Μαθήματα Οικιακής Οικονομίας

Της Ζέφης Κληρονόμου στο Τaλκ

Μέσα στη δίνη της κρίσης, χρειάζεται τρόπος και τέχνη για να διδάξουμε στα παιδιά πώς να διαχειρίζονται σωστά το χαρτζιλίκι τους ώστε ούτε να τινάξουν με τόνους γαριδάκια τον κουμπαρά τους στον αέρα αλλά ούτε και να καταλήξουν θείοι Σκρουτζ από την ηλικία του δημοτικού.

Δίνουμε χαρτζιλίκι για να βοηθήσουμε τα παιδιά να μάθουν να διαχειρίζονται τα χρήματά τους όσο είναι ακόμα μικρά σε ηλικία και μπορούμε να τα καθοδηγήσουμε. Το χαρτζιλίκι τα βοηθά να νιώσουν σημαντικά μέλη της οικογένειας καθώς έχουν την ευθύνη ενός –μικρού έστω– μέρους του προϋπολογισμού της. Ακόμα και αν το ποσό είναι ελάχιστο, μπορεί να δώσει στο παιδί την αίσθηση της ανεξαρτησίας και να αναπτύξει την υπευθυνότητά του καθώς είναι ελεύθερο να διαχειριστεί το κομπόδεμά του όπως εκείνο κρίνει. Το παιδί διδάσκεται στην πράξη την τέχνη της αποταμίευσης, ότι δηλαδή πρέπει να μαζέψει χρήματα για να αγοράσει αυτό που θέλει. Μαθαίνει την αγοραστική αξία του χρήματος και μπαίνει στο πνεύμα της οικονομίας. Το παιδί μαθαίνει τις συνέπειες της κακοδιαχείρισης των χρημάτων του, ότι δηλαδή αν ξοδέψει άσκοπα το εισόδημά του θα πρέπει να περιμένει μέχρι την επόμενη φορά για να γεμίσει το πορτοφόλι του. 

Πότε να δώσω;

Η ηλικία εξαρτάται από σας και το παιδί σας. Ακόμα και ένα παιδάκι προσχολικής ηλικίας συμβαίνει να παίρνει π.χ. ένα ευρώ από τους γονείς ή τους παππούδες και να το ρίχνει στον κουμπαρά του. Σύμφωνα με διεθνείς έρευνες, οι γονείς γενικά ξεκινούν το χαρτζιλίκι από την ηλικία που πάει το παιδί σχολείο, καθώς έχει καθημερινά σταθερές οικονομικές ανάγκες, όπως να αγοράζει κάτι στη σχολική καντίνα. Σύμφωνα με έρευνα με θέμα «Οικονομική κοινωνικοποίηση: μελέτη για τις αντιλήψεις των ενηλίκων γύρω από τη χορήγηση χαρτζιλικιού για τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών», η οποία δημοσιεύτηκε πρόσφατα στη Bρετανική Eπιθεώρηση Αναπτυξιακής Ψυχολογίας, υπάρχουν τέσσερα βασικά στάδια εκμάθησης της αξίας του χρήματος στην παιδική ηλικία:

-Η απόκτηση πραγμάτων και η προσκόλληση σε αυτά (ηλικία 2-4 ετών)

-Η ανταλλαγή πραγμάτων (5-7 χρόνια)

-Η χρηματική αξία των αντικειμένων (8-10 χρόνια)

-Η χρήση του χρήματος (11 ετών και πάνω)

Τι θα πάρει;

Δώστε στα παιδιά την ελευθερία να διαχειρίζονται μόνα το χαρτζιλίκι τους ακόμα κι αν κάνουν λάθη. Το να ξοδέψουν δηλαδή το χαρτζιλίκι τους σε ένα ψεύτικο τατουάζ μπορεί να μην είναι του γούστου σας, είναι όμως μέρος της μαθησιακής διαδικασίας. Βεβαίως, μπορείτε να θέσετε κάποια γενικά όρια στο τι είναι αποδεκτό να αγοράσουν και τι όχι. 

Πόσα να δώσω;

Δεν υπάρχει στάνταρ ποσό για το χαρτζιλίκι, το πόσο θα δίνετε στο παιδί σας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες:

-Τι «λέει» η δική σας τσέπη. Δεν μπορείτε, ούτε πρέπει, να δίνετε στο παιδί περισσότερα από όσα επιτρέπει το δικό σας πορτοφόλι.

-Τι προβλέπεται πως θα καλύπτει το χαρτζιλίκι. Αν, για παράδειγμα, θα καλύπτει τις καθημερινές αγορές του από τη σχολική καντίνα ή τον λογαριασμό του κινητού τηλεφώνου του για τα μεγαλύτερα παιδιά.

-Ποια είναι η «τρέχουσα τιμή». Ρωτήστε φίλους με παιδιά συνομηλίκους ή συμμαθητές των δικών σας και συγκρίνετε τα ποσά. Αν το παιδί σας πάρει πολύ χαμηλότερο χαρτζιλίκι από εκείνο των φίλων του, μπορεί να μπει σε πειρασμό να κλέψει. Αν του δίνετε πολύ περισσότερα, αυτό μπορεί να προκαλέσει αντιπάθεια και ζήλια στους συμμαθητές του. Πάντως, κάποια στιγμή τα παιδιά πρέπει να μάθουν ότι όλες οι οικογένειες δεν είναι όμοιες ως προς την οικονομική τους κατάσταση ούτε ως προς τον τρόπο με τον οποίον αποφασίζουν να ξοδέψουν τα χρήματά τους. 

Το ποσό συνήθως αυξάνεται με την ηλικία, καθώς το παιδί μεγαλώνει και αυξάνονται τόσο οι ανάγκες όσο και η υπευθυνότητά του στη διαχείριση των χρημάτων. Θα ήταν, λοιπόν, σκόπιμο να αυξάνετε το χαρτζιλίκι κατά ένα συγκεκριμένο ποσό κάθε χρόνο στα γενέθλιά του.

Κάθε πότε;

Να είστε ακριβοδίκαιοι ανάμεσα στα παιδιά σας. Ο μεγαλύτερος αδελφός θα πάρει κάτι παραπάνω από τον μικρότερο, αλλά ποτέ δεν πρέπει να δώσετε περισσότερα λεφτά στο ένα παιδί επειδή σπατάλησε γρηγορότερα το κομπόδεμά του. Για τα παιδιά του δημοτικού καλό ήταν να οριστεί ένα σταθερό ποσό κάθε εβδομάδα στο οποίο μπορείτε να προσθέσετε κάτι παραπάνω αν προβλέπεται ειδική περίσταση, όπως π.χ. το να αγοράσουν τα δικά τους δωράκια για τα Χριστούγεννα ή για τα γενέθλια της μαμάς. Αφήστε στο παιδί σας να διαλέξει αν προτιμά χαρτζιλίκι σε εβδομαδιαία ή μηνιαία βάση. Να είστε συνεπείς στις πληρωμές σας για να δώσετε το καλό παράδειγμα και να μη δημιουργήσετε απογοητεύσεις στους μικρούς... οικονομολόγους σας!