Πώς δουλεύει ένας ιστορικός;

Από το  Ars Longa Vita Brevis 

Η ιστοσελίδα Historical Thinking Matters αναφέρεται στην αμερικανική ιστορία και αρχικά φαίνεται ότι δε μας ενδιαφέρει. Ωστόσο, έχει μια φλας εφαρμογή η οποία αποδεικνύεται πρώτης τάξεως ευκαιρία για να εισαχθεί κάποιος στον τρόπο με τον οποίο εργάζεται ο ιστορικός σήμερα. Δυστυχώς, είναι στα αγγλικά. Δεν γνωρίζω αν υπάρχει αντίστοιχη δουλειά στα ελληνικά. Αν κάποιος ξέρει ας το γράψει στα σχόλια.

Αν και στα αγγλικά λοιπόν, η εφαρμογή δείχνει ξεκάθαρα ότι η δουλειά του ιστορικού δεν είναι να ξέρει γεγονότα και ημερομηνίες αλλά να προσπαθεί να κατασκευάσει μια αφήγηση για το παρελθόν, χρησιμοποιώντας όσες πηγές έχει στη διάθεσή του, οι οποίες πολλές φορές μπορεί να είναι αποσπασματικές ή και αντιφατικές.

Η εφαρμογή ξεκινά με δύο πηγές που περιέχουν αντιφατικές πληροφορίες για το ίδιο γεγονός. Η πρώτη είναι ένα αναμνηστικό γραμματόσημο του ταχυδρομείου των ΗΠΑ που απεικονίζει τη μάχη του Λέξινγκτον κατά τη διάρκεια της Αμερικανικής Επανάστασης. Η δεύτερη είναι μια λιθογραφία για το ίδιο θέμα. Πού έγκειται η αντίφαση; Στην πρώτη πηγή οι άποικοι αντιστέκονται στους Βρετανούς, ενώ στη δεύτερη το βάζουν στα πόδια. Επομένως προκύπτει το ερώτημα: ποιον να πιστέψουμε;

Αναλύοντας δυο γραπτά ντοκουμέντα, ένα απόσπασμα από το ημερολόγιο ενός Βρετανού αξιωματικού και ένα απόσπασμα από την κατάθεση ενός αποίκου, φαίνεται ότι τελικά οι άποικοι υποχώρησαν άτακτα. Στην ανάλυση αυτών των πηγών συμμετέχουν διαφορετικοί ιστορικοί, οι οποίοι εξωτερικεύοντας τις σκέψεις τους μας παρουσιάζουν την πολυπλοκότητα και τις δυσκολίες της ιστορικής έρευνας. Και αυτό από μόνο του έχει την αξία του, μιας και κυκλοφορούν πολλοί αυτόκλητοι ιστορικοί.

Μια παρατήρηση και μια απορία για το τέλος. Αν παρατηρήσετε προσεκτικά τις αναλύσεις των ιστορικών θα δείτε ότι κατέχουν πάρα πολλές πληροφορίες για την εποχή, τις οποίες δεν τις επιδεικνύουν, μα τις χρησιμοποιούν εποικοδομητικά. Το αναφέρω επειδή υπάρχει μια τάση στην εκπαίδευση να διαχωρίζουμε τις γνώσεις από την κριτική σκέψη και κατ’ επέκταση να πιστεύουμε ότι μπορούμε να καλλιεργήσουμε τη δεύτερη χωρίς την πρώτη. Προσωπικά δεν το πιστεύω και νομίζω ότι η εφαρμογή το επιδεικνύει πολύ ωραία.

Η σειρά της απορίας τώρα: Πότε θα βρούμε τα κότσια να διδάξουμε κι εμείς έτσι την ιστορία;