει και το φτάσει εύκολα και άμεσα.
- Όταν θέλετε να βοηθήσετε ένα άτομο με προβλήματα όρασης να καθίσει, με ελεύθερο χέρι σας βγάλτε το χέρι του από το δικό σας χέρι και τοποθετείστε το στο πίσω μέρος ή στο μπράτσο της καρέκλας. Εξηγείστε του πού ακριβώς στέκεται σε σχέση με την καρέκλα καθώς και τι είδους κάθισμα είναι (πχ πολυθρόνα, περιστρεφόμενη καρέκλα κτλ)
- Όταν θέλετε να βοηθήστε ένα άτομο με προβλήματα όρασης μέσα από μια πόρτα, θυμηθείτε ότι πρέπει να είναι στην ίδια μεριά που βρίσκεται ο μεντεσές της. Όταν φθάσετε στην πόρτα εξηγείστε αν η πόρτα ανοίγει προς τη δική σας ή την αντίθετη με σας πλευρά. Καθώς περνάτε από την πόρτα ίσως να χρειαστεί να κινηθείτε και οι δύο στη θέση του στενού χώρου. Ανοίξτε την πόρτα και προχωρήστε με μικρά βήματα. Το άτομο με προβλήματα όρασης πρέπει να κινήσει το ελεύθερο χέρι του στην πόρτα, να βρει το πόμολό της και να την κλείσει πίσω του μόλις βγει.
- Για να κατεβείτε ή να ανεβείτε σκαλοπάτια, πρέπει αρχικά να ενημερώσετε εγκαίρως το άτομο ότι πλησιάζει σε σκάλα που πρόκειται να ανέβετε ή να κατέβετε. Πλησιάστε τις σκάλες στα μετωπικά (ποτέ με γωνία). Ακινητοποιηθείτε όταν φθάσετε στην άκρη της σκάλας και φροντίστε το άτομο να είναι από την πλευρά της κουπαστής. Συνήθως τα άτομα με ολική ή μερική απώλεια όρασης, βάζουν ένα πόδι τους στο παραπέτο της σκάλας για να υπολογίσουν την απόσταση προτού κινηθούν, για να βρουν το πρώτο σκαλοπάτι. Για να ανεβείτε μια σκάλα πρέπει πάντοτε να βρίσκεστε ένα βήμα μπροστά από το άτομο που συνοδεύετε.
- Για να βοηθήσετε ένα άτομο με προβλήματα όρασης να μπει σε αυτοκίνητο, τοποθετείστε το χέρι στο χερούλι της πόρτας και πείτε του σε ποια κατεύθυνση είναι παρκαρισμένο το αυτοκίνητο . Το άτομο θα ανοίξει την πόρτα βρίσκοντας την άκρη της οροφής με το ελεύθερο του χέρι αποφεύγοντας έτσι να χτυπήσει το κεφάλι του στην οροφή. Μόλις καθίσει θα κλείσει την πόρτα. Εάν η πόρτα είναι ήδη ανοιχτή αντί να τοποθετήσετε το χέρι του στο χερούλι της πόρτας τοποθετείστε στην πάνω γωνία της ανοιχτής πόρτας.
- Αφήστε τις πόρτες των δωματίων είτε τελείως ανοιχτές, είτε τελείως κλειστές. Μην μετακινείτε έπιπλα και πράγματα σε χώρους που κινούνται και ζουν άτομα με προβλήματα όρασης. Καταργείτε την αυτονομία τους και θέτετε σε κίνδυνο την σωματική τους ακεραιότητα, αυξάνοντας την πιθανότητα τραυματισμού.
- Μην παρκάρετε πάνω σε οδηγούς τυφλών, πεζοδρόμια και διαβάσεις. Αν διαθέτετε ισόγειο κατάστημα, προσέξτε την εξωτερική σας πόρτα. Μην την αφήνετε ανοικτή προς τα έξω. Το τζάμι πολλές φορές δεν γίνεται αντιληπτό από άτομα με μειωμένη όραση, με αποτέλεσμα να υπάρχει πιθανότητα το άτομο να περάσει μέσα από την τζαμαρία. Αν διαθέτετε ισόγειο σπίτι, προσέξτε τα παντζούρια σας. Μην τα αφήνετε μισάνοιχτα προς τα έξω. Γενικά, κρατήστε τους διαδρόμους των κτιρίων, τα πεζοδρόμια, τους δρόμους και τους χώρους χωρίς εμπόδια, ιδίως για πράγματα που προεξέχουν στο ύψος της κεφαλής (το μπαστούνι του δεν αντιλαμβάνεται την ύπαρξη εμποδίου και το άτομο δεν κάνει καμία κίνηση για να το αποφύγει).
- Στο θέατρο, στον κινηματογράφο, σε μια αθλητική ή πολιτιστική εκδήλωση, περιγράψτε στο άτομο με προβλήματα όρασης τις πληροφορίες που δίνονται αποκλειστικά με οπτικό τρόπο.
- Θυμηθείτε ότι ο σκύλος οδηγός δεν είναι ένα απλό κατοικίδιο. Μην τον αποκλείετε από το κατάστημα, το σπίτι, το όχημά σας και μην του αποσπάτε την προσοχή με λιχουδιές και παιχνίδια.
- Κατά τη διάρκεια του φαγητού, εξηγήστε του πού βρίσκεται κάθε τροφή χρησιμοποιώντας την βοήθεια της ώρας. Χρησιμοποιείστε το πιάτο σαν ρολόι και πείτε σε ποια ώρα είναι το κάθε είδος πχ το ρύζι είναι στο 9 και το κρέας στο 3. Φροντίστε το ποτήρι να είναι κοντά στο πιάτο και διευκρινίστε αν είναι από την δεξιά ή την αριστερή πλευρά του.
Πληροφορίες σχετικά με τις τεχνικές καθοδήγησης τυφλών ατόμων, μπορείτε να βρείτε στα αγγλικά εδώ. Η σελίδα αυτή περιλαμβάνει και τρία πολύ χρήσιμα διαγράμματα και υπάρχει δυνατότητα αποθήκευσής της σε μορφή .doc
Επίσης, πολύ ωραία παρουσίαση για την καθημερινότητα των τυφλών ατόμων είναι αυτή του Washington State School for the Blind (WSSB) στο κανάλι τους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου