Είναι πολύ δύσκολο να εκφράσεις με λίγα λόγια την Μοντεσσοριανή Αγωγή, καθώς πρόκειται για μια φιλοσοφία σχετικά με την εκπαίδευση και την ανάπτυξη του παιδιού που φτάνει πολύ βαθιά. Είναι ένας διαφορετικός τρόπος να βλέπεις τον κόσμο. Ίσως ένας από τους πιο απλούς τρόπους για να σχηματίσει κανείς μια ιδέα σχετικά με το τι είναι Μοντεσσοριανή Αγωγή είναι να προσέξει τη γλώσσα που χρησιμοποιούν οι δάσκαλοί της.
Οι δάσκαλοι της Μοντεσσοριανής Αγωγής χρησιμοποιούν μια γλώσσα που σέβεται το παιδί και του παρέχει συστηματικές προσδοκίες. Οι λέξεις επιλέγονται προσεκτικά για να ενθαρρύνουν τα παιδιά να είναι ανεξάρτητα, να έχουν εσωτερικά κίνητρα και κριτική σκέψη. Διαβάστε 7 εκφράσεις που θα ακούσετε σε μια μοντεσσοριανή τάξη και πώς μπορείτε να τις χρησιμοποιήσετε και στο σπίτι σας.
1) «Είδα ότι δούλεψες σκληρά»: Βασικό στοιχείο είναι η επικέντρωση στη διαδικασία και όχι στο αποτέλεσμα. Αποφεύγουμε να λέμε στα παιδιά “καλή δουλειά” ή “η δουλειά σου είναι ωραία”. Αντί για αυτό, σχολιάζουμε ότι δούλεψαν συγκεντρωμένα για πολλή ώρα ή ότι έγραψαν αργά και προσεκτικά και το κείμενό τους μπορεί να διαβαστεί εύκολα από όλους. Να επαινείτε την σκληρή δουλειά του παιδιού σας και όχι τόσο τα αποτελέσματά της. Με αυτό τον τρόπο δείχνετε στο παιδί ότι μπορεί να βελτιωθεί αν προσπαθεί πραγματικά. Αντί να του πείτε “είσαι καλό παιδί” πείτε του “είδα χθες ότι ήσουν πολύ ευγενικός με τον αδερφό σου όταν του έδωσες το αυτοκινητάκι σου”. Αυτό σημαίνει ότι βλέπετε την καλή του συμπεριφορά, χωρίς να του κάνετε κριτική ή αξιολόγικές κρίσεις. Αντί να του πείτε “Είσαι πολύ καλός ζωγράφος” πείτε του “παρατήρησα ότι δουλεύεις τη ζωγραφιά σου μέχρι να τα κάνεις όλα όπως θέλεις”.
2) «Πώς σου φαίνεται αυτό που έκανες;»: Στη Μοντεσσοριανή Αγωγή το παιδί είναι ο δάσκαλος του εαυτού του. Οι εκπαιδευτικοί βρίσκονται εκεί σαν οδηγοί για να του δώσουν μαθήματα και να το βοηθήσουν, αλλά το ίδιο το παιδί ανακαλύπτει πράγματα για τον εαυτό του σε ένα προσεκτικά σχεδιασμένο περιβάλλον με κατάλληλα υλικά. Η ανάλυση του εαυτού του είναι ένα πολύ σημαντικό μέρος αυτής της ανακάλυψης. Όταν το παιδί σας σας ρωτήσει αν σας αρέσει η ζωγραφιά που έκανε, αντί να απαντήσετε ότι είναι υπέροχη, ρωτήστε το τι νομίζει εκείνο. Ρωτήστε το τι σκέφτεται για τη ζωγραφιά του, πώς αποφάσισε τι χρώματα θα χρησιμοποιήσει, ποιο είναι το αγαπημένο του μέρος. Βοηθήστε το να αρχίσει να αξιολογεί τη δουλειά του μόνο του, αντί να αναζητά συνέχεια τη δική σας έγκριση.
3) «Πού θα μπορούσες να ψάξεις για αυτό;»: Η ανεξαρτησία είναι μια ακόμα βασική αρχή της Μοντεσσοριανής Αγωγής, είτε αυτή λαμβάνει χώρα στην τάξη, είστε στο σπίτι. Ο στόχος μας σαν εκπαιδευτικοί είναι να βοηθήσουμε τα παιδιά να κάνουν πράγματα μόνα τους. Αν και είναι πιο εύκολο να πούμε κατευθείαν στα παιδιά πού είναι κάτι ή πώς μπορούν να κάνουν κάτι, συχνά απαντάμε μια ερώτηση κάνοντας μια άλλη ερώτηση του τύπου «Πού θα έψαχνες για κάτι τέτοιο;» ή «Από ποιον φίλο σου μπορείς να ζητήσεις βοήθεια;». Αν για παράδειγμα ο γιος σας έχει χάσει το παπούτσι του και εσείς το βλέπετε κάτω από το κρεβάτι, αντί να του πείτε πού είναι ή να του το δώσετε στο χέρι, κάντε του ερωτήσεις για να το βρει μόνος του. Πχ «Πού έβγαλες τα παπούτσια σου; Έψαξες στο δωμάτιό σου;» Μπορεί να σας πάρει λίγο παραπάνω χρόνο στην αρχή, αλλά σιγά- σιγά θα αρχίσει το παιδί να παίρνει περισσότερες πρωτοβουλίες και να ζητάει λιγότερο συχνά τη βοήθειά σας.
4) «Σε ποιο σημείο ακριβώς χρειάζεσαι τη βοήθεια μου;»: Σε μια Μοντεσσοριανή τάξη τα παιδιά είναι υπεύθυνα για πολλά πράγματα, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται και η φροντίδα του περιβάλλοντος της τάξης και του σχολείου. Τα παιδιά είναι πολύ περήφανα για αυτή την ευθύνη και δίνουν ιδιαίτερη προσοχή στο καθάρισμα των θρανίων, το συμμάζεμα της τάξης, στο πότισμα του κήπου. Ωστόσο, κάποιες δουλειές είναι δύσκολες και χρονοβόρες. Σε αυτές τις περιπτώσεις επεμβαίνουμε ρωτώντας τα παιδιά πώς μπορούμε να τα βοηθήσουμε. Δεν εισβάλλουμε και κάνουμε εμείς όλη τη δουλειά στέλνοντας στο παιδί το μήνυμα ότι δεν είναι ικανό, αλλά ούτε το αφήνουμε μόνο του να «πνίγεται». Για παράδειγμα, αν το παιδί σας είναι κουρασμένο, αλλά πρέπει να μαζέψει ένα εκατομμύριο κομματάκια Lego από το πάτωμα πριν πέσει για ύπνο μπορείτε να μοιράσετε τα χρώματα. Ας μαζέψει εκείνο τα κόκκινα και τα κίτρινα και εσείς τα υπόλοιπα χρώματα. Δεν χρειάζεται να τα μαζέψετε όλα εσείς, αλλά ούτε και να το αφήσετε αβοήθητο.
5) «Στην τάξη μας/ στο σπίτι μας, εμείς...»: Αυτή η μικρή φράση χρησιμοποιείται για να υπενθυμίζει στα παιδιά τους κανόνες της τάξης και τις επιθυμητές/ κατάλληλες/αναμενόμενες μορφές συμπεριφοράς. Η χρήση υπενθυμίσεων σαν αντικειμενικές δηλώσεις και όχι σαν διαταγές είναι πολύ πιο πιθανό να ωθήσει το παιδί να συνεργαστεί μαζί σας. Η φράση «στην τάξη μας καθόμαστε όταν τρώμε» είναι πιο πιθανό να οδηγήσει το παιδί στην επιθυμητή συμπεριφορά σε σύγκριση με την φράση «κάτσε κάτω». Όπως όλοι μας, έτσι και τα παιδιά θέλουν να είναι μέλη της κοινότητας και με αυτό τον τρόπο απλά τους υπενθυμίζουμε πώς λειτουργεί η κοινότητα. Αν έχετε έναν κανόνα σχετικά με το περπάτημα μέσα στο σπίτι, αντί να πείτε «σταματήστε να τρέχετε» μπορείτε να πείτε «μέσα στο σπίτι περπατάμε» και δείτε αν έχετε λιγότερους καβγάδες.
6) «Μην τον ενοχλείς, συγκεντρώνεται»: η προστασία της αυτοσυγκέντρωσης του παιδιού είναι θεμελιώδες μέρος της Μοντεσσοριανής φιλοσοφίας. Οι τάξεις Μοντεσσοριανής Αγωγής δίνουν στα παιδιά μεγάλα χρονικά διαστήματα κατά τη διάρκεια των οποίων δουλεύουν χωρίς διακοπές (συνήθως 3 ώρες). Αυτή η τακτική επιτρέπει στα παιδιά να αναπτύξιυν βαθειά συγκέντρωση, χωρίς να τα ενοχλεί κανείς απλά κα μόνο επειδή το σχολικό πρόγραμμα λέει ότι είναι ώρα να περάσουν σε κάτι άλλο. Μπορεί να νιώθετε τον πειρασμό να επαινέσετε ένα παιδί όταν το δείτε να δουλεύει ωραία, αλλά μερικές φορές ακόμα και ένα βλέμμα φτάνει για να χαλάσετε/σπάσετε την συγκέντρωσή του. Την επόμενη φορά που θα περάσετε δίπλα από το παιδί σας την στιγμή που είναι απορροφημένο στη ζωγραφική του ή τον πύργο που χτίζει, μην του πείτε πόσο ωραίο είναι το έργο του. Απλά περάστε ήσυχα. Μόλις τελειώσει αυτό που κάνει, αργότερα, πείτε του ότι παρατηρήσατε πόσο συγκεντρωμένο ήταν στη δουλειά του.
7) «Ακολούθα το παιδί»: Αυτή η φράση είναι και η πιο σημαντική. Είναι κάτι που οι δάσκαλοι της Μοντεσσοριανής Αγωγής το λένε στους γονείς και τους συναδέλφους τους – όχι στο παιδί. Συχνά θυμίζουμε ο ένας στον άλλο να ακολουθούμε το παιδί, να κατανοούμε ότι κάθε παιδί έχει τον δικό του ρυθμό ανάπτυξης και πως υπάρχει λόγος για οτιδήποτε κάνει. Αυτό μας θυμίζει να ψάχνουμε την αιτία που κρύβεται πίσω από κάθε συμπεριφορά. Μας υπενθυμίζει ότι όλα τα παιδιά δεν περπατούν στους 12 μήνες, ούτε διαβάζουν στα 4 χρόνια- τα παιδιά δεν έχουν διαβάσει βιβλία αναπτυξιακής ψυχολογίας και δεν τους νοιάζει πότε πρέπει να κατακτήσουν κάθε δεξιότητα με βάση το χρονοδιάγραμμα. Να ακολουθείτε το παιδί έχοντας πάντα στο νου σας ότι κάθε παιδί είναι μοναδικό και έχει τις δικές του ανάγκες, αγάπες, ικανότητες, βάσει των οποίων πρέπει να το διδάσκουμε και να το καθοδηγούμε. Αν δεν μπορείτε να κάνετε το παιδί σας να ενδιαφερθεί για την ανάγνωση, δείτε τι του αρέσει να κάνει. Αν αγαπάει τις χαζομάρες, ένα αστείο βιβλίο μπορεί να κερδίσει το ενδιαφέρον του, ενώ αντίθετα ένα «κλασικό» βιβλίο μπορεί να το αφήνει τελείως ασυγκίνητο. Η φράση «Ακολούθα το παιδί» μας βοηθά να βλέπουμε τα παιδιά μας με διαφορετικό τρόπο και να δουλεύουμε έχοντάς τα δίπλα μας και όχι απέναντί μας.
Το πιο ωραίο πράγμα στη Μοντεσσοριανή Αγωγή είναι ότι είναι κάτι πολύ παραπάνω από έναν τύπο εκπαίδευσης. Είναι ένας διαφορετικός τρόπος αντιμετώπισης των παιδιών. Ακόμα και αν το παιδί σας δεν πηγαίνει σε σχολείο Μοντεσσοριανής Αγωγής μπορείτε να φέρετε τις βασικές αρχές της συγκεκριμένης εκπαιδευτικής φιλοσοφίας στο σπίτι, βοηθώντας το παιδί σας να αναπτύξει την ανεξαρτησία και την συγκέντρωσή του.
Απόδοση του άρθρου 7 key phrases Montessori teachers use and why we should use them, too της Christina Clemer.
Ιωάννα Αγγέλου
Ειδική Παιδαγωγός - Νηπιαγωγός
MEd - Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου