Μαθηματικά και άτομα με Σύνδρομο Down

Τα άτομα με σύνδρομο Down συχνά αντιμετωπίζουν δυσκολίες στις μαθηματικές δεξιότητες που μπορούν να επηρεάσουν την καθημερινότητά τους.

Υποστηρίζεται ότι οι αριθμητικές δεξιότητες σε άτομα με σύνδρομο Down καθυστερούν κατά δύο χρόνια σε σύγκριση με τις ικανότητές τους στον γραμματισμό (Buckley, 2007). Αυτό θα μπορούσε εν μέρει να οφείλεται στην πιο εκτεταμένη έρευνα και ανάπτυξη παρεμβάσεων στον γραμματισμό, ενώ, μέχρι πρόσφατα, λιγότερες μελέτες είχαν επικεντρωθεί στις αριθμητικές δεξιότητες σε άτομα με σύνδρομο Down. Οι δυσκολίες με τις μαθηματικές δεξιότητες συνδέονται με γλωσσικά ελλείμματα στον τομέα της ακουστικής κατανόησης, του λεξιλογίου και της γραμματικής κατανόησης (Fuchs et al., 2014). Η προσοχή, η φωνολογική επίγνωση και οι κινητικές δεξιότητες είναι επίσης πτυχές που πρέπει να ληφθούν υπόψη στην πρώιμη εκμάθηση μαθηματικών δεξιοτήτων σε παιδιά και εφήβους με σύνδρομο Down (Onivello et. al., 2019).

Στην εργασία της το 2017, η Rhonda Faragher προτείνει μια υπόθεση για τη συνύπαρξη της αναπτυξιακής δυσαριθμησίας και του συνδρόμου Down, που επηρεάζει και τον τρόπο που προσεγγίζουμε τη διδασκαλία των μαθηματικών σε μαθητές με σύνδρομο Down. Μεταξύ άλλων, η Fargher υποστηρίζει ότι τα άτομα με σύνδρομο Down δυσκολεύονται να οπτικοποιήσουν μια «νοητική αριθμογραμμή» και τονίζει τη σημασία της αριθμομηχανής ως βοηθητικής συσκευής για τους μαθητές με σύνδρομο Down λόγω της δυσκολίας τους με τους υπολογισμούς. Η Faragher υποστηρίζει επίσης ότι οι μαθητές με σύνδρομο Down πρέπει να μαθαίνουν τα μαθηματικά σε επίπεδο τάξης με τις απαραίτητες προσαρμογές και τροποποιήσεις εντός του περιβάλλοντος της τάξης (Faragher, 2019).

Στις ατομικές μας συνεδρίες και στα μαθήματα μικρών ομάδων για νεαρούς ενήλικες με σύνδρομο Down, το Down Syndrome Resource Foundation (DSRF) έχει διαπιστώσει ότι οι μαθητές επωφελούνται από την εστιασμένη προσοχή σε ορισμένους τομείς της αριθμητικής και, γενικά, από μια ισορροπημένη προσέγγιση στην εκμάθηση μαθηματικών δεξιοτήτων, όπου πολλαπλές δεξιότητες αναπτύσσονται ταυτόχρονα μέσα σε ένα μικρότερο σύνολο αριθμών. Ξεκινώντας με δεξιότητες προ-γραμματισμού και αριθμητικής, όπως η αντιστοίχιση και η ταξινόμηση, εργαζόμαστε με ένα μικρό σύνολο αριθμών (1-3) και, μέσα σε αυτό το σύνολο αριθμών, εξερευνούμε διάφορες έννοιες, όπως η αναγνώριση αριθμών, η αντιστοιχία ένα προς ένα, η αριθμητική σειρά, η πληθικότητα, η υποδιαίρεση, η μέτρηση, το περισσότερο και το λιγότερο και η απλή πρόσθεση και αφαίρεση. Καθώς οι μαθητές γίνονται πιο ικανοί με αυτές τις δεξιότητες, επεκτείνουμε το σύνολο των αριθμών. Οι εκπαιδευτικοί του DSRF ενσωματώνουν τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα του κάθε μαθητή και εργάζονται για να αναπτύξουν τις δεξιότητες που είναι πιο χρήσιμες και απαραίτητες στην καθημερινή ζωή χρησιμοποιώντας την έννοια ενός σπειροειδούς προγράμματος σπουδών στο οποίο ο μαθητής εκτίθεται σε συνεχή επανάληψη των ίδιων θεμελιωδών ιδεών, μεταβαίνοντας από το συγκεκριμένο στο εικονογραφικό και στο αφηρημένο. Οι δραστηριότητες δομούνται ή υποστηρίζονται με βάση τις υπάρχουσες γνώσεις του μαθητή.

Μερικές από τις έννοιες που έχουμε παρατηρήσει ότι είναι πιο δύσκολες για τους μαθητές με σύνδρομο Down περιλαμβάνουν την κατανόηση της αντιστοιχίας ένα προς ένα, την αρχή της πληθικότητας (ο τελευταίος αριθμός που μετρήθηκε αντιπροσωπεύει την ποσότητα στο σύνολο) και την αναγνώριση των εννοιών περισσότερο και λιγότερο. Η κατανόηση των σχέσεων μεταξύ των αριθμών, η οποία μπορεί να αποδοθεί στην έλλειψη νοητικής αριθμογραμμής που αναφέρθηκε παραπάνω, αποδεικνύεται επίσης δύσκολη, επομένως η χρήση οπτικών μέσων όπως οι αριθμογραμμές είναι ωφέλιμες. Η εκτέλεση υπολογισμών απαιτεί τον συντονισμό πολλών διαφορετικών δεξιοτήτων και θέτει απαιτήσεις στη μνήμη εργασίας και την προσοχή. Οι μαθητές μπορούν να διδαχθούν πώς να χρησιμοποιούν μια αριθμομηχανή νωρίς, με την προϋπόθεση ότι πρέπει επίσης να κατανοούν πότε και γιατί πρέπει να χρησιμοποιείται. Δηλαδή, πρέπει να έχουν εννοιολογική κατανόηση, ώστε να γνωρίζουν πότε να εφαρμόζουν ορισμένες δεξιότητες και να χρησιμοποιούν την αριθμομηχανή για να εκτελούν τον υπολογισμό.

Η χρήση βοηθητικών μέσων, ο συνδυασμός ακουστικών πληροφοριών με οπτικά μέσα και η παροχή ποικίλων και πολλών ευκαιριών για εφαρμογή και επανάληψη ωφελεί τους μαθητές με σύνδρομο Down στην απόκτηση δεξιοτήτων στην αριθμητική. Η παροχή ευκαιριών στους μαθητές να εξασκήσουν δεξιότητες σε διάφορα πλαίσια και να χρησιμοποιήσουν τις αριθμητικές δεξιότητες που αναπτύσσουν με ουσιαστικό τρόπο είναι σημαντική για τη γενίκευση. Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι δυσκολίες με την εκφραστική γλώσσα και την άρθρωση, τη βραχυπρόθεσμη μνήμη εργασίας και την προσοχή αλληλεπιδρούν με τη μάθηση και ο σχεδιασμός της μαθησιακής δραστηριότητας ώστε να αντιμετωπίζει αυτές τις δυσκολίες για να προετοιμάσει τους μαθητές για την επιτυχία και να τους παρακινήσει να επιμείνουν στη μάθηση.

Απόδοση του άρθρου Down Syndrome Resource Foundation

Ιωάννα Αγγέλου

Ειδική Παιδαγωγός (Παν. Θεσσαλίας)

Νηπιαγωγός (Α.Π.Θ.)

MEd - Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση