Δεν ταιριάζουν στα στερεότυπα και συχνά παραβλέπονται. Όταν σκεφτόμαστε τα άτομα που προσβάλλονται από τις Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής συνήθως το μυαλό μας πηγαίνει σε κορίτσια και σε νεαρές γυναίκες. Η αλήθεια είναι ότι οι γυναίκες κυριαρχούν αριθμητικά μεταξύ των ατόμων με Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής (ψυχογενής ανορεξία, ψυχογενής βουλιμία και διαταραχή επεισοδιακής υπερφαγίας). Αλλά οι Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής προσβάλλουν επίσης τα αγόρια και τους άντρες.
Τα ποσοστά ποικίλουν, αλλά θεωρείται ότι το 1/4 με 1/3 των ατόμων με Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής είναι άρρενες. Και οι διαταραγμένες συμπεριφορές όσο αφορά το φαγητό αυξάνονται με γρήγορο ρυθμό στους άρρενες. Επειδή οι Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής εμφανίζονται διαφορετικά στα αγόρια είναι δυσκολότερο να εντοπιστούν από τους γονείς και τους γιατρούς. Το στίγμα είναι επίσης ένας άλλος παράγοντας που παίζει σημαντικό ρόλο. Οι άντρες δεν θέλουν να συνδεθούν με ένα πρόβλημα που προσβάλλει κυρίως γυναίκες. Επίσης, οι άντρες είναι λιγότερο πιθανό να ομολογήσουν μια αδυναμία ή δυσκολία τους και να αναζητήσουν βοήθεια.
Κατανοώντας τις διαφορές
Τα κορίτσια με ED έχουν κατά κανόνα εμμονή με το να είναι λεπτές. Μολονότι τα αγόρια με ανορεξία καθοδηγούνται από παρόμοιο κίνητρο, η πλειοψηφία τους τείνει να επικεντρώνεται στην απόκτηση μυϊκής μάζας. Αυτή η εκδήλωση μερικές φορές αποκαλείται και «reverse anorexia” ή «bigorexia” εξηγεί ο Douglas Bunnell, PhD, ένας κλινικός ψυχολόγος και ειδικός στις Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής. «Αυτά τα αγόρια έχουν όλα τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά της ανορεξίας, μόνο που πηγαίνουν στην αντίθετη κατεύθυνση. Για να πετύχουν αυτό που αντιλαμβάνονται ως ιδανική εικόνα σώματος μπορεί να γυμνάζονται σε υπερβολικό βαθμό, να παίρνουν στεροειδή ή υπερβολικά πολλά συμπληρώματα προκειμένου να ελαχιστοποιήσουν το σωματικό λίπος και να αυξήσουν τη μυϊκή τους μάζα. Η εμμονή με την «καθαρή διατροφή» δηλαδή διατροφή απαλλαγμένη από επεξεργασμένα τρόφιμα – αποφυγή υδατανθράκων, αυξημένη πρόσληψη πρωτεϊνών, διατροφή με ελάχιστα λίπη – είναι ένα άλλο κοινό χαρακτηριστικό γνώρισμα.
Στα αγόρια μπορεί να εμφανιστεί σε μικρότερη ηλικία από ότι στα κορίτσια, σημειώνει ο Dr. Bunnell. «Πιστεύουμε ότι στα αγόρια έχουμε πιο πρώιμη έναρξη – μερικές φόρες στην πρώιμη και μέση εφηβεία – αλλά μπορεί να εμφανιστεί σε διάφορες χρονικές στιγμές“.
Σημάδια των ED στα αγόρια.
Φυσικά δεν ισχύει ότι όλα τα αγόρια που εκδηλώνουν έλλειψη ικανοποίησης με το σώμα τους θα αναπτύξουν Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής. Δείτε τι πρέπει να κοιτάξετε/ εξετάσετε για να προσδιορίσετε αν οι συνήθειες ενός αγοριού είναι μέσα στα φυσιολογικά πλαίσια όσο αφορά την πρόσληψη τροφής ή έχουν εξελιχθεί σε κάτι που πρέπει να προσέξετε περισσότερο:
- Υπερβολική εστίαση- ενδιαφέρον για την γυμναστική – πολλές ώρες εκγύμνασης.
- Aκαμψία όσο αφορά τις ρουτίνες φαγητού.
- Κατανάλωση πολύ μεγάλων ποσοτήτων τροφής.
- Tουαλέτα στη μέση του γεύματος ή αμέσως μετά.
- Άρνηση να φάει συγκεκριμένες ομάδες τροφών.
- Ύπαρξη ασυνήθιστων συμπεριφορών όσο αφορά το φαγητό (κόβει το φαγητό σε πολύ μικρά κομμάτια, σπρώχνει το φαγητό γύρω γύρω στο πιάτο του).
- Διαβάζει σε υπερβολικό βαθμό τις πληροφορίες την σύσταση των προϊόντων ή μετράει καταναγκαστικά θερμίδες.
- Συνεχώς ζυγίζεται ή κοιτάζεται στον καθρέφτη.
- Αποφεύγει κοινωνικές εκδηλώσεις που περιλαμβάνουν φαγητό.
Κρυμμένα σε κοινή θέα.
Σε αντίθεση με τα κορίτσια που συνήθως γίνονται υπερβολικά αδύνατα και φαίνονται άρρωστα, στοιχεία που κάνουν εμφανές το πρόβλημα σε τρίτους, οι Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής στα αγόρια είναι πιο δύσκολο να γίνουν αντιληπτές γιατί συνήθως τίποτα δεν φαίνεται «λάθος» εξωτερικά. Οι Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής στα αγόρια επίσης είναι πιο εύκολο να κρυφτούν κάτω από τον μανδύα αυτού που θεωρείται αποδεκτό , ακόμα και επιθυμητό, για την αντρική συμπεριφορά. “Η γυμναστική, ακόμα και αν γίνεται σε υπερβολικό βαθμό, κοινωνικά είναι αποδεκτή και επιθυμητή για τους άντρες» εξηγεί ο Dr. Bunnell, ο οποίος συμπληρώνει ότι η κατανάλωση υπερβολικών ποσοτήτων τροφής είναι κοινωνικά πιο αποδεκτή στους άντρες από ότι στις γυναίκες. “Φανταστείτε μια παρέα 17χρονων αγοριών στα MacDonalds που έχουν μπροστά τους ο καθένας πολλά Big Mac. Η συμπεριφορά αυτή μπορεί να θεωρηθεί διασκεδαστική ή ακόμα και cool. Στην πραγματικότητα, τέτοιες συμπεριφορές μπορεί να κρύβουν μια Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής, αλλά το κομμάτι του ψυχολογικού πόνου δεν είναι ορατό».
Αιτίες των Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής
Οι αιτίες των Διαταραχών Πρόσληψης Τροφής στα αγόρια πιστεύεται ότι είναι ίδιες με αυτές στα κορίτσια – ένας συνδυασμός γενετικής προδιάθεσης, περιβαλλοντικών και κοινωνικών μηνυμάτων που προωθούν και επιβραβεύουν το «ιδανικό» σώμα. Στους άντρες η μυϊκή μάζα και οι κοιλιακοί φέτες μπορεί να είναι ο στόχος. Οι αθλητές που αγωνίζονται σε συγκεκριμένα αθλήματα που δίνουν σημασία/ έμφαση στο βάρος και την εμφάνιση πχ γυμναστική (gymnastics), πάλη, κωπηλασία, body-building, τρέξιμο και χορό βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο για να εκδηλώσουν Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής.
Οι Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής προσβάλλουν άτομα όλων των σεξουαλικών προσανατολισμών. Γενικά, πολλοί περισσότεροι ετεροφυλόφιλοι άντρες έχουν Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής, αλλά οι ομοφυλόφιλοι άντρες φαίνεται ότι είναι σε υψηλότερο κίνδυνο να τις εμφανίσουν. Όπως και με τις νεαρές γυναίκες, μια αρνητική εικόνα σώματος μπορεί να προκαλέσει διαταραγμένη συμπεριφορά όσο αφορά την πρόσληψη τροφής. Οι άντρες φαίνεται ότι αντιδρούν στις εικόνες των πολύ αρρενωπών αντρών που προβάλλονται από τα μέσα με τον ίδιο τρόπο που αντιδρούν οι νεαρές γυναίκες στις εικόνες των πολύ αδύνατων μοντέλων. Επιπρόσθετα, πράγματα όπως οι ταινίες και οι διαφημίσεις, η ενασχόληση με ηλεκτρονικά παιχνίδια που δίνουν έμφαση στο σώμα έχει βρεθεί ότι αυξάνουν την αρνητική εικόνα που έχουν τα αγόρια για το σώμα τους. Μια μελέτη σε νεαρούς άντρες κατέγραψε επίσης την αρνητική επίδραση των παιχνιδιών από φιγούρες υπερηρώων (πχ Superman, Spiderman) που είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς στα αγόρια, σημειώνοντας ότι η ύπαρξη υπερβολικών μυώδων φιγούρων είναι τόσο μη ρεαλιστικός στόχος για τους νεαρούς άντρες όσο είναι και η εμφάνιση της κούκλας Barbie για τις νεαρές γυναίκες.
Αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία.
Όλες οι Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής μπορούν να οδηγήσουν σε σοβαρά προβλήματα υγείας. Η εμμηνόρροια μπορεί να σταματήσει στα κορίτσια. Και οι άντρες και οι γυναίκες μπορούν να εμφανίσουν απώλεια οστικής πυκνότητας – οστεοπόρωση ή οστεοπενία- σαν αποτέλεσμα της έλλειψης συγκεκριμένων τροφών. Οι άντρες και τα αγόρια με νευρική ανορεξία συνήθως εμφανίζουν χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης και βιταμίνης D. Σε μερικές περιπτώσεις συνίσταται η λήψη συμπληρωμάτων τεστοστερόνης. Άλλη συνέπεια των Διαταραχών Πρόσληψης Τροφής στα αγόρια μπορεί να είναι η φθορά στους μυς, τις αρθρώσεις και τους τένοντες από την υπερβολική άσκηση. Η χρήση στεροειδών για την αύξηση του όγκου/ της μυϊκής μάζας μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα την εμφάνιση ακμής, την ατροφία των όρχεων, μειωμένος αριθμός σπερματοζωαρίων, υψηλή αρτηριακή πίεση, υψηλή χοληστερόλη, μη φυσιολογική λειτουργία του ήπατος, δυσκοιλιότητα και βίαια ξεσπάσματα/ξεσπάσματα θυμού (γνωστά και ως “roid rage”). Τα άτομα με Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής είναι επίσης πιο πιθανό να εμφανίζουν κατάθλιψη, αγχώδη διαταραχή, κατάχρηση ουσιών και διαταραχές προσωπικότητας.
Οι άντρες είναι πιο πιθανό να πεθάνουν από Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής σε σύγκριση με τις γυναίκες εξαιτίας του γεγονότος ότι χάνουν πιο εύκολα βάρος, χάνουν πιο γρήγορα σωματικό λίπος και διαγιγνώσκονται με μεγάλη καθυστέρηση. Επίσης, υπάρχει κίνδυνος αυτοκτονίας στα αγόρια που εμφανίζουν ταυτόχρονα κατάθλιψη ή άλλα προβλήματα ψυχικής υγείας.
Ζητώντας βοήθεια.
Οι έρευνες δείχνουν ότι τα αγόρια και οι άντρες ανταποκρίνονται πολύ καλά στις ίδιες θεραπευτικές προσεγγίσεις που εφαρμόζονται και στα κορίτσια- γυναίκες. Είστε σε καθεστώς ενδο-νοσοκομειακής νοσηλείας, είτε σαν εξωτερικοί ασθενείς, βασικός στόχος είναι η αποκατάσταση της υγείας τους και η επίλυση των ψυχολογικών και συναισθηματικών προβλημάτων μέσω της ψυχοθεραπείας. Οι γονείς εμπλέκονται στη διαδικασία βοηθώντας στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος που υποστηρίζει/ ενισχύει υγιεινές διατροφικές επιλογές και θετική εικόνα σώματος. Η δυσκολία είναι να κάνει κανείς τα αγόρια και τους άντρες να ζητήσουν βοήθεια. Τα περισσότερα προγράμματα για Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής επικεντρώνονται στα κορίτσια, κάτι που μπορεί να κάνει τα αγόρια να νιώθουν ότι δεν ανήκουν εκεί. Έχουν αρχίσει να δημιουργούνται προγράμματα αντιμετώπισης των Διαταραχών Πρόσληψης Τροφής για αγόρια και άντρες και ελπίζουμε να δημιουργηθούν ακόμα περισσότερα, καθώς το στίγμα μειώνεται και η επίγνωση για την ύπαρξη του προβλήματος αυξάνεται.
«Γνωρίζουμε για το θέμα των Διαταραχών Πρόσληψης Τροφής στα αγόρια πολύ περισσότερα από ότι γνωρίζαμε πριν 2-3 χρόνια» λέει ο Dr. Bunnell. «Πιστεύουμε ότι υπάρχουν πολύ περισσότερα αγόρια και άντρες που νιώθουν άσχημα ή ντρέπονται να παραδεχτούν το πρόβλημά τους. Είναι σημαντικό οι γονείς, οι εκπαιδευτικοί και οι παιδίατροι να γνωρίζουν για τις Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής τόσο στα αγόρια όσο και στα κορίτσια. Υπάρχουν θεραπείες και θέλουμε να γνωρίζουν τα αγόρια ότι μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αυτές».
Απόδοση του άρθρου Boys and Eating Disorders της Christina Frank
Ιωάννα Αγγέλου
Ειδική Παιδαγωγός (Παν. Θεσσαλίας)
Νηπιαγωγός (Α.Π.Θ.)
MEd - Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου