1) Βρείτε έναν καλύτερο τρόπο: μετατρέψτε τις στιγμές πειθαρχίας σε ευκαιρίες μάθησης. Θυμήστε στο παιδί σας ότι όλοι κάνουμε λάθη και μετά καλέστε το να σκεφτεί καλύτερους τρόπους για την αντιμετώπιση παρόμοιων καταστάσεων/ προβλημάτων στο μέλλον. Ακούστε τις ιδέες του προσεκτικά. Δεν είναι μόνο ο δικός σας τρόπος σωστός και κατάλληλος.
2) Συζητήστε γιατί είναι λάθος: Βεβαιωθείτε ότι το παιδί καταλαβαίνει πως οι πράξεις του πλήγωσαν κάποιον ή έρχονται σε αντίθεση με τις προσδοκίες σας. Στη συνέχεια ρωτήστε το αν νομίζει ότι θα ήταν καλή ιδέα να ζητήσει συγγνώμη, εξηγώντας του ότι και εκείνο θα ήθελε πιθανώς να του ζητήσουν συγγνώμη αν είχαν πληγώσει τα συναισθήματά του.
3) Να είστε λογικοί όταν τιμωρείτε το παιδί σας: Αν το παιδί σας (ή ο έφηβος) καταχραστεί ένα προνόμιο, στερήστε του το προνόμιο για λίγο. Το να στερείτε από έναν έφηβο πρόσβαση στο τηλέφωνό του για ένα μήνα επειδή ξεπέρασε τον προγραμματισμένο χρόνο ομιλίας είναι υπερβολικά σκληρό. Άλλωστε, είναι παιδί σας και όχι κάποιος εγκληματίας. Στερήστε το προνόμιο για σύντομο χρονικό διάστημα και επιτρέψτε στο παιδί σας να το κερδίσει πάλι πίσω αναπτύσσοντας ένα ρεαλιστικό και εφικτό πλάνο για να μην το ξανακαταχραστεί την επόμενη φορά. Έτσι θα του δώσετε και ένα πολύτιμο και αναγκαίο μάθημα.
4) Δοκιμάστε το «μέτρημα»: Κάθε φορά που το παιδί σας κάνει κάτι που δεν πρέπει, δείξτε του ένα δάχτυλο και πείτε του «ένα». Αν συνεχίζει την ανεπιθύμητη συμπεριφορά, δείξτε του 2 δάχτυλα και πείτε του «δύο». Αν το παιδί εξακολουθεί να σας αγνοεί και να συμπεριφέρεται με μη αποδεκτό τρόπο, δείξτε του 3 δάχτυλα και πείτε του «Τρια. Πήγαινε για 5 λεπτά στο δωμάτιό σου». Αν το παιδί σας δεν υπακούσει, φύγετε εσείς από το δωμάτιο: κάντε μια σύντομη βόλτα γύρω από το σπίτι, διαβάστε λίγες σελίδες από το βιβλίο σας, κλειστείτε στο μπάνιο – κάντε οτιδήποτε άλλο εκτός από το να μιλάτε στο παιδί σας, ακόμα και όταν σας ακολουθεί. Απλώς αυτό. Μην του φωνάξετε, μην προσπαθήσετε να το πείσετε. Είναι ξεκάθαρο στο παιδί σας ότι έχει την εξής επιλογή: ή να αλλάξει την συμπεριφορά του ή να υποστεί τις συνέπειες των πράξεων του. Μόλις τα 5 λεπτά τελειώσουν, μην αναφέρετε το επεισόδιο και μην κάνετε κήρυγμα στο παιδί.
5) Πολεμήστε την παρόρμηση να διορθώνετε τα πάντα: Συχνά οι γονείς υιοθετούν ένα πρότυπο όπου διορθώνουν, επιβλέπουν και σχολιάζουν/επικρίνουν τα πάντα, χωρίς να υπάρχει πραγματικός λόγος. «Δέσε τα κορδόνια σου», ή «βάλε το παλτό σου» ή «μάσα πιο αργά». Παρά τις καλές σας προθέσεις, τέτοιου είδους σχόλια ενοχλούν και εξαγριώνουν το παιδί και υποτιμούν την ικανότητά του να φροντίζει τον εαυτό του. Υπάρχουν φορές που το να μένετε έξω από τα προβλήματα είναι το καλύτερο πράγμα που μπορείτε να κάνετε. Αφήστε τον μεγάλο, κακό κόσμο να διδάξει στο παιδί σας τι μπορεί να κάνει και τι όχι.
6) Ψάξτε ευκαιρίες για να τα επαινέσετε: «Πολύ καλή δουλειά στην ορθογραφία, Amy», «Καθάρισες το δωμάτιό σου τέλεια και μάλιστα χωρίς να στο ζητήσω. Μπράβο!», «ετοιμάστηκες πολύ γρήγορα για το σχολείο σήμερα, μπράβο!». Το ιδανικό είναι να επαινήτε το παιδί σας 4 φορές περισσότερο από όσο του κάνετε κριτική. Δείξτε του με τα λόγια και τις πράξεις σας ότι πιστεύετε ότι το παιδί μπορεί να ελέγξει τη συμπεριφορά του- και πολύ πιθανόν να μπορέσει.
7) Πείτε το με διαφορετικούς τρόπους: Κάθε παιδί αντιδρά στις οδηγίες με διαφορετικό τρόπο. Όταν ζητάτε από το παιδί να κάνει κάτι πχ να μαζέψει τα παιχνίδια του, κάντε το με δύο τρόπους. Πείτε «Θα ήθελα να σταματήσεις να αφήνεις τα παιχνίδια σου παντού. Πληρώσαμε για αυτά και δεν θέλεις να χαλάσουν, έτσι δεν είναι;». Στη συνέχεια πείτε ακριβώς το ίδιο με θετικό τρόπο: « Σε παρακαλώ, μάζεψε τα παιχνίδια σου». Είναι πολύ πιθανό με αυτό τον τρόπο να πάρει το μήνυμα που θέλετε.
8) Προγραμματίστε pit stops: οι οδηγοί ράλι περιοδικά σταματούν στα πιτ προκειμένου να αλλάξουν λάστιχα, να βάλουν βενζίνη ή να συζητήσουν με το υπόλοιπο πλήρωμα την στρατηγική του αγώνα. Κάντε και εσείς το ίδιο με το παιδί σας όταν τα πράγματα αρχίζουν να ξεφεύγουν από τον έλεγχο και θέλετε να ουρλιάξετε. Πείτε του ότι θέλετε ένα pit stop – μια ιδιωτική συζήτηση μεταξύ σας σε μια ήσυχη γωνιά του σπιτιού όπου κανείς δεν θα σας ενοχλήσει – διακόψει ή ακόμα καλύτερα στο αγαπημένο μέρος του παιδιού (αν είναι έφηβος πχ στην αγαπημένη του καφετέρια). Με τον προγραμματισμό τέτοιων pit stops αποφεύγονται οι άσχημες αντιδράσεις για τις οποίες μετανιώνουμε αργότερα.
9) Ενθαρρύνετε το παιδί σας να το ξανακάνει, αλλά σωστά αυτή τη φορά: όταν το παιδί τα κάνει μαντάρα, υπομονετικά ξαναδημιουργήστε την περίσταση - κάνοντάς το σωστά αυτή τη φορά. Για παράδειγμα, αν το παιδί σας ρίξει το ποτήρι με το αναψυκτικό του ενώ κάνει χαζομάρες γύρω από το τραπέζι, βάλτε το να καθαρίσει το χάλι και βάλτε του ένα αναψυκτικό. Στη συνέχεια, ζητήστε του να το τοποθετήσει σε μια καλύτερη θέση πάνω στο τραπέζι και να συμπεριφερθεί όσο καλύτερα μπορεί.
10) Πάρτε το χρόνο σας: Μετρήστε μέχρι το 10 πριν ανοίξετε το στόμα σας. Με αυτό τον τρόπο θα ηρεμήσετε πριν μιλήσετε και μπορείτε να αποφύγετε να πείτε πράγματα που θα μετανιώσετε αργότερα.
11) Δυναμώστε τη σχέση σας: ο καλύτερος τρόπος πειθαρχίας συνδυάζει την ξεκάθαρη προσδοκία σχετικά με την συμπεριφορά και τις ενέργειές του σε συνδυασμό με βασικό σεβασμό για την αξία και την αξιοπρέπεια του παιδιού σας. Όταν το βάζετε στο κρεβάτι, όταν ακούτε τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς του, όταν συμπάσχετε μαζί του ή το υπερασπίζεστε όταν είναι αναγκαίο, δείχνετε ότι δεν είστε ένας αυστηρός λοχίας, αλλά ένας τρυφερός γονιός.
12) Να του λέτε ότι το αγαπάτε: Πάντα να λέτε στο παιδί σας, ανεξάρτητα από το τι έχει κάνει, ότι το αγαπάτε. Η αγάπη και η ηγεσία είναι τα δύο συστατικά ενός αποτελεσματικού γονέα. Να δείχνετε – εξηγείτε πάντα στο παιδί ότι το γεγονός ότι το μαλώνετε δεν σημαίνει και ότι δεν το αγαπάτε.
13) Χρησιμοποιήστε τις ρουτίνες για να αντιμετωπίσετε μάχες για την υπεροχή: μερικές φορές τα παιδιά και οι γονείς μπαίνουν σε μια διαδικασία όπου καθημερινές εργασίες και ευθύνες μετατρέπονται σε μάχες. Τις περισσότερες φορές το παιδί υποχωρεί στο τέλος, αλλά αυτή η σύγκρουση έχει ένα μεγάλο συναισθηματικό – ψυχικό κόστος για όλους. Δημιουργήστε ρουτίνες προκειμένου να βοηθήσετε το παιδί σας να ανταπεξέλθει στα καθημερινά του καθήκοντα σχετικά με τα μαθήματα στο σχολείο, αλλά και την οικογενειακή ζωή. Για παράδειγμα, οι γονείς πρέπει να καθιερώσουν και να επιβάλλουν - ήρεμα και με συνέπεια – σταθερό χρόνο διαβάσματος για κάθε παιδί. Μπορεί να σας πάρει εβδομάδες μέχρι το παιδί να αποδεχτεί και να ακολουθεί τις ρουτίνες αυτές, αλλά αξίζει τον κόσμο.
14) Επιβάλλετε τις συνέπεις αμέσως: Είτε είναι αφαίρεση του προνομίου να δει τηλεόραση, είτε είναι απαγόρευση να πάει σε ένα πάρτι ή κάτι άλλο, οι συνέπειες λειτουργούν καλύτερα όταν παρουσιάζονται αμέσως μετά την ανεπιθύμητη συμπεριφορά (την παραβίαση των κανόνων). Η σοβαρότητα των συνεπειών θα πρέπει να είναι ανάλογη του εγκλήματος. Υπερβολικά αυστηρές συνέπειες ενθαρρύνουν το παιδί σας να δυσανασχετούν με τους κανόνες και την εξουσία σας και γεννά μεγαλύτερο θυμό και επαναστατική διάθεση.
15) Αντιμετωπίστε την έλλειψη ειλικρίνειας : Για τα παιδιά με ΔΕΠΥ τα ψέματα είναι συχνά ένας μηχανισμός επιβίωσης. Ένα ψέμα μπορεί να είναι ένας τρόπος για να καλύψουν την τάση τους να ξεχνούν, για να αποφύγουν την κριτική ή την τιμωρία ή για να αποφύγουν να αντιμετωπίσουν τα συναισθήματα της ενοχής και της ντροπής από τις αλλεπάλληλες αποτυχίες. Το πρώτο βήμα για να αντιμετωπίσετε αυτή τη χρόνια έλλειψη ειλικρίνειας είναι η εύρεση των λόγων που την γεννούν. Αν το παιδί σας λέει ψέματα για να αποφύγει τις συνέπειες της ανεύθυνης συμπεριφοράς του, θα πρέπει να παρακολουθείτε τέτοιες συμπεριφορές από κοντά και να αντιμετωπίζετε κάθε προσπάθεια εξαπάτησης – παραπλάνησής σας. Αν λέει ψέματα για να καλύψει την αποτυχία και την ντροπή, ενθαρρύνετέ το να είναι ειλικρινές – και παρέχετέ του την κατάλληλη βοήθεια έτσι ώστε να ξεπερνά οτιδήποτε το δυσκολεύει.
16) Κάντε το παιδί να σας πάρει στα σοβαρά: μπορεί να υπάρχουν διάφοροι λόγοι που το παιδί δεν σέβεται εσάς και τους κανόνες σας. Είναι οι κανόνες αυτοί ξεκάθαροι; Οι σημαντικοί κανόνες θα πρέπει να υπάρχουν και σε γραπτή μορφή. Μήπως το παιδί δεν δέχεται τους κανόνες γιατί τους θεωρεί άδικους; Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να καθίσετε και να συζητήσετε ακούγοντας ο ένας την άποψη και τα επιχειρήματα του άλλου. Αν θέλετε το παιδί να ακολουθεί τους κανόνες σας θα πρέπει να τους επιβάλλετε με σταθερότητα. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα τους ξεχνάτε όταν νιώθετε ένοχοι ή όταν δέχεστε μεγάλες πιέσεις από το παιδί σας. Αν κάνετε «άδειες» απειλές, αν απειλείτε δηλαδή το παιδί σας ότι θα επέλθει μια τιμωρία αλλά δεν την βάζετε ποτέ, θυσιάζετε την αξιοπιστία σας και υπονομεύετε την εξουσία σας ως γονιό.
17) Πειθαρχώντας ένα παιδί που αντιδρά υπερβολικά: Μολονότι τα περισσότερα παιδιά μπορεί να αντιδρούν λίγο όταν τα τιμωρούμε, τα παιδιά με ΔΕΠΥ μπορεί να αντιδρούν με έντονη αγανάκτηση ή θυμό. Να θυμάστε ότι η διαρκής υπερβολική αντίδραση στην πειθαρχία, ιδίως όταν εμπλέκονται έντονα συναισθήματα - απογοήτευση, θυμός- μπορεί να μην είναι αποτέλεσμα της ΔΕΠΥ. Μήπως το παιδί αντιδρά υπερβολικά επειδή νιώθει ότι του ασκείτε κριτική; Μήπως νιώθει ότι δεν το αγαπάτε; Μήπως νιώθει ανεπαρκές; Αβοήθητο; Μήπως νιώθει υπερβολική πίεση; Μήπως οι προσδοκίες σας είναι υπερβολικά υψηλές; Πολλές φορές ο διαρκής θυμός που διαρκεί μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να υποδεικνύει παιδική κατάθλιψη ή διπολική διαταραχή.
18) Μήπως το παιδί σας σας αποσυντονίζει: Παρατηρήστε λίγο τον εαυτό σας. Μήπως έχετε γίνει υπερβολικά αρνητικοί ή επικριτικοί απέναντι στο παιδί σας; Μήπως εστιάζετε πάρα πολύ στα προβλήματα και ελάχιστα στις λύσεις; Μήπως οι συζητήσεις σας έχουν την μορφή κηρυγμάτων και όχι πραγματικής ανταλλαγής απόψεων; Ανεξάρτητα από την ηλικία του παιδιού σας είναι πολύ σημαντικό να το εμπλέκετε στη διαδικασία καθιέρωσης των κανόνωντης οικογένειάς σας αλλά και ορισμού των συνεπειών που θα υφίσταται όταν τους παραβαίνει. Ένα παιδί που νιώθει ότι συμμετέχει στη δημιουργία των κανόνων της οικογένειάς του είναι πιο πιθανό να τους σέβεται και να τους ακολουθεί.
19) Πείτε όχι με ήρεμο τρόπο: Όταν ένα παιδί κλαψουρίζει γιατί θέλει και δεύτερο παγωτό, μην του πείτε «Γιατί πρέπει πάντα να κλαψουρίζεις;» Έτσι λέτε στο παιδί σας ότι είστε αδύναμοι και ευάλωτοι. Για το παιδί, αυτό σημαίνει ότι έχει μια πιθανότητα να πάρει αυτό που ζητάει αν σας πιέσει αρκετά. Τα παιδιά ακούνε «όχι» και «ίσως» την ίδια στιγμή. Είναι προτιμότερο να λέτε όχι με ήρεμο τρόπο, χωρίς να φαίνεται κάποιο συναίσθημα. Πείτε απλώς «δεν πρόκειται να συμβεί». Χωρίς κήρυγμα χωρίς εξηγήσεις. Με αυτό τον τρόπο λέτε στο παιδί σας «μπορείς να βασίζεσαι σε εμένα, γιατί εγώ δεν αλλάζω γνώμη. Ακόμα και 7.000 φορές να μου το ζητήσεις, εγώ πάλι όχι θα πω».
20) Σβήστε τη συναισθηματική φωτιά: Τι συμβαίνει αν το ήρεμο «όχι» σας προκαλέσει ένα έντονο ξέσπασμα στο παιδί; Αφού το κλαψούρισμα δεν είχε αποτέλεσμα, μπορεί να αποφασίσει να σας κάνει ρεζίλι στο εστιατόριο έχοντας μια έντονη κρίση θυμού. Εκμεταλλευτείτε αυτή την ευκαιρία για να υπενθυμμίσετε στο παιδί σας ότι δεν μπορεί να διαλέξει- να ελέγξει τις αντιδράσεις σας. Εσείς μόνο μπορείτε να το κάνετε. Ακόμα και αν νιώθετε ντροπή, απογοήτευση, θυμό, μην αρχίσετε εσείς να φωνάζετε. Οι φωνές θα κλιμακώσουν την αντιπαράθεσή σας. Υιοθετήστε μια ήρεμη στάση. Καθίστε, σταυρώστε τα πόδια σας. Αρχίστε να ζωγραφίζετε με μαρκαδόρους και ζητήστε από το παιδί σας να σας βοηθήσει. Κάντε το να συμμετέχει σε μια δραστηριότητα μαζί σας. Η ηρεμία σας του δείχνει ότι εσείς έχετε τον έλεγχο της κατάστασης και όχι εκείνο.
21) Να χρησιμοποιείτε την ίδια βασική σύνταξη στις προτάσεις όταν δίνετε μια εντολή : πχ «Justin, πρέπει να κλείσεις την τηλεόραση», ή «Justin, πρέπει να βάλεις τα παπούτσια σου στην παπουτσοθήκη». Όταν οι γονείς το κάνουν αυτό με συνέπεια, το παιδί καταλαβαίνει ότι όταν ακούει το όνομά του και ακολουθεί πρόταση του τύπου «πρέπει να» πρέπει να συμμορφώνεται. Αν το κάνει, μπορεί να κερδίζει έναν πόντο που θα τον οδηγεί πιο κοντά σε μια ανταμοιβή. Αν δεν το κάνει, τότε θα πρέπει να αντιμετωπίζει μια αρνητική συνέπεια πχ time out ή στέρηση ενός προνομίου.
22) Βεβαιωθείτε ότι εφαρμόζετε την τεχνική του time – out σωστά :Για κάθε χρόνο ηλικίας τους παιδιού υπολογίζουμε το πολύ 1 λεπτό, 60 δευτερόλεπτα, πχ 5 λεπτά για ένα παιδί 5 χρονών. Συχνά χρόνος 30 δευτερολέπτων για κάθε χρόνο ηλικίας του παιδιού θεωρείται ιδανικός. Το σημαντικό δεν είναι το πόσο χρόνο θα κρατήσει αυτό το time out, αλλά το να δείξετε στο παιδί σας ότι εσείς, σαν γονιός, έχετε τον έλεγχο, μπορείτε να διακόψετε την ανεπιθύμητη συμπεριφορά και να συμμμορφωθεί.
23) Βρείτε τρόπους να περιορίσετε τις παρατηρήσεις και τις τιμωρίες στο παιδί: Η αποκαλούμενη ανεπιθύμητη, κοινωνικά μη αποδεκτή συμπεριφορά δεν είναι πάντα ακατάλληλη. Είναι μη αποδεκτή σε ορισμένα μέρη και ορισμένες χρονικές στιγμές. Τα παιδιά πρέπει να εκφράζονται και οι γονείς πρέπει να τους το επιτρέπουν. Αν το παιδί σας για παράδειγμα χρειάζεται «άγριο» παιχνίδι στο σπίτι, βάλτε του έναν σάκο του μποξ σε κάποιο δωμάτιο. Αν το παιδί σας λατρεύει να διαλύει ηλεκτρικές συσκευές, είναι πολύ πιθανό να μην σταματήσει να το κάνει αν το μαλώσετε. Αντί για αυτό, μπορείτε να του δώσετε μια κούτα με παλιές ηλεκτρικές συσκευές πχ σκούπες, τοστιέρες, σίδερα και να του διαμορφώσετε μια γωνιά με εργαλεία όπου θα μπορεί να τις ανοίγει και να τις διαλύει.
24) Αντιμετωπίζοντας τις φωνές και τις βρισιές: Καθίστε κάτω όταν το παιδί είναι ήρεμο και πείτε του: «Ξέρω ότι πολλά πράγματα σε αναστατώνουν, αλλά κάνεις πράγματα που δεν επιτρέπουμε στο σπίτι μας. Ας σκεφτούμε επομένως τι μπορείς να κάνεις όταν είσαι νευριασμένος». Δείτε ποιες βρισιές- εκφράσεις μπορεί να χρησιμοποιεί. Όλα τα παιδιά νευριάζουν με τους γονείς τους και τα παιδιά με ΔΕΠΥ πολύ περισσότερο. Επομένως, δεν έχει νόημα να του λέτε να μην νευριάζει. Απλά βοηθήστε το να βρει αποδεκτούς τρόπους για να εκφράζει το θυμό και την απογοήτευσή του.
25) Διαπραγματευτείτε τις ανταμοιβές – τα κίνητρα του παιδιού σας: Τα παιδιά με ΔΕΠΥ μαθαίνουν με αργό ρυθμό πώς να προσαρμόζουν τα λόγια και τις πράξεις τους στο περιβάλλον τους. Ένας καλός τρόπος για να τα βοηθήσετε είναι μέσω ενός προγράμματος κινήτρων ή ανταμοιβών. Πχ για κάθε μια ώρα που το παιδί δεν χρησιμοποιεί άσχημες εκφράσεις – προσβλητικούς χαρακτηρισμούς, μπορεί να κερδίζει πόντους τους οποίους θα εξαργυρώνει μετά με μια ανταμοιβή. Οι γονείς μπορούν να καθίσουν με τα παιδιά τους και να κάνουν κουπόνια ανταμοιβών. Τα κουπόνια είναι για κάτι που το παιδί αγαπά πολύ, πχ Pizza, να μείνει ξύπνιο μέχρι αργά, να πάρει 5 ευρώ. Το σημαντικό είναι να έχει κίνητρο το παιδί για να αποκτήσει αυτοέλεγχο.
26) Δώστε στο παιδί σας να κάνει συγκεκριμένες δουλειές: Αντί να λέτε στο παιδί σας να σταματήσεις να συμπεριφέρεται άσχημα, πείτε του τι να κάνει. Δίνοντάς του μια συγκεκριμένη δουλειά και μια ευκαιρία να σας βοηθήσει, μειώνετε το άγχος του. Αν είστε σε ταχυφαγείο, πείτε του: «Billy, κάνε μου μια χάρη και βρες μας ένα τραπέζι στο παράθυρο» ή «Jally, μπορείς να μας φέρεις 7 πακετάκια κέτσαπ και χαρτοπετσέτες;” Μετά επαινέστε το για τη δουλειά που έκανε. Τα παιδιά με ΔΕΠΥ χαίρονται να βοηθάνε. Δώστε τους αυτή την ευκαιρία.
27) Αρχίστε την πειθαρχία από μικρή ηλικία: Όσο πιο πολύ περιμένετε, τόσα περισσότερα θα πρέπει να μάθει το παιδί σας μετά. Θέστε ξεκάθαρα όρια όσο γίνεται πιο νωρίς. Αν περιμένετε μέχρι την εφηβεία, τότε οι δυσκολίες θα είναι περισσότερες.
28) Πώς να δουλέψετε με τους εφήβους που χάνουν πράγματα: Οι έφηβοι και τα παιδιά των μεγάλων τάξεων του Δημοτικού χάνουν πράγματα όπως πορτοφόλια, κλειδιά, βιβλία, γυαλιά, φυλλάδια. Αυτές οι απώλειες προκαλούν στο παιδί πανικό και ενοχές και μπορεί να το κάνουν να συμπεριφέρεται με αμυντικό τρόπο. Όσο πιο πολύ κατηγορεί ένας γονιός το έφηβος παιδί του ότι δεν ενδιαφέρεται και δεν προσέχει τα πράγματά του, τόσο λιγότερο πιθανό είναι ο έφηβος να ακούσει τις συμβουλές του. Για να αποφύγετε αυτή την αλυσίδα καταστάσεων, περιμένετε μέχρι να ηρεμήσουν τα πνεύματα και να επικρατήσει φιλική ατμόσφαιρα και κάντε κάποιες προτάσεις με μη κατηγορηματικό τρόπο. Πείτε «Ξέρω ότι δυσκολεύεσαι να βρίσκεις τα πράγματά σου. Έχω μερικές ιδέες που μπορούν να σε βοηθήσουν, αν θες να δοκιμάσεις». Προτείνετέ του να οργανώνει τα πράγματα που χάνει πιο συχνά. Πχ καρφώστε ένα καρφί στον τοίχο ή αγοράστε του μια όμορφη θήκη, έτσι ώστε να τοποθετεί εκεί τα κλειδιά του μόλις μπαίνει σπίτι.
29) Δώστε στα παιδιά σας επιλογή και όχι απειλή: Οι επιλογές δίνουν στα παιδιά σας τη δυνατότητα να λύνουν τα δικά τους προβλήματα. Οι απειλές δημιουργούν ένα κλίμα «μάλωσε ή φύγε» που οδηγούν είτε σε απόσυρση του παιδιού είτε σε έντονες διαφωνίες. Έχετε ακούσει ποτέ το έφηβο παιδί σας να λέει «Και τι έγινε; Δεν με νοιάζει καθόλου» όταν τα απειλείτε; Η απειλή περιλαμβάνει την τιμωρία σαν μια επιλογή. «Καθάρισε το δωμάτιό σου, αλλιώς δεν θα πάρεις το αμάξι. Η επιλογή είναι δική σου». Ένας καλύτερος τρόπος για να πείτε το ίδιο πράγμα είναι ο εξής: «Πρέπει να καθαρίσεις το δωμάτιό σου. Μπορείς να το κάνεις τώρα ή μετά το δείπνο».
30) Κατευθύνετε την προσοχή του μακριά από αυτό που θέλει: Έχετε παρατηρήσει πόσο εκνευρισμένοι γινόμαστε όταν επικεντρώνουμε στα αρνητικά; Αντί για αυτό, κατευθύνετε την ενέργεια της συζήτησης στην επίλυση του προβλήματος. Αν το παιδί σας γκρινιάζει που δεν μπορεί να πάρει ακόμα ένα μπισκότο από τον φούρνο, κατευθύνετ την προσοχή του μακριά από την επιθυμία του. «Τι θα λέγατε αν κάναμε αύριο ένα μεγάλο ταψί με μπισκότα αύριο στο σπίτι; Τι λέτε, παιδιά; Θα καταφέρετε να κάνετε γρήγορα τα μαθήματά σας για να κάνουμε μπισκότα; Ποιος θέλει να ανακατέψει το μίγμα και να γλύψει το κουτάλι;»
31) Δοκιμάστε διαφορετικές προσεγγίσεις πειθαρχίας: Βρείτε τη χρυσή τομή ανάμεσα στο να είστε υπερβολικά αυστηροί ή υπερβολικά χαλαροί. Χρησιμοποιείστε την επίλυση προβλημάτων και την διαπραγμάτευση για να δώσετε στο παιδί σας input και υπευθυνότητα. Δοκιμάστε μια στρατηγική, αξιολογήστε την και ξανασχεδιάστε την αν χρειάζεται.
32) Μην μιλάτε πολύ: Αφήστε τα συναισθήματα/ τα πράγματα να ηρεμήσουν πριν μιλήσετε με το έφηβο παιδί σας. Πάντα να ακούτε περισσότερο από όσο μιλάτε.
33) Να επικοινωνείτε με τον/την σύντροφό σας: Οι γονείς θα πρέπει να συμφωνούν μεταξύ τους σε θέματα πειθαρχίας και να υποστηρίζει ο ένας τον άλλο. Αυτή η συμμαχία εμποδίζει τα παιδιά από το να στρέφουν τον έναν εναντίον του άλλου.
34) Προγραμματίστε εκ των προτέρων: να ξέρετε ποια θέματα είναι τα πιο σημαντικά και δεν τίθονται υπό διαπραγμάτευση. Συζητήστε τα με τα παιδιά σας, εξηγήστε τους τις προσδοκίες σας και προαποφασίστε τις συνέπειες σε πιθανή παραβίασή τους.
35) «Θα το σκεφτώ»: Αν το παιδί σας λέει ότι θέλει να αγοράσει ένα παιχνίδι αμέσως μετά το σχολείο, αυτές οι 3 λέξεις («Θα το σκεφτώ») μετακινούν τη συζήτηση από το πρότυπο «πρέπει να μου δώσεις μια απάντηση αμέσως».
36) Αγνοήστε τα μικρά πράγματα: Το σπίτι γίνεται πολεμική ζώνη όταν οι γονείς παραπονιούνται στα παιδιά τους για όλα τα θέματα.
37) Μην το παρακάνετε: Αν το παιδί σας έχει ήδη πληρώσει για το λάθος του (πχ έχει χάσει την νέα ψηφιακή μηχανή) ή αν έχει τιμωρηθεί από κάποιον δάσκαλο ή την αστυνομία, ρωτήστε τον εαυτό σας: «Χρειάζεται πραγματικά και άλλη τιμωρία ή μήπως αναζητώ ενός είδους εκδίκηση” ;
38) Μην παίρνετε τις διαφωνίες προσωπικά: Αγνοήστε τις διαμαρτυρίες του παιδιού ότι δεν το εμπιστεύεστε. Ο έλεγχος είναι η δουλειά ενός γονιού. Να περιμένετε επικρίσεις αλλά μην τις παίρνετε κατάκαρδα.
39) Δείξτε του την αγάπη σας: Όταν το παιδί σας μπαίνει στο δωμάτιο, του γαβγίζετε ή του χαμογελάτε; Το τιμωρείτε ή του δείχνετε τρυφερότητα; Αφήστε τα μάτια σας να λάμψουν από την αγάπη και πείτε του λόγια τρυφερά. Να ξεχνάτε τα προβλήματα κάποιες στιγμές.
40) Μην ρωτάτε, απλά πείτε του: Μην αρχίζετε την πρότασή σας με το «θα μπορούσες» και την τελειώνετε με το «εντάξει;» όταν ζητάτε από το παιδί να κάνει κάτι. Οι προτάσεις σας πρέπει να είναι ξεκάθαρες και περιεκτικές όπως πχ «Σε παρακαλώ σήκωσε το παλτό σου από το πάτωμα». Αν το παιδί δεν κάνει αυτό που του ζητάτε, προσπαθήστε να το διατυπώσετε με άλλο τρόπο. Τα παιδιά αντιδρούν διαφορετικά στις διαφορετικά αιτήματα, επομένως μια διατύπωση με διαφορετικό τρόπο μπορεί να έχει καλύτερα αποτελέσματα από ότι αν λέτε συνέχεια το ίδιο πράγμα ξανά και ξανά.
41) Επιδιώξτε και απαιτήστε βλεμματική επαφή: Όταν κοιτάτε ο ένας τον άλλο στα μάτια, δεν μπορεί το παιδί να σας αγνοήσει και αναγκάζεται να ακούσει αυτά που του λέτε. Ζητείστε από το παιδί με ΔΕΠΥ να σας κοιτάει όταν του εξηγείτε γιατί μια συγκεκριμένη συμπεριφορά δεν είναι αποδεκτή ή όταν απαιτείτε μια αλλαγή στη συμπεριφορά του, όπως πχ να περιμένει υπομονετικά ή να καθαρίσει το χάος που δημιούργησε.
42) Περάστε ελεύθερο και μη δομημένο χρόνο μαζί: Ακόμα και 15 λεπτά την ημέρα χρόνος με το παιδί σας μπορεί να θέσει τα θεμέλια για έναν ισχυρό δεσμό μεταξύ σας. Και όσο πιο κοντά είστε, τόσο πιο πιθανό είναι να σας ακούσει την επόμενη φορά που θα συμπεριφερθεί άσχημα.
43) Δείξτε στο παιδί σας ότι εσείς είστε το αφεντικό: Εξηγήστε στο παιδί σας με ΔΕΠΥ ότι τα ηλεκτρονικά παιχνίδια και η τηλεόραση είναι προνόμια που του δώσατε και όχι δικαιώματά το. Το παιδί πρέπει να ξέρει ότι την πρόσβαση στο τηλέφωνο, στην τηλεόραση και στον υπολογιστή πρέπει να την κερδίσει δείχνοντας κατάλληλη συμπεριφορά και σωστή στάση.
44) Εξηγήστε τις συνέπειες της άσχημης συμπεριφοράς εγκαίρως, πριν εκδηλωθεί: Η ύπαρξη ενός ξεκάθαρου πλάνου δράσης πριν συμβεί κάποιο περιστατικό, θα αποτελέσει οδηγό για εσάς όταν το παιδί προβεί σε άσχημη συμπεριφορά και δεν θα εκπλήξει το παιδί σας. Οι συνέπειες αυτές πρέπει να περιλαμβάνουν την αφαίρεση προνομίων. Η πραγματικά κακή συμπεριφορά, όπως το χρύπημα, θα πρέπιει να οδηγεί σε εκτεταμένο time – out.
45) Να εφαρμόζετε τις συνέπειες, ό,τι και αν συμβεί: Να συζητάτε για τη συμπεριφορά του παιδιού και να διευκρινίζετε γιατί είναι λάθος. Ένας γονιός πρέπει να είναι 100% συνεπής αντιμετώπιση μιας κακής συμπεριφοράς. Αλλιώς η συμπεριφορά θα συνεχίσει να υφίσταται ή θα επιδεινωθεί.
46) Φτιάξτε κανόνες που μπορείτε να επιβάλλετε: Ποτέ μην αρχίζετε μια μάχη που δεν μπορείτε να κερδίσετε και ποτέ μην θέτετε έναν κανόνα που δεν μπορείτε να επιβάλλετε. «Να είσαι σπίτι μέχρι τις 10:00» είναι ένας κανόνας που μπορείτε να επιβάλλετε. Το «να μην κάνεις παρέα με την φίλη σου που σε βάζει σε μπελάδες», δεν είναι. Δεν μπορείτε να είστε συνέχεια με την κόρη σας και να επιλέγετε εσείς ποιν θα συναντά όταν φεύγει από το σπίτι.
47) Να μένετε στο παρόν: Τίποτα δεν είναι πιο μη παραγωγικό από μια μέθοδο πειθαρχίας όπου θα αναφέρετε όλα τα περασμένα προβλήματα και λάθη του παιδιού όταν προκύπτει μια κατάσταση στο παρόν. Αποσπά το παιδί από την παρούσα κατάσταση και οδηγεί σε κλιμάκωση της απογοήτευσης και της εχθρικότητας. Αφήστε τα μεγάλα κηρύγματα και τα «σου το είπα».
48) Αφήστε τον/την έφηβο/η να εκτονωθεί): Η απογοήτευση, η δυσαρέσκεια, η ματαίωση ενός εφήβου μπορεί γρήγορα να γίνει θυμός. Να αναγνωρίζετε αυτά τα συναισθήματα θυμού, αλλά να μην τα κριτικάρετε όταν εκφράζονται με υπευθυνότητα – λεκτικά, αλλά χωρίς να περιλαμβάνουν βρισιές ή προσβολές. Δείξτε στο παιδί ξεκάθαρα ότι υπάρχει διαφορά ανάμεσα στα αισθήματα θυμού και τις πράξεις θυμού. Θέστε πολύ αυστηρά όρια για τις πράξεις θυμού απέναντι σε πρόσωπα ή αντικείμενα/ιδιοκτησίες. Αν αυτά τα όρια δεν γίνουν σεβαστά, ετοιμαστείτε να φωνάξετε ακόμα και την αστυνομία. Κάποιες γραμμές δεν μπορεί κανείς να τις ξεπερνά.
49) Ηρεμήστε το παιδί πριν αρχίσει να συμπεριφέρεται με άσχημο τρόπο: αν το παιδί σας αρχίσει να αντιδρά άσχημα σε ένα εστιατόριο ή στο εμπορικό κέντρο, προσπαθήστε να το ηρεμήσετε ζητώντας του να φανταστεί ότι υπάρχει ένα κερί ζωγραφισμένο στην παλάμη του. Μετά βάλτε το να κρατήσει το χέρι του με την παλάμη να κοιτά το πρόσωπό του και ζητήστε του να σβήσει την φανταστική φλόγα. Οι βαθιές αναπνοές ηρεμούν τα παιδιά που έχουν χάσει τον έλεγχο. Μια εναλλακτική: έχετε στην τσάντα σας 1-2 μπαλόνια. Όταν το παιδί χάνει τον έλεγχο, μπορείτε να του ζητάτε να φουσκώσει ένα μπαλόνι.
50) Συμφωνήστε σε ένα πλάνο: Πριν πάτε στο μανάβικο ή κάπου αλλού, ρωτήστε το παιδί σας τι θα το ηρεμούσε εκεί αν αναστατωνόταν. Αν έχει επεισόδιο, τότε θα ξέρετε τι να κάνετε, θα έχετε ένα πλάνο που το ίδιο το παιδί θα σας έχει δώσει. Το γεγονός ότι σας το έχει προτείνει εκείνο, εξασφαλίζει την συνεργασία του όταν θα χρειαστεί να το θέσετε σε εφαρμογή.
Απόδοση του κειμένου Best Discipline Strategies for ADHD Children του ADDitude. Αναδημοσίευση.
Ιωάννα Αγγέλου
Ειδική Παιδαγωγός - Νηπιαγωγός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου