Οι θεατές μπορεί να υπέθεσαν ότι η κατάσταση της Ντόρι ήταν κάτι φανταστικό, ένα τέχνασμα που βοηθά την πλοκή της ταινίας. Αυτό που πολλοί μπορεί να μην συνειδητοποιούν είναι ότι τα προβλήματα μνήμης της Ντόρι είναι παρόμοια με μια πραγματική αλλά σπάνια πάθηση που επηρεάζει τα παιδιά.
Η αναπτυξιακή αμνησία κάνει τα παιδιά να ξεχνούν τα πράγματα σχεδόν αμέσως μόλις συμβούν. Όπως η Ντόρι, δεν μπορούν να θυμηθούν προηγούμενες συνομιλίες ή γεγονότα – ακόμη και σημαντικά, όπως ένα συναρπαστικό πάρτι γενεθλίων.
Αυτή η κατάσταση μπορεί να τα επηρεάσει και σε όλη την ενήλικη ζωή τους. Ωστόσο, η έρευνα της Ρέιτσελ Ελγουόρντ και των συνεργατών της μπορεί να έχει αποκαλύψει έναν νέο τρόπο υποστήριξης αυτών των παιδιών και αξιοποίησης της μνήμης τους στο έπακρο.
Η αναπτυξιακή αμνησία προκαλείται από την έλλειψη οξυγόνου στον εγκέφαλο. Υπάρχουν διάφοροι λόγοι που μπορεί να συμβεί αυτό, συμπεριλαμβανομένου ενός τραυματικού τοκετού όπου το μωρό κολλάει κατά τον τοκετό και είναι ανίκανο να αναπνεύσει. Η αναπνευστική ανεπάρκεια και η καρδιακή ανακοπή μετά τη γέννηση είναι άλλες πιθανές αιτίες.
Είναι γνωστό ότι η έλλειψη οξυγόνου μπορεί να προκαλέσει εγκεφαλική βλάβη. Αλλά στα τέλη της δεκαετίας του 1990, η Φάρενέι Βάργκα-Κάντεμ, σύμβουλος νευροψυχολόγος στο Νοσοκομείο Great Ormond Street στο Λονδίνο, εντόπισε τρεις έφηβους που πάλευαν με δυσκολίες μνήμης από μικρή ηλικία. Όλοι είχαν υποστεί έλλειψη οξυγόνου στον εγκέφαλο στην πρώιμη ζωή τους και οι σαρώσεις μαγνητικής τομογραφίας έδειξαν ότι όλες είχαν βλάβη στον ιππόκαμπο τους - το κέντρο μνήμης του εγκεφάλου.
Με βάση αυτά που παρατήρησε η Βάργκα-Κάντεμ,, περιέγραψε τρία κύρια χαρακτηριστικά της αναπτυξιακής αμνησίας. Πρώτον, προβλήματα χωρικής μνήμης, όπως το να χαθούν σε οικείο περιβάλλον ή να ξεχάσουν πού είχαν αφήσει τα υπάρχοντά τους. Δεύτερον, προβλήματα χρονικής μνήμης, συμπεριλαμβανομένης της ανάγκης για συχνή υπενθύμιση για τακτικά προγραμματισμένα μαθήματα ή δραστηριότητες. Και τρίτον, επεισοδιακά προβλήματα μνήμης ή αδυναμία να θυμηθούν γεγονότα της ζωής τους.
Αυτά τα προβλήματα μνήμης είναι δια βίου και μπορεί να είναι πολύ σοβαρά– που σημαίνει ότι τα παιδιά θα χρειάζονται υποστήριξη για το υπόλοιπο της ζωής τους.
Δεν είναι γνωστό πόσο συχνή είναι η αναπτυξιακή αμνησία. Όπως η Ντόρι από το “Ψάχνοντας τον Νέμο”, τα παιδιά με αναπτυξιακή αμνησία έχουν καλές γλωσσικές δεξιότητες, κινητικές δεξιότητες και γνωστικές ικανότητες. Έτσι, με την πρώτη ματιά, δεν φαίνεται να έχουν πρόβλημα.
Αυτό σημαίνει ότι οι γιατροί μπορεί να μην εντοπίσουν τα προβλήματα μνήμης τους και τα παιδιά να μην παραπέμπονται σε ειδικό. Μερικοί έχουν επίσης λανθασμένη διάγνωση με προβλήματα προσοχής.
Βοήθεια μνήμης
Δυστυχώς, δεν είναι δυνατό να θεραπευτεί ο ιππόκαμπος αφού καταστραφεί. Ως εκ τούτου, οι θεραπείες για την αναπτυξιακή αμνησία επικεντρώνονται στην υποστήριξη των παιδιών ώστε να αξιοποιήσουν στο έπακρο τις ικανότητές τους.
Παρά την υποστήριξη όμως, τα παιδιά με αναπτυξιακή αμνησία βρίσκονται σε σημαντική μειονεκτική θέση στο σχολείο. Αν κάνουν μια ερώτηση στην τάξη, θα ξεχάσουν σύντομα την απάντηση. Όταν γυρίζουν σπίτι από το σχολείο, δεν μπορούν να θυμηθούν τι περιλάμβαναν τα μαθήματά τους.
Ωστόσο, ένα αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό της αναπτυξιακής αμνησίας είναι ότι η μνήμη αναγνώρισης –η ικανότητα αναγνώρισης κάτι που έχει συναντηθεί στο παρελθόν– δεν επηρεάζεται.
Έτσι, εάν δείχνατε σε κάποιον με αναπτυξιακή αμνησία φωτογραφίες προσώπων και στη συνέχεια του κάνατε ένα τεστ μνήμης αυτών των προσώπων, θα ήταν σε θέση να αναγνωρίσει αυτά που είχαν δει πριν.
Αν και δεν θα θυμόντουσαν πού είχαν δει τα πρόσωπα, θα μπορούσαν να πουν ότι ένα πρόσωπο είναι οικείο - και να κρίνουν σωστά ότι το είχαν δει στο παρελθόν. Αυτό δείχνει ότι ορισμένες πτυχές της μνήμης μπορούν ακόμα να λειτουργήσουν καλά σε παιδιά με αυτήν την πάθηση.
Διερευνήθηκε ακόμα αν η ικανότητα αναγνώρισης οικείων πραγμάτων θα μπορούσε να είναι το κλειδί για να βοηθηθούν στη μάθηση τα παιδιά με αναπτυξιακή αμνησία. Για να δοκιμαστεί αυτή η ιδέα, δημιουργήθηκε μια μελέτη περίπτωσης με τον οκτάχρονο «Ασθενή Η».
Ο ασθενής Η παρακολούθησε τέσσερα διαφορετικά εκπαιδευτικά βίντεο έξι φορές το καθένα. Μετά από κάθε προβολή τού γινόταν αμέσως τεστ μνήμης.
Για τα μισά από τα βίντεο, του έκαναν ερωτήσεις ανοιχτού τύπου, όπως: «Πού ζούσαν οι Αιγύπτιοι νομάδες;» Αυτό το είδος εξέτασης είναι πολύ δύσκολο για παιδιά με αναπτυξιακή αμνησία. Παρόλο που είχε παρακολουθήσει κάθε βίντεο έξι φορές, είχε πολύ κακή απόδοση στο τεστ.
Για τα άλλα βίντεο, του δόθηκε τεστ πολλαπλής επιλογής. Αυτό του επέτρεψε να χρησιμοποιήσει τη μνήμη αναγνώρισής του για να προσδιορίσει ποιες από τις απαντήσεις ένιωθε οικεία.
Ο ασθενής Η απέδωσε πολύ καλύτερα σε αυτό το τεστ, λαμβάνοντας 18 στις 20 σωστές απαντήσεις, σε σύγκριση με μόνο έξι στις 20 στην πρώτη δοκιμή. Μάλιστα, είχε εξίσου καλά αποτελέσματα στο τεστ αναγνώρισης για παιδιά χωρίς αναπτυξιακή αμνησία.
Μια εβδομάδα αργότερα, ο ασθενής Η επέστρεψε στο εργαστήριο και του υποβλήθηκε ένα άλλο τεστ μνήμης με βάση τα βίντεο που είχε παρακολουθήσει προηγουμένως. Είναι αξιοσημείωτο ότι μπόρεσε να ανακαλέσει διπλάσιες πληροφορίες από τα βίντεο στα οποία είχε δοκιμαστεί χρησιμοποιώντας πολλαπλές επιλογές, σε σύγκριση με την πρώτη φορά που δοκιμάστηκε – ακόμα και όταν του έκαναν ερωτήσεις ανοιχτού τύπου. Το σημαντικότερο ήταν ότι όχι μόνο ήταν σε θέση να αναγνωρίσει τις πληροφορίες αλλά μπορούσε να θυμηθεί λεπτομέρειες.
Πώς δημιουργούνται νέες αναμνήσεις
Το συμπέρασμα της συγκεκριμένης μελέτης περίπτωσης ήταν ότι τα τεστ πολλαπλής επιλογής επέτρεψαν στον ασθενή Η να χρησιμοποιήσει ανέπαφα μέρη του συστήματος μνήμης στον εγκέφαλό του για να επεξεργαστεί και να συνδυάσει πληροφορίες. Αυτό τον βοήθησε να μάθει πληροφορίες πιο αποτελεσματικά και να δομήσει μια σταθερή ανάμνηση
Αυτό το εύρημα είναι ενθαρρυντικό, αλλά απαιτείται περαιτέρω έρευνα για να διαπιστωθεί εάν η μνήμη αναγνώρισης μπορεί να υποστηρίξει τη μάθηση στην τάξη και για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα από αυτό της μίας εβδομάδας. Το γεγονός ότι η αναπτυξιακή αμνησία είναι τόσο σπάνια καθιστά δύσκολη τη μελέτη και τη δοκιμή παρεμβάσεων σε μεγαλύτερες ομάδες ανθρώπων.
Ιδιαίτερη έρευνα χρειάζεται για την κατανόηση των διαδικασιών μάθησης που συμβαίνουν στην αναπτυξιακή αμνησία και πώς σχηματίζονται νέες αναμνήσεις. Η κατανόηση αυτού μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη καλύτερων τεχνικών εκμάθησης για τα άτομα με την πάθηση.
Ωστόσο, αυτά τα αποτελέσματα είναι ελπιδοφόρα, δείχνοντας ότι τα τεστ πολλαπλής επιλογής μπορεί να είναι ένα εύκολο και χρήσιμο εργαλείο για τα παιδιά με αναπτυξιακή αμνησία για να σχηματίσουν σταθερές αναμνήσεις και ενδεχομένως να συνεχίσουν στην τάξη.
Απόδοση του άρθρου Developmental amnesia: the rare disorder that causes children to forget things they’ve just learned
Ευλαμπία Αγγέλου
Ανεξάρτητη Ερευνήτρια
Διερμηνέας Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου