Διάλογος για την ελληνόγλωσση εκπαίδευση στη διασπορά

Η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων παρουσίασε σήμερα, το πλαίσιο αρχών που θέτει το Υπουργείο σε διάλογο, με στόχο την ψήφιση του νέου νόμου για την Ελληνόγλωσση Εκπαίδευση στη Διασπορά.

Η Υπουργός Παιδείας, Άννα Διαμαντοπούλου, τόνισε ότι η Ελληνόγλωσση Εκπαίδευση της Διασποράς αποτελεί ένα από τα πλέον σημαντικά ζητήματα πολιτικής του Υπουργείου, αλλά και της χώρας. Συγκεκριμένα η Υπουργός ανέφερε : 

«Πριν από ένα χρόνο ανακοινώσαμε το στρατηγικό σχέδιο για την ελληνική γλώσσα, μέσα από συγκεκριμένες πολιτικές, όλες σημαντικές και με καθοριστικής σημασίας εμβέλεια για όλο τον ελληνισμό. Η υποστήριξη, ο σχεδιασμός, η επένδυση στην ελληνική γλώσσα είναι μείζων επιλογή. Είναι μια προτεραιότητα με εθνικά χαρακτηριστικά, αλλά και μια προτεραιότητα με οικονομικά, πολιτισμικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά. 

Η πολιτική αυτή είναι σύνθετη και δύσκολη. Σήμερα το Υπουργείο Παιδείας έχει εκπαιδευτικούς και οργανωμένες τάξεις διδασκαλίας με πολλαπλά σχήματα, σε 72 χώρες. Σε 57 χώρες, έχουμε 342 έδρες σπουδών. Γίνεται σημαντική επένδυση και σε ανθρώπινο δυναμικό και σε πόρους».

Η Αναπληρώτρια Υπουργός Παιδείας, Φώφη Γεννηματά, τόνισε ότι το Υπουργείο στο πλαίσιο του διαλόγου που ξεκινά από αύριο, είναι ανοιχτό σε κάθε νέα ιδέα, σε κάθε εποικοδομητική παρατήρηση που θα ενισχύσει την Ελληνόγλωσση Εκπαίδευση της Διασποράς. Η Φώφη Γεννηματά ανέφερε ότι η ελληνική γλώσσα, αλλά και η κληρονομιά της, μπορεί να είναι μία πολιτισμική γέφυρα και ένα σημαντικό εφόδιο στην προσπάθεια που κάνει η χώρα μας να ανακτήσει το κύρος της, να διευρύνει την επιρροή της και να αναβαθμίσει τη θέση της στο διεθνές στερέωμα.

«Η Ελληνόγλωσση Εκπαίδευση στη Διασπορά έχει μία πορεία που ξεπερνά τα εκατό χρόνια ιστορίας, μία πορεία που δεν ήταν πάντα εύκολη, αλλά θα ήθελα να αναφερθώ εδώ στη σημαντική συμβολή της αδιάκοπης παρουσίας της Ελληνικής Πολιτείας και βεβαίως των Ελλήνων εκπαιδευτικών αλλά και των ανθρώπων της διασποράς που κράτησαν πολύ ψηλά αυτή τη σημαία μιας εθνικής υπόθεσης», σημείωσε η Αναπληρώτρια Υπουργός Παιδείας. 

Η Φώφη Γεννηματά ανέφερε ότι ο διάλογος θα ολοκληρωθεί στις 11 Μαρτίου και εξέφρασε την αισιοδοξία της ότι μέχρι τον Μάιο θα έχει συνταχθεί το σχετικό σχέδιο νόμου. « Θα υπάρξει μεταβατικό στάδιο και θέλω να γίνω απόλυτα σαφής εδώ, έχουμε δεσμευθεί και στους εκπαιδευτικούς και στους Συλλόγους Γονέων ότι δεν θα υπάρξουν αιφνιδιασμοί για την επόμενη χρονιά».

Η Αναπληρώτρια Υπουργός Δια Βίου Μάθησης Φώφη Γεννηματά παρουσίασε τα βασικά προβλήματα της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης, συγκεκριμένα ανέφερε:

Για τα βασικά προβλήματα 

«Έχουμε ένα σημαντικό πρόβλημα της διοικητικής διάρθρωσης και της αποτελεσματικότητάς της, έτσι ώστε να μπορέσουμε να ασκήσουμε ουσιαστικό κεντρικό έλεγχο. Αυτό έχει δημιουργήσει προβλήματα και φαινόμενα αναξιοκρατίας, αλλά δυστυχώς έχουμε και οικονομικές και διοικητικές παρεκτροπές. 

Το δεύτερο πρόβλημα στο οποίο θέλω να σταθώ είναι ότι δυστυχώς υπήρχε μία μεγάλη αύξηση των αποσπασμένων εκπαιδευτικών σε συγκεκριμένη χρονική στιγμή -σας έχουμε δώσει κι ένα σχετικό διάγραμμα στον φάκελο που έχετε στα χέρια σας- και θέλω να πω ότι δυστυχώς πελατειακές σχέσεις και προσωπικές στρατηγικές οδήγησαν σε αυτή την εκρηκτική αύξηση κι είναι προφανές ότι δεν υπήρχε αντίστοιχη αύξηση αναγκών και ζήτησης από μαθητές στο εξωτερικό. 

Το χειρότερο δε από όλα ήταν ότι ακριβώς επειδή το σύστημα λειτούργησε για κάποια χρόνια εντελώς πελατειακά, είχαμε και το φαινόμενο που προκάλεσε πολύ έντονες διαμαρτυρίες από τους Έλληνες ομογενείς, να στέλνουμε δασκάλους-εκπαιδευτικούς που δεν μπορούσαν να χειριστούν καλά τη γλώσσα της χώρας στην οποία πήγαιναν. 

Όπως είπα και πριν δεν υπάρχει δυστυχώς ένα αξιόπιστο σύστημα παρακολούθησης της λειτουργίας των σχολικών μονάδων. Θα σας πω μόνο ένα παράδειγμα. Σύμφωνα με τα στοιχεία που τηρεί η υπηρεσία ο συνολικός αριθμός των μαθητών που παρακολουθεί προγράμματα ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης στη Γερμανία το σχολικό έτος 2010-2011 ανέρχεται σε 18 χιλιάδες. 

Λίγους μήνες μετά την αρχική καταμέτρηση, έγινε επανακαταμέτρηση αυτών των μαθητών και το αποτέλεσμα που έφτασε στην υπηρεσία μας ήταν 15 χιλιάδες μαθητές. Μπορεί κανείς πολύ εύκολα να καταλάβει ότι κανένα από τα δύο νούμερα δεν είναι αξιόπιστο κι αυτό δημιουργεί ένα πάρα πολύ σοβαρό πρόβλημα, διότι είναι πολύ δύσκολο να σχεδιάσουμε τις πολιτικές μας και να ανταποκριθούμε στις ανάγκες, αν δε γνωρίζουμε αξιόπιστα ποιες είναι αυτές οι ανάγκες αυτή τη στιγμή. 

Το τέταρτο σημείο στο οποίο θέλω να σταθώ είναι ότι δυστυχώς πολλές μορφές Ελληνόγλωσσης Εκπαίδευσης του εξωτερικού, δεν παρέχουν ισότιμους τίτλους σπουδών με τα αντίστοιχα εκπαιδευτικά ιδρύματα των χωρών που είναι εγκατεστημένα και δε δίνουν τη δυνατότητα στους μαθητές τους να εισαχθούν στα πανεπιστημιακά ιδρύματα των χωρών αυτών, παρά μόνον ως ειδική κατηγορία να ενταχθούν στα ελληνικά ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα. 

Το πέμπτο σημείο, είναι ότι επίσης υπάρχει τα τελευταία χρόνια ολοένα και μικρότερη προσέλκυση ομογενών μαθητών στις ελληνόγλωσσες σχολικές μονάδες. Και πάλι με βάση τα στοιχεία που διαθέτουμε στη Διεύθυνσή μας, ενώ στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής λειτουργούν συνολικά 300 περίπου σχολικές μονάδες, παρακολουθούν μάθημα μόλις 16 χιλιάδες περίπου ομογενείς μαθητές, ενώ υπάρχει ένας άλλος σημαντικός αριθμός που ξεπερνά τις 30 χιλιάδες πιθανά και 40 χιλιάδες που δεν παρακολουθεί κανένα απολύτως πρόγραμμα.

Και βέβαια δεν μπορώ να μην αναφερθώ στο γεγονός ότι ένας σημαντικός αριθμός των αποσπασμένων εκπαιδευτικών που στέλναμε τα προηγούμενα χρόνια στο εξωτερικό, είχαν ειδικότητες όπως αγγλικής φιλολογίας, καλλιτεχνικών, μουσικής, που όπως καταλαβαίνετε νομίζω ότι δημιουργεί περισσότερα προβλήματα από όσα αντιμετωπίζει μία τέτοιου είδους προσέγγιση. 

Το έκτο σημείο στο οποίο θέλω να σταθώ, σε σχέση με τα προβλήματα, είναι η μεγάλη διασπορά των τμημάτων ελληνικής γλώσσας. Θα έλεγα ότι είναι σχεδόν αδύνατον να γνωρίζουμε και τον ακριβή τους αριθμό, γιατί πολλά τμήματα ελληνικής γλώσσας έχουν δημιουργηθεί χωρίς καν τη συνεννόηση ή την έγκριση και χωρίς άδεια προηγούμενη του Υπουργείου Παιδείας.

Συγκεκριμένα, σε μεγάλη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα το 2009 είχαμε οκτώ τμήματα ελληνικής γλώσσας για 132 μόλις μαθητές και 18 αποσπασμένους εκπαιδευτικούς. Επίσης, κατά τον έλεγχο του 2009 προέκυψαν χαρακτηριστικά παραδείγματα, όπου για 12 μαθητές είχαμε 2 εκπαιδευτικούς ή ακόμα χειρότερα για 10 μαθητές είχαμε 5 εκπαιδευτικούς και εδώ για να μη γίνει καμία παρανόηση μιλάμε για δίωρα το πολύ τετράωρα την εβδομάδα. Δεν μιλάμε για σχολείο με συγκεκριμένο καθημερινό πρόγραμμα. Το έβδομο σημείο είναι η διαρκής μείωση προσοντούχων ομογενών εκπαιδευτικών, καθώς δεν υπάρχουν κίνητρα για να μπορέσουν να κινητοποιηθούν και να αξιοποιηθούν σε αυτή την προσπάθεια. 

Και τέλος, ένα εξίσου σημαντικό πρόβλημα είναι η συρρίκνωση και η υποβάθμιση των σπουδών σε ορισμένα Τμήματα ή έδρες των ελληνικών σπουδών σε Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα του εξωτερικού.»

Για τις βασικές αρχές του διαλόγου

«Είναι απόλυτα κατανοητό ότι μας ενδιαφέρει πάρα πολύ να βάλουμε ένα τέλος σε αυτή την εξαγωγή της παθογένειας του πολιτικού και εκπαιδευτικού μας συστήματος και στο εξωτερικό και στην Ομογένεια, που είναι ένας τόσο ευαίσθητος χώρος και σημαντικός για εμάς. 

Το δεύτερο σημείο είναι ότι θέλουμε να διαπιστώνουμε τις πραγματικές εκπαιδευτικές ανάγκες και να ανταποκρινόμαστε σε αυτές με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. 

Το τρίτο σημείο είναι ότι θέλουμε μια πιο ισότιμη σχέση ανάμεσα στους ανθρώπους της διασποράς και όλους εμάς. Θέλουμε να αναπτύξουμε ένα δίκτυο επικοινωνίας, όπου να μπορεί να ακουστεί και η δική τους φωνή, οι προτάσεις τους, οι ανάγκες τους και μαζί να συνδιαμορφώσουμε τα επόμενα μας βήματα.

Βεβαίως σε αυτή την τόσο δύσκολη οικονομική συγκυρία, χωρίς να είναι αυτοσκοπός για εμάς η μείωση του κόστους και το ξεκαθαρίζω αυτό απόλυτα, δεν μπορούμε να μη λαμβάνουμε υπόψη μας ότι θα πρέπει κάθε ευρώ του Έλληνα φορολογούμενου πολίτη να πιάνει τόπο. 

Και ο πιο σημαντικός στόχος, για αυτό και τον άφησα τελευταίο γιατί είναι το πιο κρίσιμο, είναι ότι θέλουμε τη διατήρηση, την ανάπτυξη, την διάδοση της ελληνικής γλώσσας και του ελληνικού πολιτισμού, αφενός στις νέες γενιές του απανταχού ελληνισμού, αλλά και αφ' ετέρου σε όλους όσους το επιθυμούν.»

Για τα δέκα σημεία που θα τεθούν σε διάλογο

«Το πρώτο σημείο είναι η δημιουργία ενός αξιόπιστου συστήματος διάγνωσης εκπαιδευτικών αναγκών, συντονισμού και αξιολόγησης του παραγόμενου έργου σε σχέση πάντα και με τους διατιθέμενους πόρους. 

Θεωρούμε ότι πρέπει να υπάρξει ένας γεωγραφικός διαχωρισμός της διασποράς σε περιφέρειες με κοινά χαρακτηριστικά, όπως είναι η Ευρώπη από τη μια πλευρά, οι υπερπόντιες χώρες αλλά και η Αφρική. Θα πρέπει να υπάρξει καθορισμός και μέτρηση δεικτών. 

Θα πρέπει επιτέλους να αποκτήσουμε ένα σοβαρό και αξιόπιστο μαθητολόγιο. Θα πρέπει να γνωρίζουμε τα προγράμματα σπουδών, το ωρολόγιο πρόγραμμα, έτσι ώστε να μπορεί να υπάρχει και έλεγχος. Και βέβαια να καταγράφουμε διαρκώς τις ανάγκες των μαθητών, αξιοποιώντας ερευνητικά εργαλεία που υπάρχουν και έχουμε στη διάθεση μας. 

Το δεύτερο σημείο είναι ότι απαιτείται διοικητική αναδιάρθρωση και επανακαθορισμός του ρόλου και των ευθυνών των εκπαιδευτικών εταίρων και της μεταξύ τους συνεργασίας. 

Θα πρέπει να αποτιμήσουμε το ρόλο των συντονιστών μέχρι σήμερα, να ξαναδούμε τον τρόπο επιλογής, να δούμε τις αρμοδιότητες, να δούμε τις ευθύνες τους, να ξαναδούμε το θέμα των αποσπάσεων και τον εξορθολογισμό, με βάση πια και τα στοιχεία που θα έχουμε συγκεντρώσει από το σύστημα που προσπαθούμε να αναπτύξουμε. 

Την αξιοποίηση των εκπαιδευτικών που επιστρέφουν, είτε με δική τους βούληση είτε γιατί ολοκληρώνονται τα έτη. Έχουν αποκτήσει μια πολύ σοβαρή εμπειρία όλα αυτά τα χρόνια και θέλουμε τη μεγαλύτερη δυνατή αξιοποίηση αυτής της εμπειρίας. Θέλουμε να εμπλακούν και οι Σύλλογοι Γονέων στην όλη προσπάθεια, να έχουν ενεργό ρόλο και να αποτυπώνεται η γνώμη τους και ο προβληματισμός τους.

Το τρίτο σημείο είναι ότι θα πρέπει να υπάρξει διαφάνεια και αξιοκρατία στον τρόπο επιλογής του εκπαιδευτικού δυναμικού, επαναπροσδιορισμός του χρόνου παραμονής στις εκπαιδευτικές μονάδες, καθώς και του τρόπου αμοιβής τους, αλλά και των κινήτρων που θα πρέπει να δοθούν, έτσι ώστε να υπάρχει ανταπόκριση και να έχουμε όσο δυνατόν καλύτερο δυναμικό στις μονάδες μας.

Το τέταρτο σημείο είναι η επιδίωξη της καλύτερης συνεργασίας και της αξιοποίησης των ομογενών εκπαιδευτικών με τους αποσπασμένους, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται και η αλληλεπίδραση, αλλά και η ανατροφοδότηση των εκπαιδευτικών πρακτικών σε Ελλάδα και διασπορά, μέσα ίσως και από τη θέσπιση του θεσμού του μέντορα, ένας αποσπασμένος εκπαιδευτικός και ένας που θα προέρχεται από τους ομογενείς και βέβαια ηλεκτρονικές αδελφοποιήσεις μεταξύ των σχολείων με την Ελλάδα. 

Το πέμπτο σημείο που θεωρώ εξαιρετικά κρίσιμο και σημαντικό, είναι η προώθηση μορφών Ελληνόγλωσσης Εκπαίδευσης, ενταγμένων ή έμμεσα συνδεδεμένων με το εκπαιδευτικό σύστημα της εκάστοτε χώρας διαμονής. 

Και αναγνώριση και πιστοποίηση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων από τα κατά τόπους εκπαιδευτικά συστήματα μέσα από, κατά κύριο λόγο, την ενίσχυση των ήδη ενταγμένων φορέων εκπαίδευσης στα κατά τόπους εκπαιδευτικά συστήματα, την υπογραφή μορφωτικών διακρατικών συμφωνιών συνεργασίας για την ένταξη της ελληνικής γλώσσας ως δεύτερης γλώσσας στο εκεί εκπαιδευτικό σύστημα.

Στο σημείο αυτό θέλω να σας πω ότι έχουμε ξεκινήσει και συνεργασία με το συναρμόδιο Υπουργείο Εξωτερικών, έτσι ώστε να προχωρήσουμε τις μορφωτικές συμφωνίες που θεωρούμε εξαιρετικά σημαντικές. 

Και ταυτόχρονα χρειάζεται προσαρμογή των φορέων Ελληνόγλωσσης Εκπαίδευσης, ώστε να αποτελέσουν αναπόσπαστο κομμάτι του εκπαιδευτικού συστήματος και να χορηγούν αναγνωρισμένα και πιστοποιημένα προσόντα.

Το έκτο σημείο, εξίσου εξαιρετικά σημαντικό, είναι η ανάπτυξη πολιτιστικών κέντρων, κέντρων γλώσσας και πολιτισμού, με την επωνυμία «Λόγος» σε κομβικά σημεία των πόλεων, μέσα από την αξιοποίηση των υπαρχόντων δομών σήμερα, την αναβάθμιση όπου αυτό είναι εφικτό των τμημάτων ελληνικής γλώσσας και τη σύνδεση αυτών των κέντρων με πολιτιστικούς φορείς στην Ελλάδα, με μουσεία, με κέντρα γλώσσας, με βιβλιοθήκες. 

Και για αυτό το στόχο έχουμε ξεκινήσει τη συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού για να δούμε από κοινού πώς θα αξιοποιήσουμε όλες τις δομές που υπάρχουν ήδη σήμερα σε όλο τον κόσμο. 

Το έβδομο σημείο είναι η έμφαση στην προσχολική αγωγή. Αυτό είναι ένα αίτημα από όλους τους Συλλόγους των ομογενών, από τους Συλλόγους των Γονέων, ότι πρέπει να δώσουμε μεγαλύτερη προσοχή στην επαφή των παιδιών από την προσχολική ηλικία με την ελληνική γλώσσα, είτε μέσα από τη στήριξη ανάπτυξης παιδικών σταθμών με απόσπαση Νηπιαγωγών, θα το δούμε αυτό, είτε μέσα από την επαφή των παιδιών με τη γλώσσα μας, μέσα από το θέατρο, το παιχνίδι, τη μουσική.

Θεωρούμε ότι πράγματι έχουν δίκιο και είμαστε αποφασισμένοι να στηρίξουμε σε αυτή την κατεύθυνση την προσχολική αγωγή. 

Το όγδοο σημείο είναι η αξιολόγηση, η ενίσχυση, η διατήρηση και η ανάπτυξη των ελληνικών σπουδών και της έρευνας στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση των χωρών του εξωτερικού και η διασύνδεσή τους με τα ελληνικά ΑΕΙ και το Ανοιχτό Πανεπιστήμιο.

Το ένατο σημείο είναι η κοινωνική δικτύωση, η αξιοποίηση του ψηφιοποιημένου εκπαιδευτικού υλικού και η δημιουργία ηλεκτρονικών κοινοτήτων μάθησης. Αξιοποίηση των ηλεκτρονικών δικτύων της διασποράς αλλά και των νέων τεχνολογιών έτσι ώστε να αξιοποιηθεί όλο αυτό το εκπαιδευτικό υλικό που τα τελευταία χρόνια χρηματοδοτείται σταθερά από την ελληνική πολιτεία και πρέπει πια να συγκεντρωθεί και να υπάρχει η δυνατότητα της πρόσβασης από οποιοδήποτε σημείο και αν βρίσκεται κανείς. 

Τέλος, το δέκατο σημείο είναι η ανάπτυξη της διαπολιτισμικής ταυτότητας των ομογενών μέσα από τη δημιουργία εκπαιδευτικών προγραμμάτων αμοιβαίας ανταλλαγής και συνεργασίας των μαθητικών κοινοτήτων. Νομίζουμε ότι είναι πάρα πολύ σημαντικό να δουλεύουν από κοινού διάφορα θέματα, σχολεία της Ελλάδας και σχολεία της ομογένειας, όπως επίσης θεωρούμε πάρα πολύ σημαντικό να υπάρχουν συχνές ανταλλαγές μαθητών ανάμεσα στα παιδιά της ομογένειας και στα σχολεία μας, δηλαδή να στείλουμε και τα παιδιά της Ελλάδας στη διασπορά, αλλά και τα παιδιά της διασποράς να τα φέρουμε και να τα αγκαλιάσουμε στην Ελλάδα.»

Πηγή: diorismos