Καθώς οι μαθητές προχωρούν στη σχολική τους φοίτηση, εκτίθενται σε έννοιες που ποικίλλουν σημαντικά ως προς το περιεχόμενό τους και τις δεξιότητες που απαιτούνται για την κατανόησή τους. Κάθε μάθημα αποτελεί μια διαφορετική εκπαιδευτική εμπειρία. Και μολονότι τα μαθήματα ζητούν διαφορετικά πράγματα από τους μαθητές, όλα απαιτούν την ανάπτυξη δεξιοτήτων μελέτης. Δυστυχώς, ενώ οι εκπαιδευτικοί αναγνωρίζουν τη σημασία αυτών των δεξιοτήτων, σπάνια - αν όχι ποτέ- διδάσκονται ρητά και συστηματικά.
Τα τελευταία χρόνια έχω δώσει μεγάλη βαρύτητα στο συγκεκριμένο θέμα και έχω εργαστεί συνειδητά για να διδάξω στους μαθητές μου καλύτερους τρόπους μελέτης. Για να μάθουμε στα παιδιά να μελετούν με αποτελεσματικούς τρόπους, είναι χρήσιμο να κατανοήσουμε γιατί λειτουργούν ορισμένες στρατηγικές. Αν θέλετε να μάθετε τα βασικά της νευροεπιστήμης της μάθησης και της μνήμης, μπορείτε να ρίξετε μια ματιά σε ένα άρθρο που έγραψα σχετικά με αυτό για τους μαθητές μου (βρίσκεται στον σύνδεσμο https://www.delmosworld.org/learning). Ουσιαστικά, υπάρχουν δύο γενικοί τύποι σκέψης: το Σύστημα 1 (το οποίο χρησιμοποιεί την μακροπρόθεσμη μνήμη και είναι ευκολότερο) και το Σύστημα 2 (το οποίο χρησιμοποιεί την μνήμη εργασίας και απαιτεί περισσότερη προσπάθεια). Οι στρατηγικές που επικεντρώνονται στη χρήση της σκέψης του Συστήματος 2 έχουν ως αποτέλεσμα ισχυρότερο σχηματισμό νευρωνικών συνόλων, που σημαίνει καλύτερη ανάκληση και μάθηση.
Ενεργητική μελέτη είναι το όνομα των πρακτικών που περιλαμβάνουν περισσότερη σκέψη του Συστήματος 2. Πολλοί άνθρωποι θεωρούν τη μελέτη ως μια απλή ανάγνωση των σημειώσεων κάποιου. Αυτός ο τρόπος μελέτης ωστόσο η οποία είναι μια παθητική μορφή και έχει ως αποτέλεσμα ελάχιστη μάθηση. Η ενεργητική μελέτη περιλαμβάνει την ανάκτηση, τη σύνθεση και την ανάλυση της ύλης. Καθώς αυτές οι μέθοδοι απαιτούν περισσότερο χρόνο, οι μαθητές συχνά αντιστέκονται στη χρήση τους. Ωστόσο, η έρευνα έχει δείξει ότι αυτές οι τεχνικές οδηγούν σε καλύτερη ανάκληση της ύλης που μελετήθηκε. Ως εκ τούτου, πιστεύω ότι, είναι πολύ σημαντικό μαζί με τις στρατηγικές διδασκαλίας για ενεργητική μελέτη, να σχεδιάζετε και μαθήματα γύρω από την ενσωμάτωσή τους.
5 Πρακτικές Ενεργητικής Μελέτης
1. Διδασκαλία άλλων: Είναι τόσο απλό όσο ακούγεται. Όταν οι μαθητές διδάσκουν άλλους, χρησιμοποιούν πληροφορίες από τη μνήμη τους (αντί να τις διαβάζουν απλώς από ένα κείμενο) και σκέφτονται τρόπους για να τις εξηγήσουν. Αυτό όχι μόνο τους βοηθά να καταλάβουν τι γνωρίζουν και τι δεν γνωρίζουν, αλλά ενισχύει και την μνήμη τους.
2. Εξάσκηση στην ανάκτηση πληροφοριών: Σε αυτή τη μέθοδο οι μαθητές ανακτούν τις πληροφορίες από τη μνήμη τους. Μπορεί να γίνεται με πολύ απλό τρόπο, όπως η χρήση flash cards. Η δική μου αγαπημένη μέθοδος είναι όταν οι μαθητές χρησιμοποιούν έναν πίνακα, ένα κομμάτι χαρτί ή ένα tablet για να γράψουν και να σχεδιάσουν ό,τι μπορούν σχετικά με το θέμα. Στη συνέχεια, ελέγχουν τις σημειώσεις τους για να δουν τι παρέλειψαν ή έκαναν λάθος πριν προσπαθήσουν ξανά αργότερα.
Μου αρέσει πολύ να συνδυάζω τις δύο παραπάνω μεθόδους στην τάξη μου, βάζοντας τους μαθητές να εργάζονται σε μικρές ομάδες. Οι μαθητές αλλάζουν ρόλους, με έναν μαθητή να έχει έναν μικρό πίνακα και να διδάσκει στους άλλους ένα θέμα, ενώ οι άλλοι μαθητές χρησιμοποιούν τις σημειώσεις τους για να κάνουν διορθώσεις ή διευκρινιστικές ερωτήσεις σχετικά με παραλειπόμενες πτυχές. Αυτές τις μέρες τις ονομάζουμε «ημέρες του πίνακα» και τα παιδιά αναφέρουν ότι τα βοηθούν πολύ στην επανάληψη πριν από τα διαγωνίσματα. Πολλά χρησιμοποιούν τις ίδιες στρατηγικές και στο σπίτι κατά την προετοιμασία τους.
3. Οδηγοί μελέτης: Οι οδηγοί μελέτης χρησιμοποιούνται συχνά και πολλές φορές δίνονται έτοιμοι από τους εκπαιδευτικούς. Όταν φτιάχνουν οι μαθητές τους δικούς τους οδηγούς μελέτης, τις περισσότερες φορές αντιγράφουν απλώς τους ορισμούς λέξη προς λέξη από τις σημειώσεις τους. Αυτό μπορεί να βοηθήσει στην απομνημόνευση ορισμένων όρων ή γεγονότων, αλλά περιορίζει την κατανόηση και την ικανότητα εφαρμογής των πληροφοριών.
Διδάσκω στους μαθητές μου πώς να δημιουργούν έναν καλό οδηγό μελέτης, όπου συνθέτουν και συνοψίζουν τις πληροφορίες με δικά τους λόγια. Δεν ζητώ οδηγό μελέτης σε κάθε ενότητα. Ωστόσο, πολλοί μαθητές μόλις αναπτύξουν τη δεξιότητα και είναι σε θέση να την εφαρμόσουν σε οποιοδήποτε μάθημα, επιλέγουν να δημιουργούν τους δικούς τους οδηγούς ακόμα κι αν δεν τους ζητείται, επειδή τους βρίσκουν ιδιαίτερα βοηθητικούς.
4. Εννοιολογικοί χάρτες: Πρόκειται για οπτικές αναπαραστάσεις των συνδέσεων και των σχέσεων μεταξύ των διδασκόμενων εννοιών. Αν και δεν είναι τόσο χρήσιμοι σε ορισμένα μαθήματα ή θέματα, ωθούν τους μαθητές να σκεφτούν πιο βαθιά την ύλη και να ενδυναμώσουν τη μνήμη τους, καθώς πρέπει να σκεφτούν περισσότερο και σε μεγαλύτερο βάθος για να βρουν συνδέσεις που διαφορετικά μπορεί να μην είχαν σκεφτεί.
Ενώ μπορείτε να δώσετε στα παιδιά συγκεκριμένες λέξεις και να τους ζητήσετε να σχηματίσουν εννοιολογικούς χάρτες με αυτές στην τάξη ή στο σπίτι, εγώ προτιμώ να το κάνω παιχνίδι—οι μαθητές τραβούν κάρτες με λέξεις του λεξιλογίου και ανταγωνίζονται ποιος θα αναπτύξει τις περισσότερες συνδέσεις.
5. Ερωτήσεις εξάσκησης: Οι ερωτήσεις εξάσκησης είναι ένας δοκιμασμένος και πολύ χρήσιμος τρόπος μελέτης, ειδικά σε ορισμένα μαθήματα. Οι πιο χρήσιμες ερωτήσεις εξάσκησης βασίζονται στην κατανόηση/ εφαρμογή και επιτρέπουν στους μαθητές να ελέγξουν πόσο καλά κατανοούν πραγματικά την ύλη, σε αντίθεση με το να έχουν απλώς απομνημονεύσει ορισμένα γεγονότα ή ορισμούς. Μου αρέσει οι μαθητές να μελετούν δημιουργώντας τις δικές τους ερωτήσεις και στη συνέχεια να τις ανταλλάζουν μεταξύ τους, προσπαθώντας να απαντήσουν ο ένας στις ερωτήσεις του άλλου. Αναπτύσσοντας τις δικές τους ερωτήσεις εφαρμογής, σκέφτονται την ύλη με έναν βαθύτερο τρόπο για να την τοποθετήσουν σε νέα πλαίσια. Η μελέτη γίνεται τόσο αναπτύσσοντας τις δικές τους ερωτήσεις, απαντώντας σε ερωτήσεις άλλων, αλλά και εξηγώντας τις σωστές απαντήσεις στους συμμαθητές τους.
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να ενσωματώσετε τις μεθόδους ενεργητικής μελέτης στο μάθημά σας. Όποιους και αν επιλέξετε, μην ξεχνάτε την σημασία του σωστού ύπνου και των μικρότερων αλλά συχνότερων περιόδων μελέτης, καθώς και τα δύο είναι απαραίτητα για τη μεγιστοποίηση της απομνημόνευσης εννοιών. Διδάσκοντας αυτές τις τεχνικές, και απαιτώντας τη χρήση τους, θα βοηθήσετε στην ενίσχυση και την ανάπτυξη καλών συνηθειών μελέτης στους μαθητές που μπορούν να τους βοηθήσουν σε όλες τις μελλοντικές ακαδημαϊκές τους προσπάθειες.
Βασισμένο στο κείμενο 5 Ways to Teach Students the Skill of Active Studying
Ιωάννα Αγγέλου
Ειδική Παιδαγωγός (Παν. Θεσσαλίας)
Νηπιαγωγός (Α.Π.Θ.)
MEd - Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου