Στην κουζίνα με τα παιδιά με αναπηρία

Η μαγειρική είναι μια υπέροχη και άκρως δημιουργική δραστηριότητα, τόσο για τους ενηλίκους, όσο και για τα παιδιά. Αν σας αρέσει το μαγείρεμα και θέλετε να κάνετε πράγματα μαζί με τα παιδιά σας, η μαγειρική και η ζαχαροπλαστική μπορεί να είναι αυτό που ψάχνετε. Μην σκέφτεστε τα άπλυτα μαγειρικά σκεύη και τον λερωμένο πάγκο. Σκεφτείτε μόνο το χαμόγελο ικανοποίησης που θα νιώσετε όλοι τρώγοντας την πρώτη μπουκιά του δικού σας φαγητού. 

Δείτε γιατί το μαγείρεμα μπορεί να αποτελέσει μια υπέροχη ασχολία για τον ελεύθερο χρόνο ενός παιδιού και εφήβου με ή χωρίς αναπηρία:

- Το μαγείρεμα είναι ένας ιδιαίτερα ευχάριστος και διασκεδαστικός τρόπος για να περάσει κανείς την ώρα του, χαλαρώνοντας και ξεχνώντας προβλήματα και δυσκολίες. Σκεφτείτε πόσο αγχολυτική μπορεί να είναι η προετοιμασία μιας ζύμης. Όλη η απογοήτευση και η ανησυχία του παιδιού μπορεί να εξαφανιστεί όσο χτυπάει το αλεύρι με το νερό και πιάνει τη ζύμη. 

- Τονώνεται η αυτοπεποίθηση και η αυτοεκτίμηση του παιδιού, το οποίο αντλεί μοναδική ικανοποίηση όταν τα καταφέρνει και φτιάχνει ένα νόστιμο γλυκό ή φαγητό. 

- Αναπτύσσεται η δημιουργικότητα και η φαντασία του καθώς μαθαίνει να συνδυάζει τα υλικά με διαφορετικούς τρόπους, να αποκλίνει από την συνταγή προσθέτοντας το προσωπικό του στοιχείο, να φαντάζεται το τελικό αποτέλεσμα, να δημιουργεί συνδυασμούς σχημάτων, χρωμάτων, γνώσεων και μυρωδιών. Μαθαίνει να αντιμετωπίζει προβλήματα που προκύπτουν, να προσαρμόζεται στις καταστάσεις και να βρίσκει γρήγορα λύσεις και εναλλακτικές. 

- Μαθαίνει να συνεργάζεται με άλλα άτομα για να πετύχει το επιθυμητό αποτέλεσμα. 

- Βελτιώνει τις γλωσσικές του ικανότητες. Εμπλουτίζει το λεξιλόγιό του, εξασκείται στον προφορικό λόγο και την ανάγνωση, εξασκείται στην κατανόηση, στην περιγραφή, στη διατύπωση οδηγιών. 

- Βελτιώνεται η λεπτη και αδρή του κινητικότητα, καθώς και ο οπτικοκινητικός συντονισμός. Αυξάνεται η μυϊκή δύναμη των χεριών και των δαχτύλων του. Σκεφτείτε ένα παιδί με προβλήματα στα άνω άκρα, πόσο εξασκείται κάθε φορά που ανακατεύει ένα μείγμα με την κουτάλα ή πλάθει ζύμη. 

- Μαθαίνει να ακολουθεί οδηγίες (προφορικές, γραπτές ή μέσω εικόνων). 

- Έρχεται σε επαφή με απλές και σύνθετες μαθηματικές έννοιες με φυσικό και πρακτικό τρόπο (πχ χρονική ακολουθία, έννοια του χρόνου, κλάσματα- δεκαδικοί αριθμοί, μονάδες μέτρησης βάρους και όγκου, θερμοκρασία, υπολογισμοί ποσοτήτων). 

- Η συμμετοχή στη διαδικασία παρασκευής των γευμάτων είναι ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους για να αγαπήσουν τα παιδιά το σπιτικό φαγητό και να μάθουν να τρέφονται υγιεινά. Εϊναι ευκαιρία να δοκιμάσει το παιδί νέες γεύσεις, να μάθει να τρώει λαχανικά και να αποκτήσει σωστές διατροφικές συνήθειες. 

- Αποκτά δεξιότητες απαραίτητες για να ζήσει ανεξέρτητα στο μέλλον. Η προετοιμασία γευμάτων, το στρώσιμο του τραπεζιού, η επιλογή τροφίμων και η συντήρησή τους, το καθάρισμα της κουζίνας είναι αναγκαίες δεξιότητες όταν ζει κάποιος μόνος του και είναι δεξιότητες που δεν διδάσκονται στα σχολεία. 

- Μέσα από την μαγειρική μπορείτε να προσεγγίσετε έννοιες πολιτισμού, γεωγραφίας και ιστορίας. Γνωρίστε άλλους πολιτισμούς, άλλα μέρη και άλλες εποχές μέσα από αντίστοιχα φαγητά και γλυκά. Βρείτε στο χάρτη τη Γαλλία και κάντε μια γαλλική συνταγή. Μιλήστε για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και κάντε ψωμί μπομπότα. 

Στην κουζίνα με τα παιδιά με αναπηρία. 

Διαβάστε μερικούς τρόπους για το πώς μπορείτε να «δημιουργήσετε» μαζί με ένα παιδί με αναπηρία στην κουζίνα που δίνονται στο άρθρο 5 Ways To Get Your Child with Special Needs Involved in the Kitchen :

- Χρησιμοποιήστε οπτικά βοηθήματα (εικόνες) κατά τη διάρκεια του μαγειρέματος. Η ύπαρξη εικόνων είναι πολύ σημαντική όχι μόνο για τα παιδιά με αναπηρία, αλλά και για τα τυπικώς αναπτυσσόμενα. Το ίδιο άλλωστε κάνουμε και σαν ενήλικες: ακολουθούμε μια συνταγή διαβάζοντάς την και βλέποντας εικόνες για την εκτέλεσή της. Οι εικόνες αυτές μπορεί να είναι είτε φωτογραφίες δικές σας, είτε εικόνες από το διαδίκτυο. 

Για παράδειγμα, αν θέλετε να κάνετε μπισκότα, βγάλτε φωτογραφίες από όλα τα υλικά που θα χρειαστείτε, από τα διάφορα στάδια προετοιμασίας (βήμα- βήμα) και σχεδιάστε ρολόγια για να δείξετε στο παιδί για πόση ώρα πρέπει να τα αφήσετε να ψηθούν. Στο διαδίκτυο υπάρχουν επίσης πολλές ιστοσελίδες που περιέχουν συνταγές με εικόνες. 

- Αξιοποιήστε όλες τις αισθήσεις του παιδιού. Κάντε τη δραστηριότητα πολύ- αισθητηριακή. Ενθαρρύνετε το παιδί σας να αγγίξει, να μυρίσει, να δοκιμάσει και να κοιτάξει τα συστατικά. Επιλέξτε συνταγές που περιέχουν διαφορετικές κινήσεις πχ το να κάνει κανείς πίτσα, περιλαμβάνει να ζυμώσει το αλεύρι, να απλώσει τη ζύμη και στη συνέχεια να βάλει τα υπόλοιπα υλικά (αφού τα κόψει σε μικρά κομμάτια). Βάλτε το παιδί σας να ανακατέψει, να ζυμώσει, να πλάσει, να απλώσει, να πλύνει, να κόψει κοκ. Να περιγράφετε λεκτικά στο παιδί τι γίνεται (πχ μου αρέσει ο τρόπος που ανακατεύεις). Συνδέστε τις λέξεις με εικόνες! Όταν χρησιμοποιείτε μπαχαρικά, βάζετε το παιδί να τα μυρίζει. Ζητήστε του να κλείσει τα μάτια του και να περιγράψει τη μυρωδιά τους. Αν το παιδί σας είναι επιφυλακτικό προς τα νέα ερεθίσματα, αναθέστε του να σας λέει εκείνο τι πρέπει να γίνει μετά. Καθιστώντας το «αρχηγό», θα το βοηθήσετε να αποκτήσει αυτοπεποίθηση. 

- Δώστε κίνητρα στο παιδί. Αν το παιδί λατρεύει τα μακαρόνια, κάντε μια συνταγή με μακαρόνια. Αν το παιδί σας λατρεύει το σαγανάκι, ψήστε το μαζί Ο καλύτερος τρόπος για να δώσετε κίνητρο στο παιδί για να δραστηριοποιηθεί μαζί σας στην κουζίνα είναι να φτιάχνετε φαγητά που ξέρει και αγαπά το παιδί. Μπορείτε να τα αλλάζετε λίγο προσθέτοντας κάποιο μπαχαρικό ή αντικαθιστώντας ένα συστατικό με κάποιο άλλο. Να θυμάστε πάντα ότι το παιδί τρώει πιο ευχάριστα πράγματα που έχει φτιάξει μόνο του. 

- Απλοποιήστε τις συνταγές. Απλοποιώντας τις συνταγές θα βοηθήσετε το παιδί σας να τα καταφέρει, ιδίως στην αρχή. Αν κάτι είναι πολύπλοκο και δύσκολο, τότε πολύ πιθανό είναι το παιδί να αποτύχει και να χάσει το ενδιαφέρον του. Κάντε στην αρχή μαζί του μια πίτσα με έτοιμο ζυμάρι. Βάλτε απλά τυρί, σαλάμι και κέτσαπ. Αφήστε το να διαλέξει τι άλλο θέλει να βάλει στην πίτσα του ή τι σχήμα θέλει να έχουν τα κομμάτια. Ακόμα και με τις πιο απλές συνταγές μπορείτε να αναπτύξετε την δημιουργικότητά του και να του μάθετε να κάνει επιλογές. 

- Να είστε δημιουργικοί και να κάνετε λάθη. Διασκεδάστε με τη συνταγή. Η κόρη μου και εγώ έχουμε κάνει πολλές συνταγές που σίγουρα δεν είναι τέλειες, αλλά μαθαίνουμε συνέχεια από τα λάθη μας. Δεν πειράζει αν κάτι δεν βγει τέλειο. Είναι μια υπέροχη ευκαιρία να δεθείτε με το παιδί σας και να το βοηθήσετε να μάθει πολλά πράγματα. 

-------

Και αν δεν σας πείσαμε ακόμα να μοιραστείτε τα μυστικά της κουζίνας σας με τα παιδιά σας, διαβάστε το πολύ όμορφο άρθρο του Ευτύχη Μπλέτσα "Μαγειρική με τα παιδιά"

Τέλος, δείτε τι μπορούν να κάνουν τα παιδιά ανάλογα με την ηλικία και τις ικανότητές τους. 

Σε επόμενο άρθρο θα προσπαθήσουμε να σας παρουσιάσουμε κάποιες προσαρμογές που πρέπει και μπορείτε να κάνετε για να κάνετε τον πάγκο της κουζίνας σας κατάλληλο και προσβάσιμο για παιδιά με προβλήματα όρασης, με νοητική καθυστέρηση, κινητική αναπηρία και διαταραχές του αυτιστικού φάσματος. 

Καλά μαγειρέματα!

Ιωάννα Αγγέλου

Ειδική Παιδαγωγός