Η επανακυκλοφορία του Furby από την Hasbro τον Ιούνιο του 2023 — λιγότερο από τρεις μήνες μετά την εμφάνιση του βίντεο με το σκοτεινό σχέδιο των παιχνιδιών στο διαδίκτυο — άνοιξε τη νοσταλγία της δεκαετίας του '90, αναβιώνοντας ένα από τα κλασικά παιχνίδια της περιόδου. Αλλά η τεχνολογία εξελίσσεται γρήγορα — μεταβαίνοντας από τα ιδιόρρυθμα, ρετρό παιχνίδια στις συναισθηματικά έξυπνες μηχανές. Κι έτσι εμφανίζεται το Ropet, ένα ρομποτικό κατοικίδιο με τεχνητή νοημοσύνη που παρουσιάστηκε στην ετήσια Έκθεση Καταναλωτών Ηλεκτρονικών τον Ιανουάριο. Σχεδιασμένο για να παρέχει διαδραστική συντροφικότητα, το Ropet είναι όλα όσα θαυμάζουμε και φοβόμαστε στην τεχνητή νοημοσύνη: είναι αξιολάτρευτο, έξυπνο και συναισθηματικά ευαίσθητο. Αλλά αν επιλέξουμε να φέρουμε αυτούς τους εξαιρετικά χαριτωμένους συντρόφους Τεχνητής Νοημοσύνης στα σπίτια μας, πρέπει να αναρωτηθούμε: Είμαστε πραγματικά προετοιμασμένοι για αυτό που ακολουθεί;
Συντροφικότητα Τεχνητής Νοημοσύνης και οι πολυπλοκότητές της
Μελέτες στο μάρκετινγκ και την αλληλεπίδραση ανθρώπου-υπολογιστή δείχνουν ότι η συνομιλιακή Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να προσομοιώσει πειστικά τις ανθρώπινες αλληλεπιδράσεις, παρέχοντας ενδεχομένως συναισθηματική ικανοποίηση στους χρήστες. Η συντροφικότητα που βασίζεται στην Τεχνητή Νοημοσύνη δεν είναι κάτι καινούργιο. Εφαρμογές όπως το Replika άνοιξαν το δρόμο για τον ψηφιακό ρομαντισμό πριν από χρόνια, με τους καταναλωτές να δημιουργούν στενούς συναισθηματικούς δεσμούς με τους συντρόφους τους με Τεχνητή Νοημοσύνη, ακόμη και να βιώνουν δυσφορία όταν τους αρνούνται την οικειότητα, όπως αποδεικνύεται από την τεράστια οργή των χρηστών που ακολούθησε την αφαίρεση της ερωτικής λειτουργίας παιχνιδιού ρόλων από την Replika, αναγκάζοντας την εταιρεία να την επαναφέρει για ορισμένους χρήστες.
Οι σύντροφοι με Τεχνητή Νοημοσύνη έχουν τη δυνατότητα να μετριάσουν τη μοναξιά, αλλά η ανεξέλεγκτη χρήση τους εγείρει σοβαρές ανησυχίες. Αναφορές για τραγωδίες, όπως οι αυτοκτονίες ενός 14χρονου αγοριού στις ΗΠΑ και ενός τριαντάχρονου στο Βέλγιο, που φέρονται να ακολούθησαν έντονες προσκολλήσεις σε chatbots, υπογραμμίζουν τους κινδύνους της μη ρυθμιζόμενης οικειότητας με την Τεχνητή Νοημοσύνη - ειδικά για κοινωνικά αποκλεισμένα άτομα, ανηλίκους και ηλικιωμένους, που μπορεί να είναι αυτοί που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη από συντροφιά.
Ως μητέρα και κοινωνική επιστήμονας, η Alisa Minina Jeunemaître δεν μπορεί παρά να θέσει το ερώτημα: Τι σημαίνει αυτό για τα παιδιά μας; Αν και η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι ένα η νέα μοδα, τα συναισθηματικά εικονικά παιχνίδια κατοικιδίων έχουν ήδη δείξει την επιρροή τους στη διαμόρφωση των νεαρών μυαλών. Στη δεκαετία του '90 και του 2000, τα Tamagotchis - μικροσκοπικά ψηφιακά κατοικίδια που στεγάζονταν σε συσκευές μεγέθους μπρελόκ - προκαλούσαν δυσφορία κι ένταση όταν «πέθαιναν» μετά από λίγες μόνο ώρες παραμέλησης και οι ανθρώπινοι ιδιοκτήτες τους επέστρεφαν κι έρχονταν αντιμέτωποι με την εικόνα ενός κατοικίδιου - φαντάσματος που αιωρούνταν δίπλα σε μια ταφόπλακα. Τώρα, φανταστείτε ένα κατοικίδιο με Τεχνητή Νοημοσύνη που θυμάται συνομιλίες, σχηματίζει απαντήσεις και προσαρμόζεται σε συναισθηματικά ερεθίσματα. Αυτό είναι ένα εντελώς νέο επίπεδο ψυχολογικής επιρροής. Ποιες δικλείδες ασφαλείας εμποδίζουν ένα παιδί να σχηματίσει μια ανθυγιεινή προσκόλληση σε ένα κατοικίδιο με Τεχνητή Νοημοσύνη;
Οι ερευνητές της δεκαετίας του '90 είχαν ήδη γοητευτεί από το «φαινόμενο Ταμαγκότσι», το οποίο κατέδειξε τον έντονο δεσμό που αναπτύσσουν τα παιδιά με εικονικά κατοικίδια που μοιάζουν πραγματικά. Στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης, με τους αλγόριθμους των εταιρειών να έχουν σχεδιαστεί προσεκτικά για να ενισχύουν την αλληλεπίδραση, αυτός ο δεσμός μπορεί να ανοίξει την πόρτα σε συναισθηματικούς δεσμούς. Εάν ένα κατοικίδιο με τεχνητή νοημοσύνη, όπως το Ropet εκφράζει θλίψη όταν αγνοείται, ένας ενήλικας μπορεί να την αγνοήσει λογικά - αλλά για ένα παιδί, μπορεί να μοιάζει με πραγματική τραγωδία.
Θα μπορούσαν οι σύντροφοι της Τεχνητής Νοημοσύνης, προσαρμόζοντας τις συμπεριφορές των ιδιοκτητών τους, να γίνουν ψυχολογικά δεκανίκια που αντικαθιστούν την ανθρώπινη αλληλεπίδραση; Μερικοί ερευνητές προειδοποιούν ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να θολώσει τα όρια μεταξύ τεχνητής και ανθρώπινης συντροφικότητας, οδηγώντας τους χρήστες να δίνουν προτεραιότητα στις σχέσεις με την Τεχνητή Νοημοσύνη έναντι των ανθρώπινων δεσμών.
Ποιος είναι ο ιδιοκτήτης του κατοικίδιου σας με Τεχνητή Νοημοσύνη - και των δεδομένα σας;
Πέρα από τους συναισθηματικούς κινδύνους, υπάρχουν σημαντικές ανησυχίες σχετικά με την ασφάλεια και την ιδιωτικότητα. Τα προϊόντα Τεχνητής Νοημοσύνης συχνά βασίζονται στη μηχανική μάθηση και την αποθήκευση στο cloud, που σημαίνει ότι ο «εγκέφαλός» τους υπάρχει πέρα από το φυσικό ρομπότ. Τι συμβαίνει με τα προσωπικά δεδομένα που συλλέγουν; Μπορούν αυτά τα κατοικίδια με Τεχνητή Νοημοσύνη να παραβιαστούν ή να χειραγωγηθούν; Η πρόσφατη διαρροή δεδομένων DeepSeek, στην οποία πάνω από 1 εκατομμύριο ευαίσθητα αρχεία, συμπεριλαμβανομένων των αρχείων καταγραφής συνομιλιών χρηστών, έγιναν δημόσια προσβάσιμα, αποτελεί μια υπενθύμιση ότι τα προσωπικά δεδομένα που αποθηκεύονται από την Τεχνητή Νοημοσύνη δεν είναι ποτέ πραγματικά ασφαλή.
Δεν είναι η πρώτη φορά που τα παιχνίδια ρομπότ εγείρουν ανησυχίες για την ασφάλεια: στα τέλη της δεκαετίας του '90, τα Furbies απαγορεύτηκαν στα κεντρικά της Υπηρεσίας Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ λόγω φόβων ότι θα μπορούσαν να καταγράφουν και να επαναλαμβάνουν διαβαθμισμένες πληροφορίες. Με τα σημερινά παιχνίδια που βασίζονται στην Τεχνητή Νοημοσύνη να γίνονται ολοένα και πιο εξελιγμένα, οι ανησυχίες για την ιδιωτικότητα και την ασφάλεια των δεδομένων είναι πιο επίκαιρες από ποτέ.
Το μέλλον των συντρόφων με τεχνητή νοημοσύνη: ρύθμιση και ευθύνη
Οι απίστευτες δυνατότητες - και οι σημαντικοί κίνδυνοι - της συντροφικότητας με τεχνητή νοημοσύνη είναι ορατές. Αυτή τη στιγμή, τα κατοικίδια που κινούνται με τεχνητή νοημοσύνη διατίθενται στην αγορά κυρίως σε τεχνολογικά εξοικειωμένους ενήλικες, όπως φαίνεται στη διαφήμιση του Ropet που παρουσιάζει μια ενήλικη γυναίκα να συνδέεται με το ρομποτικό κατοικίδιο. Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι ότι αυτά τα προϊόντα αναπόφευκτα θα βρεθούν στα χέρια παιδιών και ευάλωτων χρηστών, εγείροντας νέες ηθικές ανησυχίες και προβληματισμούς για την ασφάλεια. Πώς θα αντιμετωπίσουν εταιρείες όπως αυτή του Ropet τις προκλήσεις αυτές πριν τα κατοικίδια με τεχνητή νοημοσύνη κατακλύσουν την αγορά;
Τα προκαταρκτικά αποτελέσματα από την συνεχιζόμενη έρευνα της Alisa Minina Jeunemaître σχετικά με τη συντροφικότητα με τεχνητή νοημοσύνη - που διεξήχθη σε συνεργασία με τη Δρ. Stefania Masè (IPAG Business School) και τον Δρ. Jamie Smith (Fundação Getulio Vargas) - υποδηλώνουν μια λεπτή γραμμή μεταξύ της υποστηρικτικής, ενδυναμωτικής συντροφικότητας και της ανθυγιεινής ψυχολογικής εξάρτησης, μια ένταση που θα διερευνηθεί περαιτέρω καθώς η συλλογή και η ανάλυση δεδομένων προχωρούν. Σε έναν κόσμο όπου η τεχνητή νοημοσύνη προσομοιώνει πειστικά τα ανθρώπινα συναισθήματα, εναπόκειται σε εμάς ως καταναλωτές να αξιολογήσουμε κριτικά τον ρόλο που πρέπει να διαδραματίζουν αυτοί οι ρομποτικοί φίλοι στη ζωή μας.
Όπως σημειώνει η Alisa Minina Jeunemaître: “Κανείς δεν ξέρει πραγματικά πού κατευθύνεται η Τεχνητή Νοημοσύνη και οι συζητήσεις στα μέσα ενημέρωσης γύρω από το θέμα συνεχίζουν να διευρύνουν τα όρια του εφικτού. Αλλά στο σπίτι μου, είναι η νοσταλγική γοητεία της φλυαρίας και του τραγουδιού των Furbies που κυριαρχεί. Το Ropet ισχυρίζεται ότι έχει έναν πρωταρχικό σκοπό - να είναι η «μοναδική αγάπη» του ιδιοκτήτη του - και αυτό ήδη μου ακούγεται σαν μια δυστοπική απειλή.”
Απόδοση του άρθρου AI robot pets can be adorable and emotionally responsive. They also raise questions about attachment and mental health
Ευλαμπία Αγγέλου
Διερμηνέας Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας
Ανεξάρτητη Ερευνήτρια
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου