Πώς πέρασα το καλοκαίρι στη βιβλιοθήκη

Τι κοινό έχουν οι κομμωτές της Ιτέας, ο μακαρίτης καπετάνιος και αστρονόμος Ηλίας Σκούρτης από το Γαλαξίδι, ο τύραννος της αρχαίας Κορίνθου Περίανδρος, ο τραγωδός Ευριπίδης, μπαμπάδες και μαμάδες με μωρά της αγκαλιάς, καλλιτέχνες, επιστήμονες, φοιτητές, άνεργοι, μετανάστες, εκπαιδευτικοί, αγρότες, ψαράδες, βιβλιοθηκονόμοι και χιλιάδες παιδάκια; Συμμετείχαν όλοι, ο καθένας με τον τρόπο του, στην καλοκαιρινή εκστρατεία «Διαδρομές με πυξίδα τη βιβλιοθήκη» που πραγματοποιήθηκε τον Ιούλιο και τον Αύγουστο σε όλη την Ελλάδα. Συνολικά 72 δημόσιες και δημοτικές βιβλιοθήκες από τη Μακεδονία ως την Κρήτη και από τη Λέρο ως την Κεφαλλονιά διοργάνωσαν στις εγκαταστάσεις τους και σε εξωτερικούς χώρους 1.450 εκδηλώσεις, οι οποίες απευθύνονταν κυρίως σε παιδιά 6-12 ετών, αλλά και σε εφήβους και σε ενηλίκους. Πίσω από αυτή την πρωτοβουλία βρίσκεται ο οργανισμός Future Library (Βιβλιοθήκη του Μέλλοντος) που εδρεύει στη Δημόσια Βιβλιοθήκη της Βέροιας.

Βάσει στοιχείων, 20.000 παιδιά συμμετείχαν στις δράσεις του Ιουλίου και άλλα τόσα εκτιμάται ότι συμμετείχαν σε εκείνες του Αυγούστου, με πολύ ενδιαφέρον και εξαιρετικό ενθουσιασμό, όπως μας μετέφεραν βιβλιοθηκονόμοι από την Αθήνα, την Καλαμαριά Θεσσαλονίκης, την Κόρινθο, την Ιτέα, το Γαλαξίδι, τη Λέρο. «Χρειάστηκε να αυξήσουμε τον αριθμό συμμετεχόντων σε κάθε δράση από 12 σε 20 άτομα γιατί η επιθυμία συμμετοχής ήταν μεγάλη» μας είπε η Μαρία Λύρα, προϊσταμένη της βιβλιοθήκης του Κέντρου Πολιτισμού, Αθλητισμού και Περιβάλλοντος του Δήμου Κορινθίων.


Οι τοπικές κοινωνίες
Οι δράσεις και το πρόγραμμα της εκστρατείας προσαρμόστηκαν στις ανάγκες και στη ζωή των τοπικών κοινωνιών. Στη Λέρο και στους Λειψούς οι δράσεις ξεκίνησαν στα τέλη Αυγούστου, «γιατί νωρίτερα τα παιδιά και οι γονείς τους είναι απασχολημένοι με τον τουρισμό» μας εξήγησε Δημήτρης Σταματέλος, υπεύθυνος της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Λέρου.

«Γνωριμία» είναι η πρώτη λέξη-«κλειδί» που χαρακτηρίζει τις δράσεις της εκστρατείας και «δημιουργικότητα» η δεύτερη. Τα παιδιά γνώρισαν κατ' αρχάς τη βιβλιοθήκη και τα βιβλία της. Περιηγήθηκαν στην πόλη τους και στα αξιοθέατά της. Γνώρισαν την ιστορία της: επισκέφθηκαν τα μουσεία της, είδαν παλιές φωτογραφίες, έμαθαν την ιστορία των αγαλμάτων σε δημόσιους χώρους. Στο Αγρίνιο τα παιδιά έμαθαν την πόλη τους μέσα από την ιστορία του καπνού. Στο Γαλαξίδι επισκέφθηκαν τον ναό της Αγίας Παρασκευής με το σκαλιστό ηλιοτρόπιο του καπετάν Ηλία Σκούρτη, μυήθηκαν στη μέτρηση και στη σημασία του χρόνου και κατασκεύασαν κλεψύδρες. Στην Ιτέα κομμωτές της πόλης τούς έδειξαν πώς απεικονίζεται ο χρόνος που περνά στη μόδα των χτενισμάτων. Οι έφηβοι γνώρισαν τα βιβλία σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης και έμαθαν πώς να επικοινωνούν με το σώμα τους που αλλάζει. Γνώρισαν το φυσικό περιβάλλον του τόπου τους και τα ζώα που το κατοικούν: Στη Χίο γνώρισαν τη χελώνα καρέτα-καρέτα που ζει στο νησί. Στην Κόρινθο επισκέφθηκαν ένα κτήμα και γνώρισαν τις αγροτικές εργασίες.

Ακολούθησε η γνωριμία των παιδιών με τα μέλη της κοινωνίας τους αλλά και τους κατοίκους του πλανήτη. Στην Κόρινθο παιδιά από την Ελλάδα, την Αλβανία, τη Ρωσία, την Ινδία, το Πακιστάν και την Αφρική έφαγαν μαζί πρωινό προσφέροντας το ένα στο άλλο παραδοσιακά φαγητά των χωρών τους που είχαν ετοιμάσει οι μαμάδες τους. Στη Δανιηλίδειο Παιδική Βιβλιοθήκη της Καλαμαριάς στη δράση «Με μια βαλίτσα ταξιδεύω» γνώρισαν την Κίνα, έφτιαξαν κινέζικα φαναράκια και μαγείρεψαν κινέζικο φαγητό. «Μετά το τέλος της δράσης πολλά παιδιά δανείστηκαν από τη βιβλιοθήκη βιβλία γεωγραφίας» μας πληροφόρησε η βιβλιοθηκονόμος Αντωνία Καρυδοπούλου.

Τα παιδιά γνώρισαν την έντεχνη έκφραση, τη λογοτεχνία, τη ζωγραφική, τη μουσική, συνάντησαν έλληνες δημιουργούς και δημιούργησαν τα ίδια: Αφηγήθηκαν δικές τους ιστορίες, κατασκεύασαν μουσικά όργανα, σκηνοθέτησαν δικές τους ταινίες, έκαναν επιστημονικά πειράματα, ζωγράφισαν γκραφίτι σε προκαθορισμένους τοίχους στην πόλη τους.

Οι 100 βιβλιοθηκονόμοι που εκπαιδεύθηκαν σχετικά την άνοιξη στη Βέροια εφοδιάστηκαν με βιβλία και ηλεκτρονικούς υπολογιστές για την υποστήριξη των δράσεων. «Η προετοιμασία είχε πολλή δουλειά και πολύ τρέξιμο» μας είπαν όσοι μιλήσαμε μαζί τους, «αλλά το αποτέλεσμα μας αντάμειψε». Γονείς, άνεργοι, φοιτητές, επαγγελματίες, εκπαιδευτικοί σε διακοπές, καλλιτέχνες, περισσότερα από 350 άτομα προσφέρθηκαν εθελοντικά από τις τοπικές κοινωνίες για την εμψύχωση των δράσεων, πράγμα ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς πάρα πολλές βιβλιοθήκες έχουν μονάχα ένα ή δύο άτομα προσωπικό. Τοπικοί φορείς, ιδρύματα και ιδιώτες πρόσφεραν τεχνογνωσία και εξοπλισμό. Υπήρξε πανελλαδική κινητοποίηση και συνεργασία αξιοσημείωτη για τα ελληνικά δεδομένα.

Τα κίνητρα συμμετοχής «Η ισχύς εν τη ενώσει» ήταν το κίνητρο για τον βιβλιοθηκονόμο της Λέρου, που δεν θέλει να δει τη βιβλιοθήκη του να κλείνει όπως η Ιπποκράτειος Δημοτική Βιβλιοθήκη στην Κω. «Είδαμε το πρόγραμμα ως μπούσουλα για τις εκδηλώσεις που θέλουμε να διοργανώσουμε τον χειμώνα» λένε από την Κόρινθο. «Δεν θέλαμε να μείνουμε πίσω» εξηγεί η Ράνια Μελιανού, προϊσταμένη της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του Δήμου Αθηναίων. Ηταν όμως το παράδειγμα της Βέροιας, που πραγματοποιεί καλοκαιρινές δράσεις με τη συμμετοχή εθελοντών εδώ και μία δεκαετία, που παρακίνησε πολλούς να τη μιμηθούν. «Η Πολιτεία δεν ενδιαφέρεται. Αποφασίσαμε να συμμετάσχουμε στο Future Library γιατί ο φορέας φαίνεται έγκυρος, άλλωστε υπάρχει πίσω του η Βιβλιοθήκη της Βέροιας που η ιστορία της είναι γνωστή» λέει η Ζωή Αγγουρά από τη βιβλιοθήκη του Γαλαξιδίου.

Δίκτυα, αναγνώστες, πρόσβαση στη γνώση
Για μερικές δεκάδες χιλιάδες παιδιά, η ανάπτυξη στο πρώτο θέμα έκθεσης της χρονιάς, στο κλασικό «Πώς πέρασα το καλοκαίρι», θα περιλαμβάνει την αφήγηση των βιωμάτων τους από την καλοκαιρινή εκστρατεία στη βιβλιοθήκη του τόπου τους. Είναι μια καλή μαγιά για να αρχίσει να χτίζεται μια κουλτούρα βιβλιοθήκης στην Ελλάδα, αρκεί οι δράσεις του καλοκαιριού να έχουν συνέχεια. Τα πράγματα δείχνουν ότι συνέχεια θα υπάρξει. Το Future Library θα ανακαινίσει οκτώ βιβλιοθήκες. Εκπαιδεύει δεκαέξι βιβλιοθηκονόμους με ηγετικά προσόντα για να στηρίξουν το δίκτυο βιβλιοθηκών στην περιοχή τους.

Το Future Library, καθώς και τη μελέτη για την κατάσταση των δημόσιων βιβλιοθηκών στην Ελλάδα που προηγήθηκε, χρηματοδοτεί το Ιδρυμα «Σταύρος Νιάρχος», το οποίο κατασκευάζει το νέο κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος (ΕΒΕ) στο φαληρικό δέλτα. Πρόθεσή του, όπως καταγράφεται στις κατατεθειμένες μελέτες, δεν είναι απλώς να δωρίσει το κτίριο στην ελληνική πολιτεία αλλά να εξασφαλίσει ότι η ΕΒΕ θα λειτουργεί αποτελεσματικά ως υπηρεσία. Υποψιαζόμαστε ότι το ίδρυμα αποφάσισε να ξεκινήσει τις εργασίες του προς αυτόν τον στόχο όχι από την κορυφή, από την προβληματική ΕΒΕ, αλλά από τη βάση, οικοδομώντας ένα δίκτυο βιβλιοθηκών και μια κοινωνία με απαιτήσεις που θα ασκήσει πίεση στην ΕΒΕ προκειμένου να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της.
Τα παιδάκια που συμμετείχαν στην καλοκαιρινή εκστρατεία στις βιβλιοθήκες, αν τα στηρίξουμε στην πορεία, θα γίνουν οι πολίτες που θα βγουν αύριο στους δρόμους, όπως εκατομμύρια Αμερικανοί και Βρετανοί τα τελευταία δύο χρόνια, διαδηλώνοντας για να κρατήσουν τις δημόσιες βιβλιοθήκες τους ανοιχτές, διεκδικώντας από την πολιτεία το δικαίωμα στη γνώση ως προϋπόθεση για μια καλύτερη ζωή. 

 

Πηγή: Βήμα