Ορθοπεταλιές #48 - Το ποδήλατο στα σχολικά βιβλία και την Εκπαίδευση

Αρκετοί επισημαίνουν τα τελευταία χρόνια ότι για να περιοριστεί η χρήση αυτοκινήτου στην Ελλάδα και να αυξηθεί η χρήση ποδηλάτου αυτό πρέπει να ξεκινήσει από την Εκπαίδευση. Και μάλιστα από πολύ μικρές ηλικίες. Το τονίζουν πολλές φορές και οι αναγνώστες του blog στα σχόλια που «ανεβάζουν». 

Τα ερωτήματα συνεπώς είναι, τα παιδιά μαθαίνουν στα ελληνικά σχολεία για τα οφέλη του ποδηλάτου; Για τρόπους μετακίνησης φιλικούς στο περιβάλλον; Διδάσκονται πώς να κυκλοφορούν με ποδήλατο; Υπάρχουν μαθήματα κυκλοφοριακής αγωγής; Γενικά ενθαρρύνεται η χρήση ενός «πράσινου» μέσου όπως είναι το ποδήλατο; 

Οι «Ορθοπεταλιές» λοιπόν ξεψάχνισαν τα σχολικά βιβλία και θα παρουσιάσουν πώς έχουν σήμερα τα πράγματα σε σχέση με την εκπαίδευση για το ποδήλατο αλλά και την κυκλοφοριακή αγωγή. 

Το ποδήλατο είναι μεν παρόν στα σχολικά βιβλία του δημοτικού - σε σκίτσα, σε φωτογραφίες, σε κείμενα – αλλά μην φανταστείτε ότι υπάρχει κάποιο ειδικό μάθημα για το ποδήλατο ούτε δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα σ’ αυτό. Στα κεφάλαια του μαθήματος της Μελέτης Περιβάλλοντος γίνεται αναφορά και στο ποδήλατο. Άλλωστε ούτε για την κυκλοφοριακή αγωγή υπάρχει εξειδικευμένο μάθημα. Όσο για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, από το γυμνάσιο και μετά το ποδήλατο σχεδόν εξαφανίζεται από τα σχολικά βιβλία. 

Το ποδήλατο στα σχολικά βιβλία

Τα πρωτάκια έχουν επαφή με το ποδήλατο μέσα από το βιβλίο της Μελέτης Περιβάλλοντος. Σε αρκετές από τις σελίδες βλέπουν τον ήρωα του βιβλίου, το λιονταράκι Λέων Λαλέων να ποδηλατεί (το σχετικό σκίτσο ακριβώς από κάτω). Σε μία άλλη σελίδα οι μαθητές βλέπουν σε ένα σκίτσο μία ομάδα παιδιών που βρίσκονται διακοπές σ’ ένα νησί και καβαλούν ποδήλατα να λένε «ελάτε να κάνουμε το γύρο του νησιού».

Στο βιβλίο της Μελέτης Περιβάλλοντος της Β΄ Δημοτικού οι αναφορές στο ποδήλατο γίνονται περισσότερο στοχευμένες. Για παράδειγμα στο κεφάλαιο ενέργεια, οι μικροί μαθητές μαθαίνουν πως κάνοντας πετάλι μπορούν να κινήσουν ένα ποδήλατο και να μετακινηθούν από ένα μέρος σ’ ένα άλλο. 

Στην ενότητα για τις μεταφορές και συγκεκριμένα στο κεφάλαιο «κυκλοφορώ με ασφάλεια» οι μαθητές διδάσκονται πώς να κινούνται σωστά στο δρόμο. Υπάρχει δε σκίτσο (αυτό που ακολουθεί) με δύο παιδιά πάνω σε ποδήλατο και συμβουλές για τη χρήση κράνους καθώς και τι πρέπει να κάνουν όταν βλέπουν το ΣΤΟΠ. 

Σε λίγο μεγαλύτερη ηλικία, στη Γ΄τάξη τα παιδιά μαθαίνουν – και πάλι μέσα από το βιβλιο «Μελέτη Περιβάλλοντος» - κάποια βασικά σήματα της Τροχαίας αλλά και κανόνες οδικής συμπεριφοράς. Μάλιστα στη σελ. 53 στο βιβλίο υπάρχει αναφορά για το κυκλοφοριακό και τη ρύπανση στο περιβάλλον από την κίνηση πολλών αυτοκινήτων στους δρόμους. 

Σημειώνεται ότι σποραδικές αναφορές για το ποδήλατο γίνονται και στα βιβλία της γλώσσας στο δημοτικό σχολείο. 

Από εκεί και πέρα όμως στις επόμενες τάξεις, του δημοτικού και καθώς στο σχολικό ωράριο εντάσσονται και μαθήματα όπως η φυσική, η κοινωνική και πολιτική αγωγή αργότερα η χημεία, οι αναφορές σε θέματα κυκλοφοριακής αγωγής και μετακίνησης με ποδήλατο περιορίζονται σημαντικά.

Στο δημοτικό πάντως υπάρχει η δυνατότητα οι μαθητές να ασχοληθούν με την κυκλοφοριακή αγωγή στο πλαίσιο των ετήσιων εργασιών που κάνει ομαδικά όλη η τάξη στην Αγωγή Υγείας ή την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Αρκεί βέβαια το αντικείμενο να έχει επιλεγεί από τους δασκάλους. 

Ο ρόλος των δασκάλων 

Το αποτέλεσμα είναι όταν δεν υπάρχει κατεύθυνση από το Υπουργείο Παιδείας για πιο εξειδικευμένη εκπαίδευση πάνω σε θέματα οδικής συμπεριφοράς και βιώσιμης κινητικότητας (τρόπους μετακίνησης φιλικούς στο περιβάλλον όπως η δημόσια συγκοινωνία, το περπάτημα, το ποδήλατο), τέτοιες δράσεις να εξαρτώνται από την όρεξη και το μεράκι δασκάλων και διευθυντών. Για παράδειγμα το 7ο δημοτικό σχολείο Αγ.Παρασκευής με πρωτοβουλία του διευθυντή Γιάννη Λογοθέτη είχε καλέσει στο σχολείο να μιλήσουν αθλητές ποδηλασίας για τα οφέλη του ποδηλάτου αλλά και αστυνομικούς της τροχαίας για την κυκλοφοριακή αγωγή. 

Τα πάρκα κυκλοφοριακής αγωγής

Εκπαίδευση στην πράξη, στο δρόμο δεν υπάρχει καθόλου; Θα αναρωτηθεί εύλογα κάποιος. Ή τι γίνεται με τα πάρκα κυκλοφοριακής αγωγής που διαθέτουν οι δήμοι; Επισκέψεις σχολείων ή τάξεων στα πάρκα γίνονται. Μάλιστα στη Γ΄ Δημοτικού προτείνεται στους δασκάλους (σχετική αναφορά στο βιβλίο δασκάλου της Μελέτης Περιβάλλοντος) να πραγματοποιήσουν επίσκεψη σε πάρκο κυκλοφοριακής αγωγής. Εντούτοις αυτό δεν είναι κάτι υποχρεωτικό. Στη φωτογραφία που ακολουθεί παιδιά ποδηλατούν και εκπαιδεύονται γενικά να κινούνται στο δρόμο, στο πάρκο κυκλοφοριακής αγωγής του δήμου Ελευσίνας.

Αυτά τα…ολίγα, σχετικά με την κυκλοφοριακή αγωγή, το ποδήλατο και τη βιώσιμη κινητικότητα μέχρι το δημοτικό σχολείο. Μετά, το χάος. 

Και το χειρότερο είναι ότι οι μαθητές δεν βοηθούνται στη συνέχεια, ούτε από τα ερεθίσματα που παίρνουν από άλλους φορείς. Δηλαδή από την οικογένειά τους, τους δήμους, συλλόγους. Διότι εκπαίδευση δεν είναι μόνο το σχολείο. Τα παιδιά ζουν σε πόλεις όπου τα αυτοκίνητα είναι ο απόλυτος κυρίαρχος. Συνηθίζουν όλα να γίνονται με το αυτοκίνητο. Και καταλαβαίνουν ότι η Πολιτεία και οι δημοτικοί άρχοντες στις περισσότερες περιπτώσεις τα αποθαρρύνουν να κυκλοφορήσουν με ποδήλατο. Κι αυτό διότι οι υποδομές για ποδήλατο, όπως οι ποδηλατόδρομοι, είναι ελάχιστες. 

Στο εξωτερικό

Τι γίνεται στο εξωτερικό τώρα. Τι μαθαίνουν τα παιδιά για το ποδήλατο και για τρόπους μετακίνησης φιλικούς στο περιβάλλον. Αυτό που παρατηρείται σε αρκετές χώρες, και εδώ μας λείπει, είναι ο συντονισμός πολλών φορέων. Για παράδειγμα, στα δημοτικά σχολεία της Δανίας υλοποιείται με επιτυχία εδώ και χρόνια στα δημοτικά σχολεία πρόγραμμα εκπαίδευσης των μαθητών στη χρήση ποδηλάτου από την Δανέζικη Ομοσπονδία Ποδηλατών. Πέρυσι είχε ξεκινήσει εκστρατεία ειδικά για τις νηπιακές ηλικίες (φωτό από κάτω). 

Στο Σικάγο οι γονείς μπορούν ανά πάσα στιγμή να ανατρέξουν στις αναλυτικές οδηγίες που έχει εκδώσει ο δήμος με θέμα «το παιδί και το ποδήλατο». Μπορούν δε να προμηθευτούν δωρεάν το σχετικό βιβλιαράκι (το βλέπετε από κάτω). Πρόκειται για άριστη δουλειά με σκίτσα και οδηγίες για το πώς πρέπει να στρίβουν, πώς να κινούνται πάνω σε πεζοδρόμιο. 

Aλλά και στο Φέιτιβιλ του Αρκάνσας, στην Αμερική, υλοποιήθηκε το 2011 ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης για το ποδήλατο και στα 9 δημόσια δημοτικά σχολεία της πόλης με τη βοήθεια μίας ποδηλατικής ομάδας. Δείτε το σχετικό βίντεο από την εκπαίδευση.

Ο συντονισμός φορέων, του Υπουργείου Παιδείας, των δήμων, της τροχαίας, συλλόγων ποδηλατών είναι απαραίτητος προκειμένου να προσφέρουν εκπαίδευση σε μαθητές αλλά και γονείς σε θέματα ποδηλάτου. Αρκεί βέβαια να το επιθυμούν. 

Οι «ΟΡΘΟΠΕΤΑΛΙΕΣ» πεταλάρουν και στο twitter: Follow us @orthopetalies για καθημερινή ενημέρωση

Πηγή: Νέα