Συχνές ερωτήσεις σχετικά με τη δυσλεξία και την εκμάθηση μουσικής

Εάν έχετε παιδί με δυσλεξία, μπορεί να αναρωτιέστε αν η δυσλεξία επηρεάζει την ικανότητά του να διαβάζει παρτιτούρες και να παίζει κάποιο μουσικό όργανο. Δεν μπορούμε να απαντήσουμε απλά με ένα ΝΑΙ ή ένα ΟΧΙ. Η πιο σωστή απάντηση είναι: Εξαρτάται.

Η δυσκολία στην ανάγνωση λέξεων μπορεί να επηρεάζει την ικανότητα του παιδιού να διαβάζει, να αποκωδικοποιεί και να ερμηνεύει τη μουσική. Αυτό δεν σημαίνει φυσικά ότι τα παιδιά με δυσλεξία δεν μπορούν να μάθουν να παίζουν μουσική και μάλιστα να το απολαμβάνουν. Τα εγκεφαλικά συστήματα που σχετίζονται με τη δυσλεξία είναι περίπλοκα και μπορεί να διαφέρουν από παιδί σε παιδί.

Επιπλέον, η μουσική δεν είναι γραμμένη με τον ίδιο τρόπο για όλα τα όργανα. Υπάρχει μεγάλη διαφορά στον τρόπο που είναι γραμμένα τα κομμάτια για τα ντραμς, το πιάνο και την κιθάρα. Έτσι, ενώ το παιδί σας μπορεί να έχει δυσκολία στην ανάγνωση μιας παρτιτούρας για πιάνο, η σημειογραφία του ντραμς μπορεί να του είναι αρκετά φυσική. Ο μόνος τρόπος να καταλάβει κανείς τι μπορεί να κάνει είναι να προσπαθήσει.

Ακολουθούν μερικές απαντήσεις σε συχνές ερωτήσεις σχετικά με τη δυσλεξία και τη μουσική.

Πώς γίνεται η εκμάθηση της μουσικής στον εγκέφαλο;

Η ανάγνωση λέξεων και η ενασχόληση με τη μουσική μοιράζονται μερικά από τα ίδια δίκτυα εγκεφάλου. Αλλά ως επί το πλείστον, συμβαίνουν σε διαφορετικές περιοχές του.

Για παράδειγμα, ο κροταφικός λοβός είναι υπεύθυνος για τη φωνολογική ενημερότητα και την αποκωδικοποίηση. Η ακρόαση μουσικής πραγματοποιείται στους ακουστικούς φλοιούς. Η αντιστοίχιση του ρυθμού της μουσικής σχετίζεται με τους μετωπιαίους λοβούς, τις υποφλοιώδεις δομές και την παρεγκεφαλίδα.

Ωστόσο, η λειτουργία του εγκεφάλου δεν είναι ο μοναδικός παράγοντας που καθορίζει την ικανότητα του παιδιού να μαθαίνει μουσική. Πολύ μεγάλο ρόλο παίζει και ο τρόπος διδασκαλίας που ακολουθείται.

Η εκμάθηση της μουσικής δεν χρειάζεται να ξεκινά με την ανάγνωσή της. Είναι καλύτερο να ξεκινήσετε ακούγοντας μουσική, παίζοντας μουσική και κινούμενοι ρυθμικά. Προγράμματα όπως το Meludia.com, το Let’s Play Music και το School of Rock είναι κατάλληλα για να αρχίσετε να βιώνετε τη μουσική σαν ένταση, μελωδία, ρυθμό.

Γιατί μπορεί τα παιδιά με δυσλεξία να δυσκολεύονται στην μουσική ανάγνωση;

Δεν υπάρχει ακόμα ξεκάθαρη απάντηση για το συγκεκριμένο θέμα. Σύμφωνα με ορισμένες μελέτες, τα ίδια ζητήματα που δυσκολεύουν την ανάγνωση ενός κειμένου καθιστούν δύσκολη και την εκμάθηση της ανάγνωσης της μουσικής σημειογραφίας.

Τα παιδιά με δυσλεξία δυσκολεύονται να απομονώνουν τους ήχους στις λέξεις και στη συνέχεια να τους αντιστοιχίζουν με γράμματα. Αυτή η αδυναμία μπορεί επίσης να επηρεάσει την ικανότητά τους να επεξεργάζονται ήχους στη μουσική. Μπορεί να έχουν πρόβλημα στην αντίληψη του ρυθμού και του τόνου, κάτι που μπορεί να δυσκολέψει την κατανόηση μιας παρτιτούρας.

Όπως τα παιδιά με δυσλεξία δεν δυσκολεύονται στην ανάγνωση όλα με τον ίδιο τρόπο, έτσι δεν δυσκολεύονται όλα με τον ίδιο τρόπο και στη μουσική.

Ωστόσο, βιώνουν κάποιες κοινές προκλήσεις. Συγκεκριμένα, δυσκολεύονται:

• Στο λεξιλόγιο. Πολλές λέξεις που γνωρίζουν ήδη από την καθημερινότητά τους, χρησιμοποιούνται στη μουσική με διαφορετική σημασία πχ κλειδί.
• Στον ρυθμό και στον συγχρονισμό.
• Στην οπτική παρακολούθηση των μουσικών κομματιών. Πρέπει τα μάτια τους να κινούνται από αριστερά προς τα δεξιά και από πάνω προς τα κάτω, «διαβάζοντας» σύμβολα και νότες.
• Στην αποκωδικοποίηση των μουσικών συμβόλων. Τα παιδιά μπορεί να δυσκολεύονται να παρατηρήσουν λεπτομέρειες όπως αν η «ουρά» των νότων ανεβαίνει ή προς τα κάτω, για παράδειγμα.
• Στη διατήρηση μουσικών πληροφοριών στη μνήμη εργασίας.
• Στον συντονισμό των χεριών και των ποδιών τους καθώς παίζουν το ένα μουσικό όργανο.

Μπορεί η ενασχόληση με τη μουσική να βελτιώσει τις αναγνωστικές δεξιότητες του παιδιού;

Υπάρχουν κάποιες έρευνες που αναφέρουν ότι η μουσική εκπαίδευση μπορεί να έχει θετικό αντίκτυπο στις αναγνωστικές δεξιότητες. Η εκμάθηση μουσικής μπορεί να είναι ένας διασκεδαστικός και χαλαρός τρόπος ακρόασης και πραγματοποίησης αλλαγών στους ήχους. Έρευνες δείχνουν επίσης ότι η μουσική εκπαίδευση μπορεί να βελτιώσει την ικανότητα του παιδιού να επεξεργάζεται τους ήχους της ομιλίας.

Σε μια μελέτη διαπιστώθηκε ότι η εκμάθηση της αναγνώρισης ηχητικών μοτίβων και η αντιστοίχισή τους με σύμβολα βοήθησε στην καλλιέργεια των δεξιοτήτων ανάγνωσης βελτιώνοντας την φωνολογική ενημερότητα των υποκειμένων.

Επίσης, το τραγούδι μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να μάθουν να χωρίζουν τις λέξεις σε συλλαβές. Η μελωδική απόδοση μιας λέξης διευκολύνει την ακρόαση των τμημάτων της.

Υπάρχουν στρατηγικές που μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά με δυσλεξία να μάθουν να διαβάζουν μουσική;

Οι πολυαισθητηριακές τεχνικές, όπως βοηθούν τα παιδιά να μάθουν να διαβάζουν λέξεις, έτσι μπορούν να τα βοηθήσουν να μάθουν να διαβάζουν και μουσική. Στην πραγματικότητα, οι δάσκαλοι μουσικής χρησιμοποιούν συχνά αυτές τις τεχνικές για όλους τους αρχάριους μαθητές.

Δείτε μερικές απλές στρατηγικές:

• Βάλτε τα παιδιά να ανιχνεύσουν τη μελωδία με το δάχτυλο πάνω στην παρτιτούρα και στη συνέχεια να την σχηματίσουν στον αέρα και στο χαρτί.
• Ζητήστε να σηκώνουν και να κατεβάζουν τα χέρια ή κάνουν αλματάκια πάνω-κάτω όταν αλλάζει ο τόνος.
• Βάλτε τα να περπατούν ή να χτυπούν παλαμάκια σε διαφορετικούς ρυθμούς για να αυξήσετε την ευαισθητοποίησή τους στον ρυθμό.
• Γράψτε νότες με διάφορα χρώματα στις παρτιτούρες για να ξεχωρίζουν.
• Μειώστε τα ερεθίσματα/ την «ακαταστασία» στις παρτιτούρες δείχνοντας μόνο τη γραμμή μουσικής στην οποία δουλεύει το παιδί.

Υπάρχουν πολλές πολυαισθητηριακές τεχνικές που μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να μάθουν μουσική. Δοκιμάστε τις!

Τα παιδιά με δυσλεξία πρέπει να αποφεύγουν να μάθουν ένα όργανο ή να συμμετέχουν στη σχολική μπάντα;

Έρευνες δείχνουν ότι η μουσική έχει θετική επίδραση στη σκέψη και τις μαθησιακές δεξιότητες. Αλλά αν το παιδί σας δεν ενδιαφέρεται πραγματικά για τη μουσική ή δεν θέλει να μάθει να παίζει ένα μουσικό όργανο, δεν αξίζει να το πιέσετε. Αντιμετωπίζει ήδη αρκετές προκλήσεις με το διάβασμα.

Ωστόσο, εάν το παιδί σας το θέλει πραγματικά, ενθαρρύνετέ το! Πολλά παιδιά με δυσλεξία έχουν καταφέρει να μάθουν μουσική και τα πηγαίνουν πολύ καλά. Νιώθουν μεγάλη χαρά και ένα αίσθημα ολοκλήρωσης.

Απόδοση του άρθρου FAQs about dyslexia and learning music

Ιωάννα Αγγέλου

Ειδική Παιδαγωγός (Παν. Θεσσαλίας)

Νηπιαγωγός (Α.Π.Θ.)

MEd - Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση