Το πρόγραμμα «Ένα σπίτι για τα ανθρώπινα δικαιώματα» τοποθετεί προσωρινά σε οικογένειες τα παιδιά μεταναστών και προσφύγων που έφθασαν στην Ελλάδα ασυνόδευτα

Η κοινωνική λειτουργός και μέλος της ομάδας ΜΕΤΑδρασης Κική Κουρτίδη μιλά στο LIFO.gr 

— Πότε ξεκίνησε το πρόγραμμα; 

Τον Ιούνιο του 2015. Χρηματοδοτείται από την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν και τη Νορβηγία στο πλαίσιο του προγράμματος «Είμαστε όλοι πολίτες», το οποίο είναι μέρος του συνολικού χρηματοδοτικού μηχανισμού του ΕΟΧ (Ευρωπαϊκός Οικονομικός Χώρος) για την Ελλάδα. Διαχειριστής επιχορήγησης του προγράμματος είναι το Ίδρυμα Μποδοσάκη. 

— Πόσα περίπου ασυνόδευτα παιδιά φθάνουν τον χρόνο στην Ελλάδα και ποια είναι η συνήθης διαδικασία; 

Δυστυχώς, κανείς δεν έχει τη δυνατότητα να γνωρίζει τον ακριβή αριθμό των ασυνόδευτων παιδιών που φθάνουν στην Ελλάδα κάθε χρόνο, καθώς δεν υπάρχει κάποιος κεντρικός μηχανισμός καταγραφής τους. Στοιχεία συλλέγουν ξεχωριστά διάφοροι φορείς, αποτυπώνοντας την εικόνα με την οποία εκείνοι βρίσκονται αντιμέτωποι. Η ΜΕΤΑδραση, το 2015, πραγματοποίησε τη μετάβαση 1.176 παιδιών από επισφαλείς συνθήκες προς κατάλληλες δομές φιλοξενίας, υπολογίζεται όμως ότι ο συνολικός αριθμός παιδιών που πέρασαν από την Ελλάδα είναι πολύ μεγαλύτερος. Πριν από το καινοτόμο αυτό πρόγραμμα δεν υπήρχε κάποια υπηρεσία, τόσο δημόσια όσο και ιδιωτική, που να έδινε τη δυνατότητα σε ασυνόδευτα ανήλικα τρίτων χωρών να φιλοξενηθούν προσωρινά σε οικογενειακό πλαίσιο. 

— Ποιος είναι ο στόχος του προγράμματος; 

Ένα από τα βασικά δικαιώματα όλων των παιδιών είναι αυτό της ασφαλούς στέγασης. Όπως ορίζεται και στο άρθρο 20 της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού, κάθε παιδί που στερείται προσωρινά ή οριστικά το οικογενειακό του περιβάλλον, ή που για το δικό του συμφέρον δεν είναι δυνατόν να παραμείνει στο περιβάλλον αυτό, δικαιούται ειδική προστασία και βοήθεια εκ μέρους του κράτους. Στόχος του προγράμματος είναι η δημιουργία μητρώου οικογενειών με σκοπό την τοποθέτηση σε αυτές ασυνόδευτων ανηλίκων, ώστε να φιλοξενηθούν εκεί για το χρονικό διάστημα μέχρι την επανένωσή τους με την οικογένειά τους. Η πρακτική αυτή έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματική σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και προτείνεται ως η καλύτερη λύση για την ενσωμάτωση και την υποδοχή των ασυνόδευτων παιδιών. 

— Ως τώρα πόσα παιδιά έχουν εξυπηρετηθεί; 

Μέχρι σήμερα φιλοξενούνται σε οικογένειες 4 παιδιά, ενώ συνεχίζουμε τη διεύρυνση του μητρώου οικογενειών μας ώστε να μπορέσουμε σύντομα να εντάξουμε ακόμα περισσότερα παιδιά στο πρόγραμμα. 

— Δώστε μας μερικά παραδείγματα από περιστατικά που έχετε αντιμετωπίσει. 

Μέσα στον Φεβρουάριο, μία 14χρονη από το Αφγανιστάν και μία 12χρονη, με καταγωγή από χώρα της Αφρικής, άφησαν τους ξενώνες όπου διέμεναν τους προηγούμενους μήνες και πλέον φιλοξενούνται σε οικογένειες. Η 14χρονη κοπέλα προσπάθησε να φτάσει στη χώρα μας μαζί με τους γονείς της και τα δύο αδέλφια της τέλη Οκτωβρίου. Λίγο πριν από τη Μυτιλήνη, η βάρκα που τους μετέφερε βούλιαξε. Οι γονείς και τα αδέλφια της δεν βρέθηκαν ποτέ. Η κοπέλα φιλοξενείται σε μια μεικτή οικογένεια, καθώς το ένα μέλος είναι ελληνικής και το άλλο αφγανικής καταγωγής. Στο σπίτι υπάρχει και ένα μικρότερο παιδί, το οποίο έχει βοηθήσει το κορίτσι να νιώσει μέλος της οικογένειας. Η 12χρονη έφτασε ασυνόδευτη στην Ελλάδα. Η μητέρα της έχει εντοπιστεί σε ευρωπαϊκή χώρα και μέχρι την επανένωση θα μένει με μια ελληνική οικογένεια. Διαβάζει αγγλόφωνα βιβλία, τρώει μαζί με όλη την οικογένεια και ζει σ' ένα πιο χαρούμενο περιβάλλον. Άλλη μια περίπτωση αφορά δύο αδέλφια, ένα αγόρι 10 ετών και ένα κορίτσι 13 ετών από τη Συρία, τα οποία έφτασαν στην Ελλάδα μόνα τους. Ο πατέρας τους βρίσκεται στη Γερμανία και έχουν ξεκινήσει οι διαδικασίες για να βρεθούν και πάλι μαζί το συντομότερο δυνατό. Μέχρι τότε, τα παιδιά θα φιλοξενηθούν από μια οικογένεια ελληνικής καταγωγής στην Αττική. Η πληροφορίες που έχουμε, τόσο από τα μέλη των οικογενειών όσο και από τα παιδιά, μιλούν για συναισθήματα χαράς και ενθουσιασμού. Τα παιδιά φαίνεται να απολαμβάνουν την ηρεμία και την ασφάλεια που τους παρέχει το νέο τους οικογενειακό περιβάλλον. 

— Ποια είναι τα κριτήρια επιλογής των οικογενειών; 

Προτεραιότητα δίνεται σε οικογένειες που προέρχονται από χώρες καταγωγής ίδιες με αυτές των παιδιών ή που μοιράζονται το ίδιο πολιτισμικό υπόβαθρο, και συγκεκριμένα στις ομόγλωσσες, ώστε να εξασφαλίζεται ότι τα παιδιά θα μπορούν να επικοινωνήσουν ευκολότερα, καθώς τα περισσότερα είναι στο ηλικιακό φάσμα της εφηβείας (10-16 ετών). Αναζητούμε οικογένειες που μιλούν αραβικά, φαρσί, νταρί, σορανί, κιρμαντζί. Αναφορικά με τα βασικά κριτήρια ένταξης των οικογενειών στο μητρώο, αυτά περιλαμβάνουν καθαρό ποινικό μητρώο, νόμιμα έγγραφα διαμονής στη χώρα, τη δυνατότητα να υποστηρίξουν οικονομικά τις ανάγκες της οικογένειάς τους και έναν κατάλληλο χώρο κατοικίας, που να καλύπτει τις ανάγκες του παιδιού που θα φιλοξενηθεί. 

— Τι κερδίζει το παιδί από τη φιλοξενία του σε τέτοιο περιβάλλον; 

Η φιλοξενία σε οικογενειακό πλαίσιο παρέχει στο παιδί ασφάλεια, σταθερότητα και ηρεμία. Βιώνει και πάλι θετικά συναισθήματα αποδοχής και εμπιστοσύνης. Μέσα στην οικογένεια έχει τη δυνατότητα να σκεφτεί τα όσα έζησε με ηρεμία και να ανακτήσει τις δυνάμεις του. Η συνδιαλλαγή του παιδιού με το ευρύτερο συγγενικό και φιλικό περιβάλλον της οικογένειας συμβάλλει στην κοινωνικοποίησή του και ενισχύει την αίσθηση ότι ανήκει σε μια ομάδα. Επιπλέον, αν οι οικογένειες προέρχονται από το ίδιο πολιτισμικό πλαίσιο με τα παιδιά, μπορούν να λειτουργήσουν ως γέφυρα μεταξύ της πατρίδας που άφησαν και του τόπου που τους υποδέχεται. Από τη μέχρι τώρα εμπειρία μας είναι φανερή η αλλαγή στην ψυχοσυναισθηματική κατάσταση των παιδιών που έχουν τοποθετηθεί σε οικογένειες. Για παράδειγμα, ένα από τα παιδιά, που παρουσίαζε δυσκολίες με το φαγητό του, μετά την τοποθέτησή του σε οικογένεια όχι μόνο απολαμβάνει σπιτικό φαγητό αλλά βοηθάει και στην προετοιμασία του. 

— Ποια είναι η διαδικασία για μια οικογένεια που θέλει να φιλοξενήσει ένα παιδί; 

Όσον αφορά τη διαδικασία που ακολουθείται, αρχικά η οικογένεια κάνει η αίτηση στη ΜΕΤΑδραση και η κοινωνική υπηρεσία της οργάνωσης αναλαμβάνει να κάνει σε βάθος λήψη κοινωνικού ιστορικού μέσα από συνεντεύξεις και συναντήσεις με τα μέλη της οικογένειας. Παράλληλα, η οικογένεια φροντίζει να προσκομίσει τα απαραίτητα έγγραφα, όπως αυτό ορίζεται από την ελληνική νομοθεσία περί αναδοχής. Τέλος, συντάσσεται μια έκθεση που μεταβιβάζεται στην Εισαγγελία Ανηλίκων. Στη συνέχεια, υπάρχει συνεργασία της Εισαγγελίας Ανηλίκων με τις δημόσιες κοινωνικές υπηρεσίες, οι οποίες κάνουν με τη σειρά τους επισκέψεις στις υποψήφιες οικογένειες. Η άδεια για την προσωρινή φιλοξενία ενός παιδιού σε οικογένεια δίνεται από τον εισαγγελέα, ενώ η όλη διαδικασία μπορεί να ολοκληρωθεί εντός ενός μηνός, αν και απαιτείται περισσότερος χρόνος για να γίνει το σωστό ταίριασμα της οικογένειας με τα παιδιά. 

— Ποιο είναι το μικρότερο και το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα που μπορεί να φιλοξενηθεί ένα παιδί; 

Η προσωρινή φιλοξενία διαρκεί έως ότου ολοκληρωθούν όλες οι νόμιμες διαδικασίες επανένωσης του παιδιού με συγγενικό του μέλος σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Με τα σημερινά δεδομένα, είναι δύσκολο να εκτιμήσουμε τον χρόνο που απαιτείται για να ολοκληρωθούν οι διαδικασίες, αλλά η παραμονή τους στην οικογένεια υπολογίζεται σε μερικούς μήνες. 

— Ποιες είναι οι υποχρεώσεις της οικογένειας απέναντι στο παιδί; 

Οι οικογένειες αναλαμβάνουν στην ουσία την καθημερινή φροντίδα των παιδιών. Διασφαλίζουν την ηρεμία και ασφάλειά τους, παρέχουν δυνατότητα ένταξης σε δραστηριότητες, υποστήριξη στο σχολείο αλλά και μια εντονότερη αίσθηση του ανήκειν. Η οικογένεια οφείλει να ενισχύει την επικοινωνία του παιδιού με τα μέλη της οικογένειάς του, όπου και αν βρίσκονται. Ενθαρρύνει το παιδί να εγγραφεί σε σχολείο ώστε να κοινωνικοποιηθεί πιο άμεσα. Η συνδιαλλαγή του παιδιού με το ευρύτερο συγγενικό και φιλικό περιβάλλον της οικογένειας αποσκοπεί στο να νιώσει ισότιμο μέλος της οικογένειας για το διάστημα που θα διαρκέσει η φιλοξενία του. 

— Ποιες είναι οι βασικότερες ανάγκες αυτών των παιδιών; 

Τα παιδιά που έχουν βρεθεί ασυνόδευτα στη χώρα μας έχουν βιώσει τραυματικές εμπειρίες, καθώς μπορεί να προέρχονται είτε από χώρες που βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση είτε από χώρες όπου οι πολιτικές ή και κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες είναι τέτοιες που δεν επιτρέπουν την παραμονή τους εκεί. Πολλά από τα παιδιά έχουν δει κοντινά τους πρόσωπα να χάνονται και τη δεδομένη στιγμή δεν υπάρχει τίποτα σταθερό στη ζωή τους, αφού, μέσα σε σύντομο διάστημα, καλούνται να αντιμετωπίσουν και να διαχειριστούν νέες, παντελώς άγνωστες καταστάσεις. Όπως είναι αναμενόμενο, τα παιδιά αυτά χρειάζεται να νιώσουν ασφαλή, ώστε να εμπιστευτούν άτομα και να μοιραστούν τις αγωνίες τους. Σίγουρα, χρειάζονται χρόνο και υπομονή μέχρι να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα. Όπως όλα τα παιδιά, έχουν ανάγκη να ονειρεύονται και να σχεδιάζουν το μέλλον τους, καθώς επίσης και να βιώνουν την παιδικότητα τους. www.metadrasi.org 

Πηγή:www.lifo.gr