Γνωρίζουμε πλέον ότι οι ρουτίνες είναι σημαντικές για τα παιδιά καθώς υποστηρίζουν την ανάπτυξή τους. Ωστόσο, σε αβέβαιους καιρούς σαν αυτούς που ζούμε, οι οικογένειες καταβάλλουν μεγάλη προσπάθεια για να καταλάβουν γιατί είναι απαραίτητες και ποια από τα χαρακτηριστικά τους είναι τα πιο σημαντικά.
Η έρευνα δείχνει ότι οι ρουτίνες υποστηρίζουν την υγιή κοινωνικoσυναισθηματική ανάπτυξη στην πρώιμη παιδική ηλικία. Συγκεκριμένα, τα παιδιά με τακτικές ρουτίνες στο σπίτι διαθέτουν αναπτυγμένες δεξιότητες αυτορρύθμισης, οι οποίες αποτελούν δομικά συστατικά της καλής ψυχικής υγείας. Όταν τα παιδιά μαθαίνουν να ρυθμίζουν τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές τους, σημαίνει αφενός ότι είναι σε θέση να αναγνωρίζουν τα συναισθήματά τους και αφετέρου ότι έχουν τις απαραίτητες δεξιότητες για να διαχειρίζονται επιτυχώς και να μην αισθάνονται ότι «πνίγονται». Με αυτό τον τρόπο, τα μικρά παιδιά προσαρμόζονται καλύτερα στις καθημερινές προκλήσεις, στους στρεσογόνους παράγοντες και στις νέες προσδοκίες. Ωστόσο, οι δεξιότητες αυτές δεν αναπτύσσονται αμέσως, αλλά χρειάζονται χρόνο, ακριβώς συμβαίνει και με τις σύνθετες δεξιότητες της ανάγνωσης και της γραφής. Στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων αυτορρύθμισης υπάρχουν στάδια. Κάθε στάδιο περιλαμβάνει ορόσημα με βάση την ηλικία του παιδιού. Οι γονείς μπορούν με τις ενέργειές τους να βοηθήσουν τα παιδιά να περάσουν από το ένα στάδιο στο άλλο.
Ο τρόπος που συμπεριφέρονται οι γονείς είναι ιδιαίτερα σημαντικός. Μιλώντας με τα παιδιά μας για τα συναισθήματά τους, τα βοηθάμε να ανταποκρίνονται σε αυτά με αποτελεσματικούς τρόπους που ταιριάζουν στην οικογένειά μας, όπως παίρνοντας βαθιές αναπνοές ή με αγκαλιές. Οι γονείς μπορούν επίσης να παρέχουν ρουτίνες δομής και υποστήριξης για τα παιδιά. Όταν τα παιδιά ζουν σε οργανωμένα και προβλέψιμα περιβάλλοντα, μαθαίνουν να αυτορυθμίζονται με οργανωμένους και προβλέψιμους τρόπους, γεγονός που συνδέεται με καλή ψυχική υγεία στο παρόν και σε βάθος χρόνου.
Ποια είναι τα σημαντικά στοιχεία των ρουτινών
Συχνά οι γονείς ακούν τη λέξη ρουτίνα και φαντάζονται ότι είναι ένα είδος χρονοδιαγράμματος ή μιας ακόμα πιο γενικής δομής. Αυτές οι έννοιες είναι παρόμοιες, αλλά οι ρουτίνες απαιτούν ένα συγκεκριμένο σύνολο χαρακτηριστικών για να ενισχύουν την ανάπτυξη των παιδιών: απαιτούν προβλεψιμότητα και προσβασιμότητα. Τα παιδιά επωφελούνται από σχέσεις και περιβάλλοντα που είναι προβλέψιμα, είτε πρόκειται για τους σημαντικούς φροντιστές που συμπεριφέρονται με προβλέψιμο τρόπο είτε για γεγονότα που συμβαίνουν σε προβλέψιμους χρόνους. Για παράδειγμα, πολλές μελέτες καταδεικνύουν το όφελος από τις ρουτίνες πριν τον ύπνο και τις ρουτίνες πριν το δείπνο. Τα παιδιά μπορούν να κατανοούν και να οργανώνουν την ημέρα τους σύμφωνα με αυτές τις αναμενόμενες αλληλεπιδράσεις με την οικογένειά τους. Επιπλέον, αυτές οι στιγμές ρουτίνας παρέχουν υψηλό επίπεδο προσβασιμότητας στα παιδιά. Όχι μόνο τα παιδιά γνωρίζουν πότε και πώς θα συμβούν, αλλά -ακόμη και τα μικρά παιδιά- μπορούν να συμμετέχουν σε αυτές τις ρουτίνες με ουσιαστικούς τρόπους πχ βοηθώντας στο στρώσιμο του τραπεζιού στο βραδινό φαγητό ή επιλέγοντας βιβλίο για να τους διαβάσουν πριν κοιμηθούν.
Ένα ιδιαίτερο είδος ρουτίνας, ένα τελετουργικό, προσθέτει ένα επιπλέον επίπεδο στη σημασία των προβλέψιμων οικογενειακών εμπειριών. Οι τελετουργίες είναι ρουτίνες που προσδίδουν μια αίσθηση οικογενειακής ταυτότητας και προάγουν τη σύνδεση μεταξύ των μελών της οικογένειας. Οι τελετουργίες δίνουν στα παιδιά μια αυξανόμενη αίσθηση του εαυτού τους ως μέλους ενός ευρύτερου συνόλου, ενισχύοντας θετικά την ανάπτυξή τους. Επιπλέον, η χαρά που βιώνουν οι οικογένειες στο πλαίσιο των τελετουργιών μπορεί να αφήσει ένα «συναισθηματικό υπόλοιπο» που τα παιδιά κρατούν μαζί τους για να αντεπεξέλθουν σε στρεσογόνες στιγμές. Όταν οι καιροί είναι αβέβαιοι και τα παιδιά νιώθουν ανησυχία ή θλίψη, τα τελετουργικά τους παρέχουν την εσωτερική αίσθηση ότι δεν είναι μόνα και ότι υπάρχει ισορροπία μεταξύ των θετικών και των αρνητικών εμπειριών τους.
Ακολουθούν μερικές συμβουλές για να ενσωματώσετε τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά της ρουτίνας στη ζωή των παιδιών σας.
Ρουτίνες και κανόνες
Τα περισσότερα παιδιά πρέπει να ξέρουν τι να περιμένουν κάθε μέρα στο σπίτι. Ένας τρόπος για να το κάνετε αυτό είναι να δημιουργήσετε ένα πρόγραμμα. Ωστόσο, για ορισμένα παιδιά, τα υπερβολικά καθορισμένα προγράμματα αποτελούν πηγές άγχους, ειδικά εάν οι μεταβάσεις μεταξύ των δραστηριοτήτων δεν γίνονται με φυσικό τρόπο. Εάν διαπιστώσετε ότι ένα τέτοιο πρόγραμμα δεν λειτουργεί για την οικογένειά σας, δοκιμάστε να καθιερώσετε μια πρωινή συνάντηση κατά τη διάρκεια της οποίας θα ορίζονται προτεραιότητες και δημιουργούνται γενικά χρονοδιαγράμματα τις δραστηριότητες που θα λάβουν χώρα. Μην ξεχνάτε: αρκεί να κάνετε μόνο δύο πράγματα κάθε μέρα με τον ίδιο τρόπο για να δημιουργήσετε «άγκυρες»/σταθερά σημεία στη ζωή των μικρών παιδιών. Για παράδειγμα, βεβαιωθείτε ότι τουλάχιστον ένα γεύμα, και κατά προτίμηση το ίδιο γεύμα (για παράδειγμα μεσημεριανό) κάθε μέρα, γίνεται περίπου την ίδια ώρα και είναι μια ευκαιρία για όλα τα μέλη της οικογένειας (όσο είναι δυνατόν) να καθίσουν μαζί χωρίς περισπασμούς. Σκεφτείτε προσεκτικά τους κανόνες σας και παρόλο που αυτή τη στιγμή μπορεί να μπείτε στον πειρασμό να χαλαρώσετε τις προσδοκίες σας, παραμείνετε σταθεροί σε όσους έχουν μεγάλη σημασία μακροπρόθεσμα για την οικογένειά σας. Για παράδειγμα, μπορεί να αποφασίσετε να χαλαρώσετε τους κανόνες σχετικά με την καθαριότητα του σπιτιού ή τον χρόνο που περνούν τα παιδιά μπροστά στην τηλεόραση, αλλά οι κανόνες για την ασφάλεια και την ευγένεια θα πρέπει να είναι σταθεροί και ξεκάθαροι.
Σχέσεις
Τα παιδιά δεν χρειάζονται τέλειους γονείς, χρειάζονται προβλέψιμους γονείς. Ενώ μπορεί να περνάτε πολύ χρόνο γενικά με τα παιδιά σας, σκεφτείτε πόσο προβλέψιμη είναι η αλληλεπίδρασή σας. Η ανάπτυξή των παιδιών υποστηρίζεται καλύτερα όταν έχετε εστιασμένες στιγμές θετικής αλληλεπίδρασης κατά τη διάρκεια της ημέρας, ακόμα και αν δεν είναι πάρα πολλές. Ομοίως, το να διαχειρίζεστε τις δικές σας ανησυχίες για να υποστηρίξετε την ψυχική τους υγεία δεν σημαίνει ότι πρέπει να καταπιέζετε τα συναισθήματά σας. Δείξτε στα παιδιά ότι μπορούν να έχουν δυσάρεστα ή αρνητικά συναισθήματα (όπως και εσείς) και βοηθήστε τα να τα αντιμετωπίσουν δείχνοντάς τους πώς τα διαχειρίζεστε εσείς.
Τελετουργίες
Πολλές οικογένειες εφαρμόζουν ήδη τελετουργίες χωρίς να συνειδητοποιούν τη δύναμή τους: τις Τρίτες τρώμε Taco, τις Κυριακές πηγαίνουμε εκκλησία, το βράδυ του Σαββάτου βλέπουμε ταινίες. Αν έχετε μια παρόμοια τελετουργία, παρατηρήστε με προσοχή πώς επηρεάζει την οικογένειά σας. Σας φέρνει πιο κοντά ; Μπορείτε να καθιερώσετε και νέες οικογενειακές τελετουργίες που θα συμβαίνουν στον ίδιο χρόνο και τόπο, θα εμπλέκουν όλα τα μέλη της οικογένειας και θα σας συνδέουν συναισθηματικά με θετικό τρόπο. Η έρευνα δείχνει ότι τα τελετουργικά μειώνουν τις επιδράσεις του στρες και του τραύματος στην ψυχική μας υγεία. Επιπλέον, οι τελετουργίες που συνδέουν τη νέα γενιά με τις προηγούμενες μπορεί να είναι πολύ σημαντικές. Θυμηθείτε μια τελετουργία από την δική σας παιδική ηλικία και μοιραστείτε την με τα παιδιά σας!
«Μόνο η οικογένεια, η μικρότερη μονάδα της κοινωνίας, μπορεί να αλλάξει και ταυτόχρονα να διατηρήσει αρκετή συνέχεια για να μεγαλώσει παιδιά που δεν θα είναι «ξένα σε μια ξένη γη», τα οποία θα έχουν τις ρίζες τους αρκετά γερά ώστε να αναπτυχθούν και να προσαρμοστούν».
Salvador Minuchin, μελετητής της οικογενειακής θεραπείας
Κάθε οικογένεια έχει την ικανότητα να υποστηρίξει την προσαρμογή των παιδιών της με θετικές ρουτίνες και ισχυρές συνδέσεις.
Απόδοση του άρθρου The Importance of Routines for Kids
Ιωάννα Αγγέλου
Ειδική Παιδαγωγός (Παν. Θεσσαλίας)
Νηπιαγωγός (Α.Π.Θ.)
MEd - Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου