Στο αμφιθέατρο διδάχθηκαν να δημιουργούν μελωδίες με απλά μέσα: χρησιμοποιώντας το σώμα και τα χέρια ως τύμπανα, παίζοντας ξυλόφωνο ή ακορντεόν. Έξω από αυτό, προπτυχιακoί φοιτητές του τμήματος Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών πετυχαίνουν κάτι πιο πολύπλοκο: προσεγγίζουν ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες μέσω της μουσικής.
Στη μικρή αίθουσα του κέντρου απεξάρτησης «Θησέας» στην Καλλιθέα, μια ιδιόμορφη ορχήστρα μαθαίνει να συντονίζεται.
Οι μουσικοί κάθονται σε κύκλο. Μαζί, φοιτητές μουσικολογίας και ενήλικες ηλικίας 18 έως 30 ετών σε απεξάρτηση από τα ναρκωτικά μοιράζονται τα μουσικά όργανα και αρχίζουν να παίζουν.
Κάποιος κρατά έναν τζουρά. Άλλος ένα μεταλόφωνο. Ένας τρίτος πειραματίζεται με ένα ακορντεόν.
Τα μουσικά κομμάτια που δημιουργούν δεν ακολουθούν παρτιτούρες, ούτε απαιτούν μουσικές γνώσεις. Βασίζονται στον αυτοσχεδιασμό και συχνά σε γνωστές μελωδίες: από το «Money» των Pink Floyd έως το «Ήταν μια φορά» του Ξυλούρη και το «Βενζινάδικο» της Πρωτοψάλτη.
Το επιθυμητό αποτέλεσμα είναι η ανάπτυξη των μουσικών και γνωσιακών δεξιοτήτων των συμμετεχόντων σε απεξάρτηση και η ενίσχυση του ομαδικού πνεύματος, που μαζί οδηγούν στην αποκατάσταση της ταυτότητάς τους στην κοινωνία, λένε οι φοιτητές.
«Οι συμμετέχοντες σε προγράμματα απεξάρτησης είναι συχνά άνθρωποι με έντονη τάση για έκφραση», λέει στα «ΝΕΑ» ο 21χρονος φοιτητής μουσικολογίας, Τάσος Μαυρολάμπαδος, που συμμετείχε στο πρόγραμμα «Μουσική στην Κοινότητα» την περασμένη χρονιά.
«Εμείς ικανοποιούμε αυτή τους την ανάγκη, ζητώντας τους να δημιουργήσουν μουσική. Την αρχική αμηχανία της ομάδας, διαδέχεται η δημιουργικότητα και τελικά η συντροφικότητα».
ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ βασίζεται σε μια συγκεκριμένη ιδέα: η μουσική είναι ικανή να ενώσει μια ομάδα και – συχνά – να λειτουργήσει θεραπευτικά.
«Είναι μια μεγάλη δύναμη στα χέρια των φοιτητών, κάτι που συχνά δεν αντιλαμβάνονται πλήρως», λέει η κ. Χριστίνα Αναγνωστοπούλου επίκουρη καθηγήτρια στο τμήμα Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Η ίδια ήταν η πρώτη που το εισήγαγε στο ακαδημαϊκό πρόγραμμα της σχολής. «Σε όλες τις κοινωνίες του κόσμου, όπου υπάρχει ένα πρόβλημα, δημιουργείται μουσική. Υπάρχει πόλεμος; Υπάρχει πόνος; Φτιάχνονται τραγούδια», αναφέρει. Μετά από κάθε πρόγραμμα, οι φοιτητές σχηματίζουν μαζί της τη δική τους «θεραπευτική ομάδα», όπου συζητούν αναζητώντας τρόπους βελτίωσης των δραστηριοτήτων τους.
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ. Η «Μουσική στην Κοινότητα» είναι ένας σχετικά νέος τομέας έρευνας που συνδυάζει τη θεωρία και την πράξη, χρησιμοποιώντας γνώσεις από τους τομείς της μουσικολογίας, της ψυχολογίας, της ψυχιατρικής, της κοινωνιολογίας και της παιδαγωγικής, εξηγεί η κ. Αναγνωστοπούλου. Ως πανεπιστημιακό μάθημα εμφανίστηκε στην Μ. Βρετανία τη δεκαετία του 1980. Εμπνευστής του, ο βρετανός καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, Νάιτζελ Όζμπορν.
Μια άλλη γνωστή προσέγγιση, είναι και το πρόγραμμα «Το Σύστημα» (El Sistema) του οικονομολόγου και μουσικού, Χοσέ Αντόνιο Αμπρέου στη Βενεζουέλα. Από τη δεκαετία του 1970 δημιούργησε 102 νεανικές και 55 παιδικές ορχήστρες, απομακρύνοντάς περίπου 100.000 παιδιά με μουσικό ταλέντο από τις φαβέλες, τα ναρκωτικά και την νεανική εγκληματικότητα.
Το ελληνικό πρόγραμμα μετρά τρία χρόνια ζωής και απαρτίζεται σήμερα από 15-20 προπτυχιακούς φοιτητές, οι οποίοι επισκέπτονται σε μικρές ομάδες περίπου 10 κέντρα απεξάρτησης, μονάδες ψυχικής υγείας και διαπολιτισμικά κέντρα ημέρας στην Αθήνα. Εντάσσεται σε ένα ευρύτερο ευρωπαϊκό διεπιστημονικό πλαίσιο και υποστηρίζεται από μια ερευνητική ομάδα.
Παρόμοιες δράσεις διοργανώνουν τα μουσικά τμήματα στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
«Η σχέση του ελληνικού πανεπιστημίου με την κοινωνία δεν είναι τόσο δυνατή, όσο θα έπρεπε. Υπάρχει χάσμα μεταξύ των αμφιθεάτρων και της κοινωνίας έξω από αυτά», παρατηρεί η κ. Αναγνωστοπούλου.
Εξηγεί πως η Πολιτεία ξεχνά και δεν ενισχύει τον κοινωνικό ρόλο που θα μπορούσαν να παίξουν τα πανεπιστήμια μέσω παρόμοιων κοινωνικών δράσεων. «Το τμήμα Μουσικών Σπουδών προσπαθεί να γεφυρώσει αυτό το κενό. Μέσω της προσφοράς επωφελούνται και οι δύο: φοιτητές και κοινότητα», συμπληρώνει.
Από τη θεωρία στην πράξη
Η 25χρονη Τζόυ Βαμβακάρη, εργαζόταν πέρσι εθελοντικά στο Κέντρο Συμπαράστασης Παιδιών και Οικογένειας στο Μεταξουργείο. Μαζί με μια ομάδα συμφοιτητών της απασχολούσε παιδιά μεταναστών, μέσω μουσικών παιχνιδιών και άλλων δραστηριοτήτων μια φορά την εβδομάδα.
Εξηγεί πως η επικοινωνία μαζί τους δεν ήταν μόνο γλωσσική. Συχνά η μουσική γεφύρωνε τα προβλήματα συνεννόησης. «Θέλαμε να κάνουμε τα παιδιά να νιώσουν ευπρόσδεκτα στην ελληνική κοινωνία. Κάποια από αυτά – λόγω καταγωγής ή συνθηκών ζωής – βιώνουν συχνά την απόρριψη. Επομένως, εμείς προσπαθούμε να συμφιλιώσουμε τα “δικά μας” με τα “δικά τους”», λέει χαμογελώντας.
Το πρόγραμμα άλλαξε την άποψή της για την εθελοντική εργασία και την βοήθησε να συνειδητοποιήσει την πολυπολιτισμικότητα του κέντρου της Αθήνας. Φέτος, επιστρέφει για δεύτερη φορά στο ίδιο κέντρο αναλαμβάνοντας περισσότερες αρμοδιότητες.
«Όλους μας έχει επηρεάσει βαθιά αυτό που κάνουμε τα τελευταία τρία χρόνια. Ανεξάρτητα από τον επαγγελματικό προσανατολισμό στο μέλλον, έχει αλλάξει ο τρόπος που βλέπουμε τους ανθρώπους στην Αθήνα της κρίσης και την μουσική», αναφέρει.
Στη μικρή αίθουσα του κέντρου απεξάρτησης «Θησέας» στην Καλλιθέα, μια ιδιόμορφη ορχήστρα μαθαίνει να συντονίζεται.
Οι μουσικοί κάθονται σε κύκλο. Μαζί, φοιτητές μουσικολογίας και ενήλικες ηλικίας 18 έως 30 ετών σε απεξάρτηση από τα ναρκωτικά μοιράζονται τα μουσικά όργανα και αρχίζουν να παίζουν.
Κάποιος κρατά έναν τζουρά. Άλλος ένα μεταλόφωνο. Ένας τρίτος πειραματίζεται με ένα ακορντεόν.
Τα μουσικά κομμάτια που δημιουργούν δεν ακολουθούν παρτιτούρες, ούτε απαιτούν μουσικές γνώσεις. Βασίζονται στον αυτοσχεδιασμό και συχνά σε γνωστές μελωδίες: από το «Money» των Pink Floyd έως το «Ήταν μια φορά» του Ξυλούρη και το «Βενζινάδικο» της Πρωτοψάλτη.
Το επιθυμητό αποτέλεσμα είναι η ανάπτυξη των μουσικών και γνωσιακών δεξιοτήτων των συμμετεχόντων σε απεξάρτηση και η ενίσχυση του ομαδικού πνεύματος, που μαζί οδηγούν στην αποκατάσταση της ταυτότητάς τους στην κοινωνία, λένε οι φοιτητές.
«Οι συμμετέχοντες σε προγράμματα απεξάρτησης είναι συχνά άνθρωποι με έντονη τάση για έκφραση», λέει στα «ΝΕΑ» ο 21χρονος φοιτητής μουσικολογίας, Τάσος Μαυρολάμπαδος, που συμμετείχε στο πρόγραμμα «Μουσική στην Κοινότητα» την περασμένη χρονιά.
«Εμείς ικανοποιούμε αυτή τους την ανάγκη, ζητώντας τους να δημιουργήσουν μουσική. Την αρχική αμηχανία της ομάδας, διαδέχεται η δημιουργικότητα και τελικά η συντροφικότητα».
ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ βασίζεται σε μια συγκεκριμένη ιδέα: η μουσική είναι ικανή να ενώσει μια ομάδα και – συχνά – να λειτουργήσει θεραπευτικά.
«Είναι μια μεγάλη δύναμη στα χέρια των φοιτητών, κάτι που συχνά δεν αντιλαμβάνονται πλήρως», λέει η κ. Χριστίνα Αναγνωστοπούλου επίκουρη καθηγήτρια στο τμήμα Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Η ίδια ήταν η πρώτη που το εισήγαγε στο ακαδημαϊκό πρόγραμμα της σχολής. «Σε όλες τις κοινωνίες του κόσμου, όπου υπάρχει ένα πρόβλημα, δημιουργείται μουσική. Υπάρχει πόλεμος; Υπάρχει πόνος; Φτιάχνονται τραγούδια», αναφέρει. Μετά από κάθε πρόγραμμα, οι φοιτητές σχηματίζουν μαζί της τη δική τους «θεραπευτική ομάδα», όπου συζητούν αναζητώντας τρόπους βελτίωσης των δραστηριοτήτων τους.
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ. Η «Μουσική στην Κοινότητα» είναι ένας σχετικά νέος τομέας έρευνας που συνδυάζει τη θεωρία και την πράξη, χρησιμοποιώντας γνώσεις από τους τομείς της μουσικολογίας, της ψυχολογίας, της ψυχιατρικής, της κοινωνιολογίας και της παιδαγωγικής, εξηγεί η κ. Αναγνωστοπούλου. Ως πανεπιστημιακό μάθημα εμφανίστηκε στην Μ. Βρετανία τη δεκαετία του 1980. Εμπνευστής του, ο βρετανός καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, Νάιτζελ Όζμπορν.
Μια άλλη γνωστή προσέγγιση, είναι και το πρόγραμμα «Το Σύστημα» (El Sistema) του οικονομολόγου και μουσικού, Χοσέ Αντόνιο Αμπρέου στη Βενεζουέλα. Από τη δεκαετία του 1970 δημιούργησε 102 νεανικές και 55 παιδικές ορχήστρες, απομακρύνοντάς περίπου 100.000 παιδιά με μουσικό ταλέντο από τις φαβέλες, τα ναρκωτικά και την νεανική εγκληματικότητα.
Το ελληνικό πρόγραμμα μετρά τρία χρόνια ζωής και απαρτίζεται σήμερα από 15-20 προπτυχιακούς φοιτητές, οι οποίοι επισκέπτονται σε μικρές ομάδες περίπου 10 κέντρα απεξάρτησης, μονάδες ψυχικής υγείας και διαπολιτισμικά κέντρα ημέρας στην Αθήνα. Εντάσσεται σε ένα ευρύτερο ευρωπαϊκό διεπιστημονικό πλαίσιο και υποστηρίζεται από μια ερευνητική ομάδα.
Παρόμοιες δράσεις διοργανώνουν τα μουσικά τμήματα στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
«Η σχέση του ελληνικού πανεπιστημίου με την κοινωνία δεν είναι τόσο δυνατή, όσο θα έπρεπε. Υπάρχει χάσμα μεταξύ των αμφιθεάτρων και της κοινωνίας έξω από αυτά», παρατηρεί η κ. Αναγνωστοπούλου.
Εξηγεί πως η Πολιτεία ξεχνά και δεν ενισχύει τον κοινωνικό ρόλο που θα μπορούσαν να παίξουν τα πανεπιστήμια μέσω παρόμοιων κοινωνικών δράσεων. «Το τμήμα Μουσικών Σπουδών προσπαθεί να γεφυρώσει αυτό το κενό. Μέσω της προσφοράς επωφελούνται και οι δύο: φοιτητές και κοινότητα», συμπληρώνει.
Από τη θεωρία στην πράξη
Η 25χρονη Τζόυ Βαμβακάρη, εργαζόταν πέρσι εθελοντικά στο Κέντρο Συμπαράστασης Παιδιών και Οικογένειας στο Μεταξουργείο. Μαζί με μια ομάδα συμφοιτητών της απασχολούσε παιδιά μεταναστών, μέσω μουσικών παιχνιδιών και άλλων δραστηριοτήτων μια φορά την εβδομάδα.
Εξηγεί πως η επικοινωνία μαζί τους δεν ήταν μόνο γλωσσική. Συχνά η μουσική γεφύρωνε τα προβλήματα συνεννόησης. «Θέλαμε να κάνουμε τα παιδιά να νιώσουν ευπρόσδεκτα στην ελληνική κοινωνία. Κάποια από αυτά – λόγω καταγωγής ή συνθηκών ζωής – βιώνουν συχνά την απόρριψη. Επομένως, εμείς προσπαθούμε να συμφιλιώσουμε τα “δικά μας” με τα “δικά τους”», λέει χαμογελώντας.
Το πρόγραμμα άλλαξε την άποψή της για την εθελοντική εργασία και την βοήθησε να συνειδητοποιήσει την πολυπολιτισμικότητα του κέντρου της Αθήνας. Φέτος, επιστρέφει για δεύτερη φορά στο ίδιο κέντρο αναλαμβάνοντας περισσότερες αρμοδιότητες.
«Όλους μας έχει επηρεάσει βαθιά αυτό που κάνουμε τα τελευταία τρία χρόνια. Ανεξάρτητα από τον επαγγελματικό προσανατολισμό στο μέλλον, έχει αλλάξει ο τρόπος που βλέπουμε τους ανθρώπους στην Αθήνα της κρίσης και την μουσική», αναφέρει.
Πηγή: Νέα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου