Δυσκολίες των παιδιών στο Φάσμα του Αυτισμού στο μάθημα των εικαστικών

Υπάρχουν παιδιά με αυτισμό που πραγματικά ξεχωρίζουν στον τομέα της ζωγραφικής. Παιδιά που χωρίς να έχουν δεχθεί ειδικά μαθήματα μπορούν να δημιουργούν πιστές – με κάθε λεπτομέρεια- απεικονίσεις όσων βλέπουν (όπως ο Stephen Wiltshire που σχεδιάζει και ζωγραφίζει λεπτομερή πανοράματα πόλεων) ή μοναδικά έργα τέχνης (http://50watts.com/Drawing-Autism). Η πλειοψηφία, ωστόσο, των παιδιών στο Φάσμα του Αυτισμού αντιμετωπίζει μεγάλες δυσκολίες στο μάθημα των εικαστικών. Συγκεκριμένα:

- Άρνηση να δουλέψουν με συγκεκριμένα υλικά (δαχτυλομπογιές, άμμος, πηλός) που έχουν συγκεκριμένη υφή, μυρωδιά λόγω αισθητηριακής ευαισθησίας.

- Στερεότυπη/ συνεχής λανθασμένη χρήση των υλικών (πχ αντί να ζωγραφίζει, σπάει τις μύτες από τις ξυλομπογιές και τις ξύνει για να τις ξανασπάσει, μουτζουρώνει τις ζωγραφιές του μόλις τις τελειώνει, χρησιμοποιεί συνέχεια το ίδιο χρώμα).

- Δυσκολίες στη λεπτή κινητικότητα και τον οπτικοκινητικό συντονισμό. Σχέδια αντίστοιχα με εκείνα παιδιών μικρότερης ηλικίας. Δυσκολία τόσο στο βάψιμο έτοιμων εικόνων όσο και στην ελεύθερη δημιουργία έργων. 

- Δυσκολία στην κατανόηση οδηγιών σχετικά με το τι πρέπει να ζωγραφίσουν. Όσο πιο «ελεύθερη» είναι η επιλογή τους, τόσο μεγαλύτερη δυσκολία έχουν Πχ. «Πώς πέρασα το καλοκαίρι», «Ζωγραφίζω το Φθινόπωρο». Το παιδί μπορεί να κάθεται μπροστά στο άδειο χαρτί χωρίς να μπορεί να αποφασίσει τι πρέπει να ζωγραφίσει. Χρειάζεται τη βοήθεια του/της εκπαιδευτικού – καθοδήγηση μέσω ερωτήσεων. 

- Δυσκολία στην κατανόηση των οδηγιών που δίνονται από τον/την εκπαιδευτικό κατά τη δημιουργία. Ενδέχεται να μην είναι σε θέση να αναγνωρίζει τα χρώματα, να κατανοεί οδηγίες 2 και 3 βημάτων. 

- Επαναλαμβανόμενα θέματα ζωγραφικής. Τα παιδιά συχνά τείνουν για μεγάλες περιόδους να ζωγραφίζουν την ίδια εικόνα ή αντλούν τη θεματολογία των έργων τους από τα πολύ έντονα και περιορισμένα ενδιαφέροντά τους (πχ ένα παιδί μπορεί να ζωγραφίζει συνέχεια την ίδια σκηνή με περίεργα ανθρωπάκια από ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι που παίζει ή μπορεί να ζωγραφίζει μόνο άλογα καθώς είναι ένα θέμα για ο οποίο δείχνει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον/ εμμονή). 

Τι μπορείτε να κάνετε για να τα βοηθήσετε να αναπτύξουν και να αναδείξουν τις ικανότητές τους στη ζωγραφική:

Τα παιδιά στο Φάσμα του Αυτισμού μαθαίνουν με οπτικό τρόπο και σκέφτονται μέσα από εικόνες, όπως άλλωστε και οι μεγάλοι ζωγράφοι. Για αυτό, αν δεχτούν κατάλληλη υποστήριξη και καθοδήγηση, μπορούν πραγματικά να αποκτήσουν έναν νέο τρόπο έκφρασης. 

- Δώστε στα παιδιά την δυνατότητα να γνωρίσουν έργα τέχνης μεγάλων ζωγράφων, χωρίς να επιμένετε σε ονόματα, ημερομηνίες ή ορολογίες. Πολλές φορές τα παιδιά στο Φάσμα του Αυτισμού έχουν ελάχιστα ερεθίσματα τέχνης.

- Δώστε τους τη δυνατότητα να πειραματιστούν με ποικιλία υλικών και να δημιουργήσουν τα δικά τους έργα με όποιο από αυτά επιθυμούν. Δώστε τους μαρκαδόρους, ξυλομπογιές, νερομπογιές, λαδοπαστέλ, μολύβια σχεδίασης και ό,τι άλλο μπορείτε να βρείτε και αφήστε τα να τα χρησιμοποιήσουν και να τα γνωρίσουν. 

- Μην υποτιμάτε τις ικανότητες των παιδιών υπεραπλουστεύοντας τα σχετικά project. Δώστε στη διδασκαλία σας δομή, οπτικό χαρακτήρα, σπάστε τα έργα σε συγκεκριμένα βήματα και προσαρμοστείτε στον τρόπο διδασκαλίας που ταιριάζει στον αυτιστικό τρόπο σκέψης και μάθησης. 

- Δείξτε στα παιδιά, βήμα – βήμα, χωρίς πολλά λόγια, πώς μπορούν να δημιουργήσουν ένα σκίτσο. Ζωγραφίστε αυτό που θέλετε να διδάξετε στον πίνακα ή σε κάποιο καβαλέτο, με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορούν να το βλέπουν συνέχεια. Κάποια παιδιά διευκολύνονται αν το κάνετε σταδιακά, δίνοντάς τους χρόνο να κάνουν το ίδιο και εκείνα στα μπλοκ ζωγραφικής τους. Μερικά παιδιά δυσκολεύονται στην παρακολούθηση κινήσεων από μεγάλη απόσταση και μπορούν να βοηθηθούν πολύ αν σχεδιάσετε το προς δημιουργία θέμα σε μια από τις δύο σελίδες του μπλοκ και ζητήσετε από το παιδί να το κάνει και αυτό δίπλα. 

- Βασικό στοιχείο της εκμάθησης είναι η επανάληψη. Δώστε στην ευκαιρία τα παιδιά να κάνουν το ίδιο σχέδιο πολλές φορές, δείχνοντάς τους το όποτε χρειάζεται. Το στοιχείο της επανάληψης μπορεί να είναι κουραστικό για τα νευροτυπικά παιδιά, αλλά για τα παιδιά στο Φάσμα του Αυτισμού μπορεί να είναι ευχάριστη και παραγωγική. 

- Αρχίστε διδάσκοντας τα πολύ βασικά στοιχεία της ζωγραφικής: γραμμές, σχήματα, χρώματα και αφιερώστε χρόνο για να κατανοήσετε το επίπεδο στο οποίο βρίσκεται κάθε παιδί, τα δυνατά του σημεία, τα ενδιαφέροντας και τις δυσκολίες τους. Μόνο με αυτό τον τρόπο θα μπορέσετε να τα υποστηρίξετε αποτελεσματικά. 

Βοηθήστε τα παιδιά να γνωρίσουν και να αγαπήσουν την τέχνη !!! 

Ιωάννα Αγγέλου

Ειδική παιδαγωγός - Νηπιαγωγός

MEd - Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση