Διαβάζοντας και κατανοώντας

Η φτωχή εργαζόμενη μνήμη είναι μια από τις βασικές δυσκολίες των παιδιών με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητα, καθιστώντας την ανάγνωση δύσκολο έργο για πολλούς μαθητές. Δείτε πώς η ενεργή ανάγνωση μέσα στην τάξη και τα συχνά διαλείμματα μπορούν να βοηθήσουν το παιδί σας να κατανοεί καλύτερα τις λέξεις στις σελίδες που διαβάζει.

Οι μαθητές με ΔΕΠΥ συχνά παραπονιούνται στους γονείς τους «Διάβασα όλη τη σελίδα, αλλά δεν θυμάμαι τίποτα. Πρέπει να το διαβάσω από την αρχή». Η δυσκολία που έχουν στο να θυμούνται όσα διαβάζουν, σχετίζεται με τα ελλείμματα στις εκτελεστικές λειτουργίες – την αδυναμία να συγκρατούν βασικές πληροφορίες στην εργαζόμενη μνήμη.

Για αυτό το λόγο και πολλοί γονείς παιδιών με ΔΕΠΥ τους αναθέτουν μία ή δύο δουλειές το πολύ την ίδια στιγμή. Στην τάξη, οι μαθητές που δεν μπορούν να θυμηθούν περισσότερα από δύο - τρία πράγματα αφού διαβάσουν μια σελίδα πρέπει να κρατούν σημειώσεις ή να υπογραμμίζουν τις σημαντικές πληροφορίες.

Οι ακόλουθες στρατηγικές μπορούν να βοηθήσουν παιδιά με ΔΕΠΥ στην ανάγνωση, επιτρέποντάς τους να κατανοούν τα περισσότερα από όσα διαβάζουν στη σελίδα.

Λύσεις μέσα στην τάξη:

- Χρησιμοποιήστε προ- αναγνωστικές στρατηγικές. Οι τρεις ακόλουθες συμβουλές βοηθούν τον μαθητή να εστιάζει στο θέμα και αυξάνουν την πιθανότητα να συγκρατεί πληροφορίες συσχετίζοντας/ συνδέοντάς τις με προηγούμενες εμπειρίες.

1. Να σχετίζετε το νέο θέμα – πχ υπερθέρμανση του πλανήτη – με προϋπάρχουσες γνώσεις από άλλα σχολικά αντικείμενα ή παγκόσμια γεγονότα.

2. Να κάνετε ερωτήσεις για το θέμα: «Τι θα κάνατε αν ο καιρός ήταν πιο ζεστός και η λίμνη στην περιοχή μας ξεραινόταν;»

3. Να ζητάτε από τους μαθητές να χωρίζουν ένα χαρτί στη μέση, δημιουργώντας ένα σχεδιάγραμμα. Στη μια μεριά ζητήστε του να γράψει «Τι ξέρω» και από την άλλη μεριά «Τι έμαθα». Πριν αρχίσει ο μαθητής την ανάγνωση, ζητήστε του να σημειώσει ό,τι γνωρίζει για την υπερθέρμανση του πλανήτη. Στη συνέχεια, ζητήστε του να συμπληρώσει το άλλο μισό φύλλο με όσα έμαθε από το κείμενο που διάβασε.

- Διδάξτε στα παιδιά τη δομή του βιβλίου. Εξηγήστε του τα συστατικά του υλικού που καλείται να διαβάσει και τη σημασία τους. Μιλήστε του για την εισαγωγική παράγραφο, την περίληψη του κεφαλαίου, τις επικεφαλίδες, τις λέξεις που είναι γραμμένες με έντονα γράμματα. Εξηγήστε ακόμα και τα αυτονόητα: «Οι λέξεις που γράφονται με έντονα γράμματα είναι πολύ σημαντικές. Αυτές θα πρέπει να θυμάσαι». Τέτοιου είδους επεξηγήσεις είναι πολύ σημαντικές στους μαθητές με ΔΕΠΥ.

- Να ενθαρρύνετε την ενεργητική ανάγνωση. Όταν οι μαθητές με ΔΕΠΥ κουράζονται ή πανικοβάλλονται με τα μεγάλα κείμενα που έχουν να διαβάσουν, έχουν την τάση να περνούν βιαστικά το κείμενο και μετά δεν μπορούν να θυμηθούν τι διάβασαν. Δραστηριότητες που εμπλέκουν ενεργά το παιδί – όπως πχ να αναζητούν τις λέξεις – κλειδιά, να απαντούν σε ερωτήσεις, να συμπληρώνουν κενά σε φύλλα εργασίας ή να υπογραμμίζουν τις σημαντικές πληροφορίες – βοηθούν τα παιδιά να θυμούνται τις βασικές /σημαντικές πληροφορίες.

- Να επιτρέπετε τη σιγανόφωνη ανάγνωση. Οι μαθητές που είναι ακουστικοί τύποι (και μαθαίνουν καλύτερα όταν ακούν) επωφελούνται σημαντικά όταν διαβάζουν σιγανόφωνα το κείμενο στον εαυτό τους. Τοποθετήστε τα παιδιά αυτά σε κάποιο σημείο της τάξης έτσι ώστε να μην ενοχλούν και αφήστε τα να διαβάζουν με αυτό τον τρόπο.

- Να χρησιμοποιείτε ένα σελιδοδείκτη. Η μετακίνησή του προς τα κάτω στη σελίδα, σειρά- σειρά, καθώς το παιδί διαβάζει, το βοηθά να μένει συγκεντρωμένο στο κείμενο. Για πιο γρήγορη και άνετη ανάγνωση, η βετεράνος εκπαιδευτικός και σύμβουλος Linda Tilton προτείνει την τοποθέτηση του σελιδοδείκτη πάνω από την γραμμή και όχι κάτω από αυτή.

Λύσεις για το σπίτι:

- Βάλτε το παιδί σας να γράψει τα βασικά σημεία σε post it ή άλλα μικρά χαρτάκια και κολλήστε τα στο περιθώριο της σελίδας. Αν το παιδί δυσκολεύεται να βρει την κεντρική ιδέα κάθε παραγράφου , διαβάστε την μαζί και βοηθήστε το να εντοπίσει τα βασικά της στοιχεία. Κάντε εξάσκηση μαζί μέχρι να καταφέρει να το κάνει μόνο του.

- Υπογραμμίστε τις βασικές πληροφορίες. Αν και η υπογράμμιση είναι ιδιαίτερα χρήσιμη, πολλά σχολεία απαγορεύουν στους μαθητές τους να γράφουν πάνω στα βιβλία. Αν και το σχολείο του παιδιού σας ακολουθεί την ίδια τακτική, πάρτε στο σπίτι ένα δεύτερο βιβλίο, στο οποίο θα μπορεί να υπογραμμίζει και να σημειώνει ελεύθερα. Μια άλλη λύση είναι οι φωτοτυπίες του βιβλίου.

- Χωρίστε τις εργασίες ανάγνωσης σε μικρότερα μέρη. Χωρίστε το κείμενο σε 3 ή 4 μέρη (πχ με κάποιο συνδετήρα αν πρόκειται για πολλές σελίδες ή με γραμμή αν πρόκειται απλώς για μεγάλα κείμενα). Έτσι, ακόμα και εργασίες 20 σελίδων γίνονται διαχωρίσιμες από το παιδί.

- Διαβάστε για διασκέδαση. Βοηθήστε το παιδί σας να βρει βιβλία για θέματα που το ενδιαφέρουν και συζητήστε τα μαζί. Να έχετε πάντα χρόνο για να σας διαβάζει.

- Κάντε ένα διάλειμμα. Τα παιδιά δεν μπορούν να μάθουν όταν είναι αναστατωμένα ή θυμωμένα. Σταματήστε το διάβασμα αν δείτε ότι υπάρχει ένταση μεταξύ σας.

Απόδοση του άρθρου “R” Is For Reading and Remembering

Ιωάννα Αγγέλου

Ειδική Παιδαγωγός (Παν. Θεσσαλίας)

Νηπιαγωγός (Α.Π.Θ.)

MEd - Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση