Σκύλοι θεραπείας και εργοθεραπεία

Το κείμενο που ακολουθεί είναι γραμμένο από την εργοθεραπεύτρια Φερφυρή Μαρία και δημοσιεύτηκε στο ιστολόγιο του Κέντρου Μεσίνη.

Εργοθεραπεία είναι η επιστήμη που σκοπός της είναι η θεραπεία σωματικών ή ψυχιατρικών διαταραχών μέσω ειδικά επιλεγμένων δραστηριοτήτων με στόχο να βοηθήσει τα άτομα να επιτύχουν το μέγιστο επίπεδο λειτουργικότητας και ανεξαρτησίας σε όλες τις πλευρές της ζωής τους (W. F. O. T. 1994).

Ένας εργοθεραπευτής λοιπόν υποχρεούται να χρησιμοποιήσει τα έργα έτσι ώστε να βοηθήσει τον πελάτη είτε να ανακτήσει, είτε να διατηρήσει, είτε να ξανακερδίσει ικανότητες που δεν είχε στο παρελθόν ή έχουν χαθεί ή έχουν μειωθεί εξ αιτίας σωματικών ή ψυχολογικών διαταραχών, με σκοπό να εμποδιστεί η ψυχολογική ή σωματική δυσλειτουργία του ατόμου και να επανέλθει η λειτουργικότητα του, σε όσο το δυνατόν, πιο φυσιολογικά επίπεδα (Σιάννη Αλεξάνδρα 2001).

Σκύλος θεραπείας θεωρείται ο σκύλος που ανεξαρτήτως μεγέθους και ράτσας έχει εκπαιδευτεί έτσι ώστε να παρέχει τις «υπηρεσίες» του αλλά και συντροφιά σε μέρη που υπάρχει ανάγκη. Τα μέρη αυτά ποικίλουν από νοσοκομεία μέχρι το σπίτι του καθενός. Τα κύρια χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ένας σκύλος θεραπείας είναι κοινωνικοποίηση, σιγουριά για τον εαυτό του, να είναι φιλικός και να μπορεί να διατηρεί την ψυχραιμία του σε όλων των ειδών τις καταστάσεις, στις οποίες μπορεί να βρεθεί.

Πρέπει να εξηγήσουμε βέβαια ότι ένας σκύλος θεραπείας δεν σημαίνει ότι είναι μια συνδρομητική υπηρεσία. Οι σκύλοι αυτοί είναι εκπαιδευμένοι να βοηθούν στην διαδικασία της αποκατάστασης με παρουσία του εκπαιδευτή τους ή του ιδιοκτήτη τους, ο οποίος έχει εκπαιδευτεί να μπορεί να χειρίζεται τον σκύλο του.

Οι θεραπείες μέσω σκύλων δεν απέχουν πολύ από την γνωστή σε όλους μορφή που έχουν τα επαγγελματικά εργαστήρια και οι προστατευμένες μορφές εργασίας. Από την μία πλευρά υπάρχει ο θεραπευτής, που είναι υπεύθυνος για τον ασθενή και από την άλλη ο εκπαιδευτής του σκύλου, που είναι υπεύθυνος για τον σκύλο.

Ένας ασθενής, ενήλικας ή μη, θα εμπλακεί σε μία δραστηριότητα πολύ πιο εύκολα όταν θα νιώσει άνετα και ότι δεν κρίνεται από κάποιον και οι σκύλοι δεν κρίνουν.

Υπάρχουν τρεις κατηγορίες σκύλων θεραπείας: 

1. Σκύλοι θεραπείας συντροφιάς (Therapeutic Visitation Animals)

2. Σκύλοι θεραπείας εξειδικευμένης βοήθειας (Animal-Assisted Therapy Animals)

3. Σκύλοι θεραπείας διευκόλυνσης (Facility Therapy Animals)

Σκύλοι θεραπείας συντροφιάς:

Η κατηγορία αυτή είναι και η πιο διαδεδομένη. Συνήθως οι σκύλοι αυτοί είναι κατοικίδια, τα οποία έχουν εκπαιδευτεί και επισκέπτονται, μαζί με τον ιδιοκτήτη τους, μονάδες θεραπείας όπως νοσοκομεία, κέντρα αποκατάστασης, γηροκομεία κ.α. Σκοπός τους είναι η αναπτέρωση του ηθικού των ασθενών, οι οποίοι μπορεί να έχουν ένα δικό τους κατοικίδιο στο σπίτι ή απλά να θυμούνται τα παιδικά τους χρόνια και με τον τρόπο αυτό να προσπαθούν περισσότερο για την αποκατάστασή τους. Η θέλησή τους αυξάνεται με σκοπό την επιθυμία τους να επιστρέψουν στον σπίτι. Αλλά και στις περιπτώσεις όπου η επιστροφή στο σπίτι είναι ανέφικτη, η επίσκεψη ενός σκύλου είναι πάντα κάτι το θετικό και τους προκαλεί χαρά.

Σκύλοι θεραπείας εξειδικευμένης βοήθειας:

Οι σκύλοι που ανήκουν σε αυτή την κατηγορία είναι άρτια εκπαιδευμένοι. Έχουν κάνει απευαισθητοποίηση στους θορύβους και μπορούν να ακολουθήσουν την διαδικασία της θεραπείας. Οι σκύλοι αυτοί βοηθούν τους ασθενείς να εργαστούν σε δραστηριότητες αδρής και λεπτής κινητικότητας, ισορροπίας, αύξησης του εύρους κίνησης αλλά και σε διαδραστικές δραστηριότητες/δεξιότητες. Χρησιμοποιούνται συχνά σε κέντρα αποκατάστασης αλλά και σε θεραπευτήρια.

Σκύλοι θεραπείας διευκόλυνσης: 

Οι σκύλοι αυτοί συνήθως διαμένουν στην μονάδα στην οποία απασχολούνται. Ασχολούνται με ασθενείς μακροχρόνιας φροντίδας, ηλικιωμένους, ασθενείς που πάσχουν από άνοια και Alzheimer καθώς και ψυχιατρικούς ασθενείς. Οι σκύλοι αυτοί έχουν τον εκπαιδευτή τους αλλά ανήκουν στην μονάδα που βρίσκονται και δεν έχουν κάποιον συγκεκριμένο ιδιοκτήτη. Σκοπός τους είναι η διευκόλυνση των ασθενών κατά την διάρκεια της ημέρας.( http://www.servicedog.ca/programs/therapy-dogs)

Όσο αφορά την εργοθεραπεία και γενικά τις θεραπείες αυτού του κλάδου 

(λογοθεραπεία, φυσικοθεραπεία) ο κατάλληλος σκύλος θεραπείας ανήκει στην δεύτερη κατηγορία. Με την βοήθεια του σκύλου, ο εργοθεραπευτής καταφέρνει πολλά. Απλές δραστηριότητες όπως το πέταγμα – πιάσιμο μπάλας, περπάτημα, ζωγραφική αλλά ακόμη και διάβασμα ή γράψιμο γίνονται μία ευχάριστη διαδικασία. Σε ποιο δύσκολες καταστάσεις όπως αισθητηριακής αμυντικότητας και δυσκολίας στην επικοινωνία ο σκύλος είναι το κατάλληλο μέσο θεραπείας. Παρέχει πολλά αισθητηριακά ερεθίσματα αλλά και την ικανότητα να σε πλησιάζει χωρίς να ζητάει τίποτα παραπάνω από εσένα εκτός της προσοχής και της αγάπης σου.

Έξυπνες δραστηριότητες:

· Πιάσιμο-πέταγμα μπάλας

· Βάδιση

· Περιποίηση του σκύλου ( λούσιμο, χτένισμα, ντύσιμο)

· Τοποθέτηση του κολάρου και πέρασμα του λουριού ( λεπτή κινητικότητα)

· Κοινωνικοποίηση

· Ζωγραφική με τον σκύλο

· Ανάγνωση με ακροατή τον σκύλο

· Γράψιμο γράμματος με παραλήπτη τον σκύλο

· Μασάζ στον σκύλο αλλά και από τον σκύλο ( απτικά ερεθίσματα)

· Παιχνίδια στο χώμα, πχ σκάψιμο για την ανεύρεση θησαυρών

Πρέπει να σημειώσουμε ότι ο σκύλος δεν είναι παιχνίδι και η σωστή φροντίδα και εκπαίδευσή του είναι ένα πολύ σημαντικό θέμα. Η εκπαίδευση ενός σκύλου πρέπει μόνο να γίνεται από ειδικό εκπαιδευτή εξειδικευμένο στην θετική εκπαίδευση σκύλων ( εκπαίδευση δίχως χρήση βίας) και να ξεκινάει από δύο μηνών. Μόνο όταν ο σκύλος είναι απόλυτα εκπαιδευμένος μπορεί να πιστοποιηθεί ως σκύλος θεραπείας. Και μην ξεχνάτε, δεν είναι τυχαίο το ρητό «Ο σκύλος είναι ο καλύτερος φίλος του ανθρώπου».