Διάστιχο: Δήμητρα Κογκίδου

«Τα παιχνίδια δεν είναι “για αγόρια” ή “για κορίτσια”. Είναι για τα παιδιά»: αυτό θα περιμέναμε να ακούσουμε στον 21ο αιώνα και με όλη την πρόοδο που έχει επιτευχθεί προς την κατεύθυνση της ισότητας των φύλων.

Δυστυχώς, δεν είναι έτσι. Το έμφυλο μάρκετινγκ των παιχνιδιών συχνά χαρακτηρίζεται ως «μάρκετινγκ του χάσματος των φύλων». Παρότι η ανισότητα των φύλων έχει μειωθεί τον τελευταίο αιώνα, τα έμφυλα στερεότυπα διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο τόσο στον σχεδιασμό, όσο και στην εμπορία των παιχνιδιών. Τα παιχνίδια που πωλούνται σήμερα είναι περισσότερο έμφυλα από ποτέ, πολύ συχνά παρουσιάζονται ως κατάλληλα «για αγόρια» ή «για κορίτσια», πωλούνται σε διαφορετικά τμήματα ή και ορόφους, έχουν διαφορετικό περιτύλιγμα και χρώμα, διαφορετικές απεικονίσεις και λεζάντες. Αυτό δημιουργεί την εντύπωση ότι μερικά παιχνίδια είναι κυρίως για αγόρια, μερικά κυρίως για κορίτσια και μερικά τελείως απαγορευμένα για κάποιο φύλο. Αυτή η επιλογή είναι επικερδής για τις επιχειρήσεις καθώς έχουν χωριστές αγορές, που καθεμία έχει τα δικά της διακριτά προϊόντα. Έχει, όμως, κοινωνικό κόστος, καθώς η έμφυλη διχοτόμηση των παιχνιδιών βλάπτει κορίτσια και αγόρια.Για παράδειγμα, τα αγόρια συχνά δεν έχουν εμπειρίες με παιχνίδια που δίνουν έμφαση στην ανάπτυξη δεξιοτήτων ανατροφής και οικιακής ευθύνης, ενώ θα μπορούσαν να επωφεληθούν από τις εμπειρίες αυτές και αυτό θα συμβάλει αργότερα να επιτευχθεί στην πράξη η συμφιλίωση της οικογενειακής και εργασιακής ζωής, και επιπλέον να αποκτήσουν πρώιμα ενδιαφέροντα και δεξιότητες που μπορεί να τα οδηγήσουν σε καριέρες σε αντίστοιχα επαγγέλματα.

Επίσης, τα αγόρια θα μπορούσαν να επωφεληθούν παίζοντας με «κοριτσίστικα» παιχνίδια που αναπτύσσουν και εξασκούν πολλές συναισθηματικές και κοινωνικές δεξιότητες, όπως συναισθηματική κατανόηση, συναισθηματική έκφραση, ρύθμιση συναισθημάτων, διευθέτηση των συγκρούσεων, ενσυναίσθηση. Αυτές οι δεξιότητες είναι ζωτικής σημασίας στην ενήλικη ζωή για τη δημιουργία και διατήρηση μακροπρόθεσμης φιλίας και στενής διαπροσωπικής σχέσης, για την κατανόηση και διαχείριση της δυναμικής στον χώρο εργασίας, για να είσαι ένας αποτελεσματικός γονιός και ένας ενημερωμένος και υπεύθυνος πολίτης.

Πάρα πολλά «κοριτσίστικα» παιχνίδια έχουν σχέση με την ελκυστική εμφάνιση, προωθούν ένα συγκεκριμένο πρότυπο ομορφιάς, ενώ, παράλληλα, διδάσκουν στα κορίτσια πόσο σημαντική είναι η εμφάνιση για την κοινωνική αποδοχή. Αυτό μπορεί να θεωρηθεί επιζήμιο για τη διαμόρφωση των στόχων της ζωής τους και τις μελλοντικές προοπτικές τους, τόσο στην προσωπική, όσο και στην επαγγελματική ζωή. Οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν ότι τα παιχνίδια αυτά έχουν αρνητική επίπτωση στην ανάπτυξη του ενδιαφέροντος για τις φυσικές επιστήμες, την τεχνολογία, τη μηχανική και τα μαθηματικά.

Ευτυχώς, τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια αυξανόμενη ανησυχία διεθνώς για τον έμφυλο διαχωρισμό των παιχνιδιών, καθώς αυτή η πρώιμη διχοτόμηση των ενδιαφερόντων και των δραστηριοτήτων των παιδιών έχει ως αποτέλεσμα να αποκτούν μέσα από το παιχνίδι διαφορετικές εμπειρίες και δεξιότητες τα αγόρια και τα κορίτσια, και κατά συνέπεια να αναπαράγονται τα έμφυλα στερεότυπα και να περιορίζονται οι δυνατότητες ολόπλευρης ανάπτυξής τους. Πέρα, λοιπόν, από τα διαφορετικά μηνύματα που δίνουν οι διαφορετικοί τύποι παιχνιδιών για τους έμφυλους ρόλους, έχουν και διαφορετικό εκπαιδευτικό περιεχόμενο, στοιχείο που έχει σχέση με τη μελλοντική επιτυχία των παιδιών στη μάθηση σε πολλούς τομείς του αναλυτικού προγράμματος και, στη συνέχεια, στις επαγγελματικές τους επιλογές.

Είναι σημαντικό, λοιπόν, να πάψει ο αυστηρός διαχωρισμός ανάμεσα σε «αγορίστικα» και «κοριτσίστικα» παιχνίδια, γιατί εκτός των άλλων στιγματίζει και τα παιδιά που παίζουν έξω από τις κανονικότητες για το φύλο τους.

Υπάρχει αναγκαιότητα για «ουδέτερα ως προς το φύλο» παιχνίδια, σε ένα ευρύ φάσμα χρωμάτων και με ποικιλομορφία θεμάτων, υπάρχει ανάγκη για δημιουργία καινοτόμων παιχνιδιών που θα ανατρέπουν τα έμφυλα στερεότυπα και θα προσφέρουν εναλλακτικές λύσεις, έτσι ώστε να αποκτήσουν όλα τα παιδιά ένα μεγαλύτερο εύρος εμπειριών και δεξιοτήτων. Αυτό δεν σημαίνει απλά την κατάργηση του ροζ και του γαλάζιου ή τη στροφή των παιδιών και σε παιχνίδια που παραδοσιακά δεν συνδέονται με το φύλο τους, αλλά ότι δίνεται το μήνυμα στα παιδιά ότι όλες οι δυνατότητες για παιχνίδι είναι ανοικτές και διαθέσιμες.

Τι μπορούμε να κάνουμε

Ως γονείς, εκπαιδευτικοί και καταναλωτές/τριες θα πρέπει να προσπαθήσουμε να ελαχιστοποιήσουμε την αγορά έμφυλων παιχνιδιών στα παιδιά και να απαιτήσουμε να έχουμε τη δυνατότητα για περισσότερες επιλογές «ουδέτερων ως προς το φύλο» παιχνιδιών. Η ευαισθητοποίηση γονιών και εκπαιδευτικών στο ζήτημα της έμφυλης διχοτόμησης των παιχνιδιών και η κατάργηση των διαφορετικών ζωνών «για κορίτσια» και «για αγόρια» στα καταστήματα των παιχνιδιών είναι ένα σημαντικό πρώτο βήμα, αλλά πρέπει να συνεχιστεί με αλλαγές στην κατασκευή/ανακατασκευή των παιχνιδιών και στο μάρκετινγκ. 

Για την αλλαγή της υπάρχουσας κατάστασης στον τομέα των παιχνιδιών απαιτείται ανάληψη πρωτοβουλίας. Ευτυχώς, από το 2010 και μετά αρκετοί άνθρωποι και οργανώσεις σε όλο τον κόσμο έχουν αρχίσει να αμφισβητούν την έμφυλη διχοτόμηση των παιχνιδιών και να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες για την κατάργηση του έμφυλου μάρκετινγκ. Μεγάλες εταιρείες παιχνιδιών και καταστήματα έλαβαν υπόψη τις διαμαρτυρίες και τις παρατηρήσεις και βελτιώθηκαν.

Και στην Ελλάδα θα πρέπει να υπάρξει μια καμπάνια για την καταπολέμηση της έμφυλης διχοτόμησης των παιχνιδιών. Ελπίζω το βιβλίο αυτό να αποτελέσει αφορμή προβληματισμού και δράσης για το συγκεκριμένο θέμα.

Για επιπλέον πληροφόρηση, μπορείτε να δείτε τη σελίδα που δημιούργησα στο facebook, ΟΛΑ ΤΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΓΙΑ ΟΛΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ: https://www.facebook.com/dkogkidou

Πέρα από το ροζ και το γαλάζιο

Όλα τα παιχνίδια για όλα τα παιδιά

Δήμητρα Κογκίδου

Επίκεντρο

ISBN 978-960-458-600-4

256 σελ.

Τιμή € 17,00

Πηγή: diastixo