Στα περίχωρα της Θεσσαλονίκης, το κουδούνι χτυπά και τα γέλια των παιδιών σβήνουν. Τα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ) στην πόλη έχουν αλλάξει ριζικά τα τελευταία χρόνια, μετά από τις περικοπές και την κατάργηση προγραμμάτων όπως το στεγαστικό ESTIA, το «Όλα τα Παιδιά στην Εκπαίδευση» (ACE) και άλλα.
Όταν το νηπιαγωγείο κλείνει τις πόρτες του, τα παιδιά στο ΚΥΤ των Διαβατών μένουν χωρίς δραστηριότητες. Οι μεγαλύτεροι επιστρέφουν από τα σχολεία της Νεάπολης, της Σταυρούπολης, των Αμπελοκήπων, του Ευόσμου -μόνο για να αντικρίσουν αυτό που μια συντονίστρια με οκτώ χρόνια εμπειρίας στα Διαβατά περιγράφει ως «έρημο».
«Γυρίζουν από το σχολείο και δεν έχουν τίποτα να κάνουν εδώ. Ούτε ελληνικά, ούτε δραστηριότητες. Παλιότερα, οι Φιλανθρωπικές Οργανώσεις έκαναν μαθήματα ή βοηθούσαν με τις εργασίες», λέει στη Voria.gr η κα. Βικτώρια. Θυμάται την εποχή που τα προγράμματα υποστήριξης λειτουργούσαν…
«Τότε, με το ESTIA και με τις ΑΜΚΕ, οι οικογένειες έμεναν σε διαμερίσματα, τα παιδιά πήγαιναν σχολείο κανονικά και υπήρχε μια αίσθηση σταθερότητας. Τώρα, χωρίς χρηματοδότηση, το ΚΥΤ έγινε χώρος διέλευσης. Οι άνθρωποι δεν μένουν πια, απλώς περνούν».
Η ίδια ανησυχεί για την ταχύτητα της αλλαγής: «Κάθε τρεις εβδομάδες, σχεδόν ο μισός πληθυσμός αλλάζει. Αλλάζουν και τα παιδιά, δεν υπάρχουν πια μακροχρόνιοι μαθητές. Το νηπιαγωγείο είναι εδώ, αλλά τα μεγαλύτερα παιδιά πηγαίνουν έξω. Κάποτε, έμεναν περισσότερο στα σχολεία. Τώρα, οι οικογένειες αλλάζουν πολύ γρήγορα».
Η αστάθεια βαραίνει τα παιδιά. Οι φιλίες είναι εφήμερες και οι γλωσσικές δεξιότητες χάνονται τόσο εύκολα όσο αποκτώνται. Οι δάσκαλοι παλεύουν να κρατήσουν τους μαθητές αλλά η έλλειψη συνέχειας κάνει την πρόοδο εύθραυστη. Η κα. Νόπη, συντονίστρια σε σχολεία της Θεσσαλονίκης, βλέπει τον ίδιο κύκλο να επαναλαμβάνεται: τα προσφυγόπουλα φοιτούν σε τάξεις υποδοχής για να μάθουν ελληνικά πριν καν ενταχθούν, όμως χωρίς στήριξη ή σταθερή στέγη, μένουν πίσω μετά το σχολείο. «Μερικοί δάσκαλοι νοιάζονται πολύ, άλλοι καθόλου», όπως παραδέχεται στη Voria.gr. «Αυτή η διαφορά κρίνει εάν ένα παιδί θα βρει τη θέση του στην τάξη ή θα χαθεί στο περιθώριο».
Έπειτα, η κα. Νόπη θυμάται ένα αγόρι από τη Συρία. Είχε δει τον αδελφό του να δολοφονείται. Ήρθε στην τάξη με ένα μαχαίρι και ξεσπούσε βίαια. «Ήταν ο χειρότερος μαθητής. Κάθε μέρα δημιουργούσε προβλήματα», διηγείται. Με υπομονή και καθημερινές συζητήσεις, όμως, το παιδί άρχισε να την εμπιστεύεται. Στο τέλος της χρονιάς είχε μεταμορφωθεί σε έναν από τους καλύτερους μαθητές, κάνοντας φιλίες ακόμα και με Έλληνες συμμαθητές. Οι γονείς του έκλαιγαν όταν την ευχαρίστησαν. «Δεν θα το ξεχάσω ποτέ στη ζωή μου», λέει συγκινημένη.
Σήμερα, τέτοιες ιστορίες σπανίζουν. Η στήριξη που υπήρχε, έχει πια χαθεί. Χάνονται οι ΑΜΚΕ που πρόσφεραν άτυπη εκπαίδευση, οι κοινωνικοί λειτουργοί για τα παιδιά τα οποία δυσκολεύονταν αλλά και τα διαμερίσματα του ESTIA που κρατούσαν τις οικογένειες κοντά στα σχολεία. «Παλιά καλούσα μια ΜΚΟ να στείλει κάποιον να βοηθήσει. Τώρα, δεν καλώ κανέναν», εξηγεί η κα. Νόπη.
Η κα. Ευγενία, συντονίστρια προγραμμάτων προσχολικής αγωγής σε ΚΥΤ όπως τα Διαβατά και το Πολύκαστρο, ανησυχεί για τα μικρότερα παιδιά. Τα νηπιαγωγεία λειτουργούν μέσα στα ΚΥΤ για λόγους ασφαλείας. Έτσι, τα παιδιά δεν γνωρίζουν Έλληνες συνομήλικους στην ηλικία που η ένταξη θα ήταν πιο εύκολη. «Αυτό δημιουργεί γκέτο», λέει.
«Παλιά, πολλές οικογένειες ζούσαν στο κέντρο της Θεσσαλονίκης. Τα παιδιά πήγαιναν σχολείο με Έλληνες. Τώρα, οι περισσότεροι ζουν σε ΚΥΤ». Υπολογίζει ότι σήμερα μόλις δέκα παιδιά από τα Διαβατά φοιτούν τακτικά στο τοπικό δημοτικό.
Ένα παιδί που φοιτά σε ελληνικό σχολείο αλλά δεν μένει σε ΚΥΤ, είναι πια 12. Πηγαίνει στην Τετάρτη δημοτικού, σε σχολείο στο Ωραιόκαστρο. Έφτασε στην Ελλάδα πριν από οκτώ χρόνια μαζί με την οικογένειά του, αφήνοντας πίσω μια συριακή πόλη που χτυπήθηκε από τον πόλεμο. Το ταξίδι ήταν δύσκολο, γεμάτο αβεβαιότητα, αλλά σήμερα το σχολείο αποτελεί τη σταθερότητα που τόσο έλειψε
«Τα ελληνικά ήταν σαν γιγάντιο παζλ στην αρχή», λέει στη Voria.gr και χαμογελά. Όμως, χάρη σε ενισχυτικά μαθήματα αλλά και στη στήριξη των δασκάλων, πλέον μπορεί να μιλά με τους συμμαθητές του στην αυλή. «Παίζουμε όλοι μαζί ποδόσφαιρο, παίζουμε κρυφτό και έχουμε γίνει καλοί φίλοι», διηγείται γεμάτο ικανοποίηση.
Στο σπίτι, η οικογένειά του συνεχίζει να παλεύει με την ανασφάλεια εργασίας και στέγασης. Η μητέρα του λέει πως «όταν τον βλέπω να επιστρέφει χαρούμενος από το σχολείο, παίρνω κουράγιο». Ο ίδιος ονειρεύεται να γίνει μηχανικός: «Μου αρέσει να κατασκευάζω πράγματα. Θέλω να καταλάβω πώς φτιάχτηκαν και πώς λειτουργούν. Θέλω όταν μεγαλώσω να βοηθήσω τους γονείς μου να ζήσουν μια όμορφη ζωή», περιγράφει και η μητέρα του τον κοιτάζει με υπερηφάνεια.
Οι γονείς, πάντως, βιώνουν καθημερινά την αβεβαιότητα. Ένας πατέρας στα Διαβατά λέει: «Δεν ξέρουμε αν θα μείνουμε εδώ ή θα φύγουμε αύριο. Πώς να σκεφτεί η κόρη μου το μέλλον της στην Ελλάδα όταν το δικό μας μέλλον δεν είναι εδώ;».
Για πολλούς, η Ελλάδα είναι μόνο μια στάση. Τα αγόρια συχνά εγκαταλείπουν για να δουλέψουν και να μαζέψουν χρήματα για το ταξίδι στον βορρά. Τα κορίτσια που θέλουν να σπουδάσουν, μερικές φορές μένουν στο σπίτι.
Κι όμως, μέσα στην αστάθεια, κάποια παιδιά κρατούν κομμάτια της Ελλάδας μαζί τους. Ένας συντονιστής θυμάται ένα κορίτσι εννιά ετών που έφυγε για τη Γερμανία έχοντας μάθει ελληνικά στα Διαβατά. Του έστελνε ηχητικά μηνύματα στα ελληνικά, μέχρι που οι λέξεις ξεθώριασαν και ήρθαν τα γερμανικά. Μια μέρα έγραψε: «Ξέχασα τα ελληνικά,ναλλά δεν θα ξεχάσω ποτέ πόσο τα αγάπησα, γιατί ο άνθρωπος που αγαπώ μιλάει αυτή τη γλώσσα».
Για ένα άλλο αγόρι, η ιστορία συνεχίστηκε στην Κρήτη. Ήρθε από το Πακιστάν στα 14 του και διάβασε ασταμάτητα με τη βοήθεια του συντονιστή του. Σήμερα, εκπαιδεύεται ως νοσηλευτής. «Είναι ιστορία επιτυχίας, αλλά θα ήθελα να είναι κάτι φυσιολογικό», λέει ο δάσκαλός του...
Των Mikhael Awad και Κώστα Κεχαγιά
*Το συγκεκριμένο ρεπορτάζ δημιουργήθηκε στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας Cross Community Journalism από το Migration and Technology Monitor, το From the Sea to the City, το Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και τη Voria.gr.
Πηγή: voria
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου