Σχολείο χωρίς πρωινή προσευχή δεν έχει ζήσει κανένας μας. Ακόμα κι αν είχες ξενυχτίσει το προηγούμενο βράδυ διαβάζοντας Άλγεβρα και Φυσική, έπρεπε να ήσουν έτοιμος για να πεις το Πάτερ Ημών μπροστά σε καθηγητές και στους συμμαθητές σου και να μη σου ξεφύγει συλλαβή, μην τυχόν σε αγριοκοιτάξει κανείς.
Όμως, στη δεκαετία του 1910, σε ένα σχολείο του Βόλου, συνέβη κάτι ασυνήθιστο. Όχι μόνο η προσευχή δεν ήταν κομμάτι της καθημερινής ρουτίνας των παιδιών, αλλά η ελευθερία που βίωναν στις κοινωνικές τους επαφές οι μαθητές και ο πλούτος των γνώσεων που διδάσκονταν ήταν εντυπωσιακός για τα δεδομένα της εποχής. Αυτό το σχόλειο κρινόταν «ακατάλληλο» κι έπρεπε να αυτοκαταστραφεί. Ή μήπως όχι;
Το παρακάτω thread έγινε η αφορμή για να αναζητήσουμε τι συνέβη στο σχολείο που δίδασκε και ήταν διευθυντής ο Αλέξανδρος Δελμούζος.
Με αφορμή αυτό το νήμα (που αξίζει να το διαβάσετε και αυτοτελώς), να θυμηθούμε και τα «Αθεϊκά» του Βόλου, ή τι συνέβη πριν 120 χρόνια σε ένα σχολείο που δεν έκαναν προσευχή. https://t.co/5M0qy3twTG
— Achilleas Kostoulas (@AchilleasK) September 15, 2021
Τι ακριβώς συνέβη
Το 1908 ιδρύθηκε στο Βόλο το Ανώτερο Δημοτικό Παρθεναγωγείο, με διευθυντή τον, 28χρονο τότε, Αλ. Δελμούζο. Το σχολείο ήταν ιδιαίτερο, γιατί παρείχε μέση εκπαίδευση σε κορίτσια, χρησιμοποιούσε ως γλώσσα διδασκαλίας τη δημοτική, και δεν έκαναν πρωινή προσευχή.
Τον Φεβρουάριο του 1911, το σχολείο δεχόταν ήδη κριτική, γιατί ο διευθυντής ήταν νέος και ανύπαντρος, γιατί έκαναν εκδρομές στην εξοχή χωρίς οι μαθήτριες να περπατάνε σε ευθεία γραμμή (!), γιατί φαίνονταν τα πόδια τους, γιατί έπαιζαν χιονοπόλεμο με τον Δελμούζο και συμμετείχαν σε μαθήματα τεχνητής αναπνοής. Μα κυρίως, δεν έκαναν καθημερινή προσευχή.
Ο επίσκοπός Δημητριάδος βρέθηκε στο σχολείο και γύρεψε αφορμές για να εξοργιστεί. Αποδείχθηκε εύκολο. Βρήκε μια φιλόλογο η οποία – όπως αργότερα είπε – δεν του ασπάστηκε το χέρι, ενώ άκουσε και μια μαρτυρία πως ο Δελμούζος είχε αναφερθεί υβριστικά στον Χριστό.
Τον μήνα που ακολούθησε και ενώ η τοπική εφημερίδα Κηρυξ, είχε καταγράψει σημεία και τέρατα που υποτίθεται πως είχαν συμβεί στο σχολείο, προκαλώντας αντιδράσεις γονέων και όχι μόνο, διοργανώθηκε συλλαλητήριο στον Βόλο. Στη συνέχεια, ο βουλευτής Βόλου Μπουφίδης, έφερε το θέμα στη Βουλή και το δημοτικό συμβούλιο του Δήμου Παγασών (Βόλου) αποφάσισε την άμεση διακοπή της λειτουργίας του Παρθεναγωγείου.
Τον Απρίλιο το 1914, ο Δελμούζος, μαζί με τον επιφανή ιατρό Σαράτση και άλλους συνεργάτες, βρέθηκε σε δίκη. Ο επίσκοπός είχε φροντίσει να τον διαλύσει ηθικά, με επιχειρήμα το ότι ήταν «μαλλιαρός» (είχε μουστάκι και δεν κουρευόταν συχνά) και «εις την συνείδησιν όλου του κόσμου μαλλιαρισμός, αναρχισμός, σοσιαλισμός, αθεϊσμός, μασονία είνε έν και το αυτό». Στο Εφετείο του Ναυπλίου, ο Δελμούζος κατηγορήθηκε ότι προσπάθησε να παρασύρει τις μαθήτριές του στο να μην πιστεύουν στην ορθοδοξία. Στην πραγματικότητα, είχε τολμήσει να δώσει έμφαση στην επιστημονική αντίληψη και όχι στη θρησκευτική κατήχηση. Μέχρι και για τις σπουδές του στην Γερμανία είχε κατακριθεί, με τον εισαγγελέα να λέει πως «δεν κάνουν αυτά για εμάς».
Σύμφωνα με το κατηγορητήριο, οι 12 κατηγορούμενοι «προσεπάθησαν διά ζώσης, διά διδασκαλίας και δι’ εντύπων φυλλαδίων να ελκύσωσι προσήλυτους εις λεγόμενα θρησκευτικά δόγματα, τουτέστι την αθεΐαν […] διδάσκοντες ότι δεν υπάρχει Θεός, ότι η θρησκεία αποτελεί την άρνησιν της σκέψεως, ότι προ παντός πρέπει να εκριζωθή η ρίζα του κακού, η θρησκεία, ότι ο άνθρωπος εδημιουργήθη υπό πιθήκων, ότι ο Θεός είναι ένα αγκούρι, ότι η πατρίς είναι πόρνη και στρίγγλα μητρυιά και η θρησκεία μαστρωπός» και «εξέφραζον δημοσία τοιαύτας αρχάς, δόξας και φρονήματα τα οποία αντιβαίνουσιν εν γένει εις τας βάσεις της θρησκείας και της ηθικής».
Στην πραγματικότητα, στα 3 1/2 χρόνια λειτουργίας του Παρθεναγωγείου, οι μαθήτριες διδάχθηκαν νεοελληνική λογοτεχνία, τα αρχαία από μετάφραση, γλωσσική έκφραση στη δημοτική, παράλληλα και ανεξάρτητα από την καθαρεύουσα, μαζί με φυσιογνωστικά μαθήματα, μαθηματικά, γαλλικά, οικοκυρικά, μουσική και, βεβαίως, θρησκευτικά. Βασικές αρχές της παιδαγωγικής του Παρθεναγωγείου ήταν η έμφαση στο νόημα και όχι στην αποστήθιση, η διδασκαλία χωρίς βιβλία και η καλλιέργεια της αυτενέργειας των παιδιών, με τον δάσκαλο να παίζει σταδιακά ρόλο συμβούλου.
Στις 28 Απριλίου του 1914, όλοι οι κατηγορούμενοι αθωώθηκαν, αν και προηγουμένως είχαν διαπομπευθεί με λύσσα από την τοπική κοινωνία. Λίγους μήνες αργότερα θα ξεκινούσε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Τίποτα δεν θα ήταν ίδιο στον κόσμο μας.
Με στοιχεία από Twitter, Το Βήμα
Πηγή: LIFO Μικροπράγματα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου