Το VICE μίλησε με τέσσερις διαφορετικές γυναίκες που έγιναν μαμάδες με ξεχωριστούς τρόπους, αλλά με την ίδια θέληση να τα καταφέρουν.
Υπάρχει στ’ αλήθεια άνθρωπος που δεν έχει αναζητήσει τη μητρική ασφάλεια σε κάποια φάση της ζωής του, όπου τα πράγματα ζόρισαν αρκετά; Οι γυναίκες όμως που μας μεγαλώνουν και μας αγαπάνε ανιδιοτελώς και καθολικά, πώς τα βγάζουν πέρα όταν τα πράγματα δυσκολεύουν, όταν παλεύουν μόνες σε μια αδιάφορη πολιτεία ή όταν αγωνίζονται «εκτός έδρας»;
Οι γυναίκες που τρέχουν να γεννήσουν, να θηλάσουν, να κοιμίσουν, να ταΐσουν, να εργαστούν, να ξαγρυπνήσουν, δεν γράφουν ιστορία. Η μητρότητα θεωρείται κάτι τετριμμένο, ή στην καλύτερη περίπτωση, κάτι πολύ ιδιωτικό για να το συζητήσουμε. Όταν η φεμινίστρια, Ιστορικός Φύλου και Μητρότητας, Σάρα Νοτ, αναζητούσε υλικό για το τελευταίο της βιβλίο, ήταν σχεδόν αδύνατον να βρει, διαχρονικά, ιστορίες μητρότητας γραμμένες σε πρώτο πρόσωπο. Για να δανειστώ τον αγγλόφωνο τίτλο της, «η μητέρα είναι ρήμα». Ένα ρήμα που ενεργεί αδιάκοπα με ή χωρίς τη στήριξη της κοινωνίας, με ή χωρίς την κατανόηση του εργοδότη της, με ή χωρίς τη βοήθεια του συντρόφου της, και φτιάχνει ψυχισμούς και συνειδήσεις.
Με αφορμή τη γιορτή της Μητέρας, το VICE μίλησε με τέσσερις διαφορετικές γυναίκες που έγιναν μαμάδες με ξεχωριστούς τρόπους, αλλά με την ίδια θέληση να τα καταφέρουν.
Μαμά χωρίς το «για πάντα»
Πάττυ Σωτηροπούλου, 42 χρονών, ειδική παιδαγωγός
Ακόμη και για να κάνεις μπάνιο πρέπει να καταστρώσεις ολόκληρο σχέδιο και πάνω που τα έχεις σχεδιάσει όλα τέλεια, λες «μήπως να κοιμηθώ λίγο καλύτερα»; Δεν είσαι κύριος του εαυτού σου, αλλάζει όλη σου η ζωή.
Εγώ αποφάσισα να γίνω ανάδοχη μητέρα όχι επειδή ένιωθα την ανάγκη να γίνω μητέρα, αλλά επειδή δεν θέλω να βλέπω τα παιδιά στα ιδρύματα. Κυρίως τα ανάπηρα παιδιά που οι πιθανότητες να ζήσουν εκτός ιδρυμάτων είναι ελάχιστες και η ποιότητα ζωής τους χαμηλή. Τα τυπικά παιδιά τα διεκδικούν πολλοί υποψήφιοι γονείς.
Δεν έχω σύντροφο. Έχω όμως ένα υποστηρικτικό δίκτυο φίλων που χωρίς τη βοήθειά τους θα είχα καταρρεύσει. Η πιο πιεστική στιγμή ήταν σίγουρα το βραδινό κοίμισμα, διότι είχα δύο μωρά που απαιτούσαν την προσοχή μου ενώ εγώ ήμουν μόνο μία. Βέβαια μόλις κοιμούνταν, ήθελα να τα ξυπνήσω για να τα έχω μαζί μου.
Έχω πάρει ένα κοριτσάκι τριών μηνών με σύνδρομο Down που ζήσαμε μαζί για έξι μήνες και ένα αγοράκι δύο χρονών από τη Νιγηρία που είμαστε μαζί εδώ και έναν χρόνο. Ο Τζόζεφ* εγκαταλείφθηκε στο νοσοκομείο νεογέννητο.
Μένω σε ένα προάστιο υψηλού κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου και όταν βλέπουν μια λευκή μαμά με ένα μαύρο παιδάκι κυριαρχούν τα φιλανθρωπικά «μπράβο», τα οποία δεν μ’ αρέσουν ιδιαίτερα. Με κοιτάνε συχνά με απορία ενώ πρόσφατα κάποιος με ρώτησε στον δρόμο αν τον έκανα με μπασκετμπολίστα.
Όταν εξηγώ ότι είμαι ανάδοχη, δεν καταλαβαίνουν τι εννοώ. Νομίζουν ότι αναδοχή σημαίνει να δίνεις ένα ευρώ τον μήνα για ένα παιδί στην Αφρική ή μπερδεύουν την αναδοχή με την υιοθεσία.
Πολλές φορές τα παιδιά έχουν βιολογική οικογένεια η οποία αντιμετωπίζει προβλήματα και ο ανάδοχος γονέας τα φροντίζει μέχρι να ορθοποδήσουν οι φυσικοί γονείς. Δεν πρέπει να μπαίνει σε αυτή τη σχέση ανταγωνιστικά διεκδικώντας να υιοθετήσει το παιδί, κάτι που δυστυχώς συμβαίνει συνέχεια στην Ελλάδα. Η υιοθεσία μπορεί να προκύψει αλλά στο επίκεντρο πρέπει να βρίσκεται το συμφέρον του παιδιού και όχι ο εγωισμός του ενήλικα.
Ένα θετικό στοιχείο είναι ότι είτε είσαι single, είτε είσαι ομόφυλο ή ετερόφυλο ζευγάρι, νομικά έχεις ίσο δικαίωμα στην αναδοχή. Δραματικό πρόβλημα παραμένει ο χρόνος αναμονής, αφού μπορεί να περιμένεις χρόνια για ένα παιδί χωρίς αναπηρία. Δυστυχώς, η πολιτεία δεν υποστηρίζει ουσιαστικά την αναδοχή ως μέτρο παιδικής προστασίας, ενώ θα μπορούσε να είναι ένα πολύτιμο εργαλείο ακόμα και για μια γυναίκα που χειρουργείται και δεν υπάρχει κανείς να φροντίσει το παιδί της.
Πέρσι στη γιορτή της μητέρας, ένας φίλος μού έγραψε: «Από όλες τις μαμάδες, θέλω να πω “χρόνια πολλά” σε σένα, Πάττυ». Εκείνη τη στιγμή αναρωτήθηκα αν είμαι στ’ αλήθεια μητέρα γιατί στο μυαλό μας η μητρότητα είναι συνδεδεμένη με το «για πάντα». Νιώθω τελικά ότι μπορείς να είσαι μια προσωρινή μαμά και θα ήταν καλό να αποσυνδέσουμε τη γονεϊκότητα από τη μονιμότητα.
«Πώς μπορείς και το κάνεις; Εγώ είμαι πολύ ευαίσθητη και δεν θα μπορούσα» μου λένε κάποιοι. «Αφήστε εμένα που είμαι αναίσθητη να το κάνω», απαντώ. Συναισθηματικά, η αναδοχή έχει τη δυσκολία του αποχωρισμού με το παιδί αλλά για μένα είναι μια πολύ θετική εμπειρία. Αυτά που παίρνω είναι πολύ περισσότερα από όσα δίνω. Κι έπειτα, δεν εξαφανίζομαι. Κρατάω επαφή με το παιδί παραμένοντας ένα σημαντικό πρόσωπο στη ζωή του.
Τα παιδιά φτιάχνουν αναμνήσεις και μια ιστορία ζωής. Αντί να φαντάζονται ότι ήταν στο ίδρυμα σε μια κούνια μόνα τους, ξέρουν ότι κάποιος έδωσε χρόνο και ότι άξιζαν αρκετά ώστε να σε έχουν κοντά τους.
*Το όνομα έχει αλλαχθεί για λόγους προστασίας του παιδιού.
Μαμά στα γήπεδα
Αθηνά Ζέρβα, 55 χρονών, προπονήτρια Εθνικής Ομάδας Μπάσκετ Κωφών Γυναικών (Χρυσό παγκόσμιο, πανευρωπαϊκό και Deaflympics)
Στην πρώτη μου εγκυμοσύνη φοβήθηκα πολύ και παραιτήθηκα. Η δεύτερη εγκυμοσύνη προέκυψε στην αρχή της σεζόν και αποφάσισα να θέσω τον εαυτό μου στη διάθεση της διοίκησης του Πανιωνίου. Εγώ δεν ήθελα να τα παρατήσω, όμως εκείνοι θα ήθελαν μια έγκυο για προπονήτρια;
Στην πάνω φωτογραφία παίζουμε τελικό Ατρόμητος-Πανιώνιος στην Καλλιθέα. Σηκώσαμε το κύπελλο και ανεβήκαμε Α2. Όταν μπήκα στο γήπεδο, όλοι ψιθύριζαν στις κερκίδες. Ήταν 11 Μαΐου και στις 27 Μαΐου, δεκαέξι μέρες μετά, γέννησα τον γιο μου. Τα βλέπω τώρα και δεν το πιστεύω τι έκανα. Ήμουν εννέα μηνών, βρισκόμουν εκεί που ήθελα και είχα μέσα μου ένα μωρό που το αγαπούσα. Όσο για τους ψιθύρους, είχαν πανικοβληθεί και ρωτούσαν ποιος είχε παρκάρει πιο κοντά για να με μεταφέρει αν με έπιαναν οι πόνοι.
Ξεκίνησα να παίζω μπάσκετ το 1980, τα χρόνια που από τις κερκίδες μας φώναζαν «Άντε μωρή κότα, πλύνε κανά πιάτο». Γύρω μας βλέπαμε μόνο άνδρες-πρότυπα και δεν υπήρχε καμία πεπατημένη για μια γυναίκα στα γήπεδα, πόσο μάλλον αν ήθελες να κάνεις και οικογένεια. Έτσι, έφτιαξα μόνη μου τον δρόμο μου - με πολλή άγνοια κινδύνου αλλά κυρίως με αφοσίωση στα όνειρά μου.
Δεν θεωρώ ότι κάνω μια βαριά δουλειά, όπως γυναίκες που φεύγουν νύχτα και γυρνούν νύχτα, αλλά όταν κάνουμε παιδιά όλες χρειαζόμαστε στήριξη. Νιώθω τυχερή διότι οι γονείς μου και τα πεθερικά μου ήταν διαρκώς παρόντες στο μεγάλωμα των παιδιών μου. Πίστευαν σ’ αυτό που έκανα, τους συγκινούσε να εκπροσωπώ τη χώρα με τα χρώματα της Εθνικής και μου πρόσφεραν ασφάλεια και ηρεμία ώστε να μπορώ να λείπω για εβδομάδες, στην άλλη άκρη του κόσμου.
Οι αθλήτριες κρατάνε συνήθως την εγκυμοσύνη για το τέλος της καριέρας τους, επειδή στοιχίζει να μένεις εκτός για έναν χρόνο και απαιτείται μεγάλη προσπάθεια για να επανέλθεις στα κιλά και τη φυσική σου κατάσταση. Στα 35 χρόνια που προπονώ, όμως, είδα αθλήτριες να γίνονται μητέρες και να επιστρέφουν στο γήπεδο πιο ώριμες και πιο γεμάτες, είδα αθλήτριες να αναγκάζονται να φέρουν τα παιδιά τους σε κάθε προπόνηση, αλλά και γυναίκες που ενθάρρυναν η μία την άλλη.
Ο γυναικείος αθλητισμός δυστυχώς δεν αντιμετωπίζεται από την πολιτεία ως αμιγώς επαγγελματικός. Δεν έχει καμία σχέση με την Α1 ανδρών, με τους χορηγούς, τα εργασιακά δικαιώματα κλπ. Συνεπώς δεν υπάρχει περίπτωση να πάρεις άδεια ή επίδομα μητρότητας, όπως δεν παίρνεις και σύνταξη. Όλες αναγκαζόμαστε να κάνουμε και μια δεύτερη δουλειά.
Λείπουμε από τα παιδιά μας και εκείνα μας λείπουν πολύ. Η κόρη μου κάποτε μου είπε, «μαμά όλο με άφηνες και έτρεχες στα γήπεδα» και αυτό δεν είναι εύκολο να το ακούς.
Στις 6 Ιουλίου 2019 έλειπα στην Πολωνία για τελικό παγκοσμίου πρωταθλήματος. Εκείνη τη μέρα έχει γενέθλια η κόρη μου. Με πήρε τηλέφωνο και μου ζήτησε για δώρο γενεθλίων το χρυσό. Αυτή ήταν η μεγαλύτερή μου αποζημίωση. Και το φέραμε το χρυσό, για εκείνη.
Μαμά SOS
Γιώτα Βράχα, 54 χρονών, μητέρα στα Παιδικά Χωριά SOS
Αν αποφασίσεις να δουλέψεις ως μητέρα SOS πρέπει να υποσχεθείς στον εαυτό σου ότι θα είσαι βράχος, διότι αυτά τα παιδιά έχουν περάσει δύσκολα και το τελευταίο πράγμα που χρειάζονται είναι ακόμα μια αναχώρηση στη ζωή τους, κάποιον που θα τα φροντίσει για λίγο και θα τους πει «φεύγω».
Δεν είναι απλώς μια βιοποριστική δουλειά, είναι κάτι πολύ παραπάνω. Πρακτικά σημαίνει να ζεις με συγκεκριμένα παιδιά σε ένα σπίτι επί 24 ώρες για 22 ημέρες τον μήνα και να λειτουργείς σαν κανονική μαμά σε βιολογική οικογένεια. Η μόνη διαφορά είναι ότι δεν έχεις γεννήσει τα παιδιά αλλά το συναίσθημα, οι αγκαλιές, η έγνοια να φάνε, να διαβάσουν, να ντυθούν καλά, όλα είναι ίδια.
Πριν οκτώ χρόνια που ξεκίνησα, ήμουν η μοναδική μητέρα SOS που είχε και δική της, βιολογική οικογένεια και κανείς δεν ήξερε αν θα τα καταφέρω. Η κόρη μου μόλις είχε περάσει στο πανεπιστήμιο και παρόλο που με καθησύχαζε το ότι ο σύζυγός μου θα την είχε παρέα, η 24ωρη απουσία μου με φόβιζε αρκετά.
Τις πρώτες μέρες που ήρθα στα Χωριά το τηλέφωνο χτυπούσε ασταμάτητα. «Είσαι καλά μαμά; Τι κάνεις; Πώς είναι εκεί»; Ήταν δύσκολα, μου έλειπαν πολύ. Εκείνοι έπρεπε ξαφνικά να συνειδητοποιήσουν ότι είμαι εδώ, μεγαλώνω αυτά τα παιδιά και τα αγαπάω. Η 18χρονη κόρη μου έπρεπε να μάθει να με μοιράζεται και αυτό δεν της ήταν εύκολο. Πού φτάνει η αγάπη μου για εκείνη και πού φτάνει η αγάπη μου για αυτά τα παιδιά, που δεν τα έχω γεννήσει;
Στα Παιδικά Χωριά SOS μεγαλώνω ένα αγόρι και τρία κορίτσια. Δεν μπορώ να ξεχάσω την πρώτη φορά που με φώναξαν «μαμά». Ενθουσιάστηκα αλλά αισθάνθηκα ότι δεν είμαι έτοιμη. Φοβήθηκα ότι δεν θα μπορέσω να τους προσφέρω αυτό που έχουν ανάγκη. Όταν κάνεις το δικό σου παιδί δεν σε μαθαίνει κανείς πώς να είσαι μάνα, αλλά το βιώνεις ενστικτωδώς. Ήταν συγκλονιστικό όταν κατάλαβα ότι μητέρα δεν είναι μόνο αυτή που γεννάει τα παιδιά αλλά και αυτή που τα μεγαλώνει, τα στηρίζει να εξελιχθούν, ξενυχτάει στην αρρώστια τους και κοιμάται μαζί τους όταν βλέπουν εφιάλτες.
Πρέπει όμως να θυμάσαι ότι είναι μια εργασία από την οποία μπορεί κάποια στιγμή να φύγεις. Παρόλο που μπαίνεις πολύ βαθιά σε αυτές τις ανθρώπινες σχέσεις, πρέπει να προσπαθήσεις να μην ταυτιστείς εξ ολοκλήρου ώστε να μπορέσεις να αποχωριστείς τα παιδιά. Σε αυτό μας βοηθάνε σημαντικά οι ψυχολόγοι της οργάνωσης.
Χωρίς τη στήριξη του συζύγου μου και της κόρης μου θα τα είχα παρατήσει. Προσαρμόστηκαν, έγιναν οι καλύτεροι μάγειρες. Στα ρεπό μου, δύο μέρες τη βδομάδα, με περιμένουν με αγάπη. Κάποιες φορές αισθάνομαι ότι δεν τους προσφέρω όσα θα ήθελα αλλά από την άλλη, μάθαμε να απολαμβάνουμε περισσότερο τον κοινό μας χρόνο.
Η πιο όμορφη στιγμή είναι όταν μιλάω στο Skype με την Ελένη, την κόρη μου, και μαζεύονται και τα τέσσερα μικρά γύρω μου. Μοιράζονται πια τη λέξη «μαμά» πολύ άνετα και εγώ νιώθω ότι έχω πέντε παιδιά που δεν τα ξεχωρίζω.
Μαμά με «λάθος» βιογραφικό
*Η Ν. μιλάει ανώνυμα διότι νιώθει συχνά στιγματισμένη από το κοινωνικό της περιβάλλον, καθώς και όταν αναζητά εργασία.
Όταν λες «μονογονέας» προβληματίζονται, σε κοιτάνε υποτιμητικά. Σε βλέπουν σαν μια γυναίκα που δεν τα κατάφερε και τόσο καλά, σαν να είσαι υπόλογη για κάτι. Αν δε, δηλώσεις και «άγαμη μητέρα» τότε σε θεωρούν εξώλης και προώλης ή πιθανότατα αγράμματη. Κάποιος σε εκμεταλλεύτηκε και σε παράτησε, δεν ήσουν ικανή να ελέγξεις την τύχη σου.
Για πολλά χρόνια ήμουν μια δυναμική και επιτυχημένη επιχειρηματίας. Στα 43 μου έγινα μητέρα μετά από πολλή προσπάθεια και επτά αποτυχημένες εξωσωματικές. Αφού γεννήθηκε η κόρη μου αναγκάστηκα να κλείσω τα μαγαζιά που διατηρούσα, επειδή ήταν αδύνατον να συνδυάσω το μεγάλωμα ενός βρέφους και τον ρόλο της μητέρας χωρίς να έχω καμία βοήθεια. Άδειαζα και όλα ξεκινούσαν από το μηδέν.
Πέρασα επιλόχειο κατάθλιψη με φαρμακευτική αγωγή και αργότερα κατάλαβα πόσο με επηρέασε ψυχικά η απώλεια της επαγγελματικής μου ζωής. Έλεγα όμως στον εαυτό μου ότι όλα ξαναγίνονται. Το μόνο που δεν ξαναγίνεται είναι αυτό το θαύμα, να βλέπω την κόρη μου να μεγαλώνει. Θυσίασα πολλά, αλλά θα το υποστήριζα με κάθε κόστος.
Όταν ξαναβγήκα στην αγορά εργασίας έπρεπε να βρω μια δουλειά προσαρμοσμένη στο ωράριο του παιδικού σταθμού και πάντα με το στομάχι σφιγμένο από το άγχος, γιατί τα μικρά παιδιά αρρωσταίνουν εύκολα και μπορεί να χρειαστεί να λείψεις εκτάκτως. Στις συνεντεύξεις με ρωτούσαν αν υπάρχει κάποιος να αφήνω το παιδί. Παραδεχόμουν ότι δεν είχα κάποια λύση και φυσικά έχανα τη δουλειά. Πόσες δουλειές όμως μπορείς να χάσεις όταν σε απειλούν ότι θα σου κόψουν το ρεύμα; Έτσι, μόλις η κόρη μου μεγάλωσε λίγο και μπορούσε να μένει κάποιες ώρες μόνη της, αναγκάστηκα να γράψω ψέματα στο βιογραφικό μου ότι είμαι έγγαμη με ένα παιδί και έλεγα ότι το φροντίζει ο μπαμπάς.
Μια εποχή εργαζόμουν ως ασφαλίστρια door-to-door. Έπαιρνα τη μικρή παντού μαζί μου και είχε μάθει τόσο καλά τη δουλειά που στο σπίτι μου έλεγε, «Μαμά, αυτό δεν το είπες πολύ καλά σήμερα». Είχαμε αναπτύξει μια δικιά μας, μυστική νοηματική γλώσσα και όταν πετύχαινα τον στόχο, κλείναμε το μάτι η μία στην άλλη. Καθόταν ήσυχη και η επιβράβευση ήταν ένα παγωτό σοκολάτα. Μαζί της έχω περάσει όλα τα δύσκολα, όπως το να αναζητώ δουλειά πόρτα-πόρτα στην πόλη. Αυτά τα βιώματα διοχετεύονται στην ψυχή των παιδιών μας αλλά ξέρω ότι μεγαλώνω έναν δυνατό κι ευέλικτο άνθρωπο και μάχομαι καθημερινά για να διατηρώ την παιδικότητα και την ανεμελιά της.
Ως μονογονέας με ανήλικο παιδί, από το κράτος λαμβάνω δυόμιση ευρώ τη μέρα - όσο κοστίζει ένα γάλα κι ένα ψωμί. Σε άλλες χώρες θα εντασσόμουν σε ειδική ευπαθή κοινωνική ομάδα με δικαιώματα, αλλά εδώ νιώθω ανύπαρκτη. Θέλει πολλή δύναμη και βοήθεια για να είσαι μονογονέας στην Ελλάδα - και αυτός είναι ένας λόγος που αρκετές γυναίκες εγκλωβίζονται σε κακοποιητικές σχέσεις, διότι ξέρουν ότι δεν υπάρχει έμπρακτη στήριξη από την πολιτεία ώστε να κάνουν το επόμενο βήμα. Μοιάζει σαν αγώνας ανάβασης, ειδικά όταν δεν βρίσκονται στη ζωή ο παππούς και η γιαγιά ως ένα σταθερό στήριγμα.
Ο μπαμπάς της ζει σε άλλη πόλη και τον τελευταίο καιρό είναι άνεργος, οπότε η συνεισφορά του είναι περιορισμένη. Αν είμαστε ταυτόχρονα άνεργοι, κανονίζουμε ποιος θα δηλώσει το παιδί στον ΟΑΕΔ προκειμένου να λάβει 50 ευρώ επιπλέον.
Το βλέπω στα μάτια μας ότι οι περισσότεροι μονογονείς χρειαζόμαστε ψυχολογική υποστήριξη, τόσο οι γυναίκες όσο και οι άνδρες. Δυστυχώς οι δομές στήριξης αφορούν μόνο γυναίκες και η κοινωνία επιβαρύνει τον πατέρα μονογονέα και με το στερεότυπο του «εσύ είσαι άντρας, θα τα καταφέρεις». Έχω έναν φίλο που τον εγκατέλειψε η σύζυγός του και δεν έχει καμία βοήθεια για τα παιδιά. Σημειώνω τα προβλήματά του και ζητάω εγώ συμβουλές γι’ αυτόν από τους ψυχολόγους στο κέντρο στήριξης γυναικών, αλλά δεν θα έπρεπε να υπάρχει μέριμνα για όλους;
Θέλω να συνεχίσω να αγωνίζομαι ώστε η πολιτεία να στηρίξει τους μονογονείς και η κοινωνία να μας αποδεχτεί χωρίς ταμπού ως ισότιμους γονείς. Μέσα μου δεν έχω θυμό, έχω ενέργεια.
Πηγή: VICE
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου