Το φαινόμενο της γραφειοκρατίας σε σχέση με το εκπαιδευτικό σύστημα έχει απασχολήσει στη χώρα μας μία σειρά από παιδαγωγούς και κοινωνιολόγους της εκπαίδευσης από τα τέλη της δεκαετίας του ’80. Χαρακτηριστικές είναι οι μελέτες του Θ. Γκότοβου για το ρόλο των εγκυκλίων στη “γραφειοκρατικοποίηση” της μαθησιακής διαδικασίας στο σχολείο, του Δημήτρη Βεργίδη για το τεχνοκρατικο-γραφειοκρατικό σχολείο, του Αποστόλη Ανδρέου για τα γραφειοκρατικά χαρακτηριστικά της διοίκησης της εκπαίδευσης στη χώρα μας αλλά και του Γιώργου Μιχαλακόπουλου για τα παιδαγωγικά και εκπαιδευτικά προβλήματα που έχουν αναδειχθεί στο πλαίσιο της γραφειοκρατικής οργάνωσης του εκπαιδευτικού μας συστήματος.
Υποστηρίζεται από διάφορες πλευρές ότι η παιδαγωγική – εκπαιδευτική διαδικασία στο σχολείο είναι διαποτισμένη από το γραφειοκρατικό πνεύμα, το οποίο εμφανίζεται συχνά σε όλες τις καθημερινές σχολικές διαδικασίες, ενώ οι εκπαιδευτικοί αντιλαμβάνονται τη γραφειοκρατία ως ένα σύνολο χρονοβόρων διαδικασιών χωρίς νόημα.
Η οργάνωση της σχολικής ζωής ρυθμίζεται μέσα από κεντρικές, γραφειοκρατικές κατευθύνσεις που πολλές φορές προκαλούν όχι μόνο τη δυσαρέσκεια της εκπαιδευτικής κοινότητας αλλά και οδηγούν στην παιδαγωγική απραξία ως μέσο έμμεσης διαμαρτυρίας, αφού με τον τρόπο αυτό προωθείται η τυποποίηση και η διεκπεραίωση προδιαγεγραμμένων διαδικασιών που οδηγούν στη στασιμότητα και την έλλειψη αυτενέργειας. Με βάση τα παραπάνω το καίριο ερώτημα που τίθεται είναι για ποιο λόγο άραγε θέματα που έχουν σχέση με την παιδαγωγική δραστηριότητα του σχολείου, το εκπαιδευτικό έργο, τη σύνδεση του σχολείου με την τοπική κοινωνία, τη σχολική ζωή να ρυθμίζονται με βάση άνωθεν εντολές;
Γιατί πρέπει η ιεραρχία της εκπαιδευτικής διοίκηση να αποφασίζει ερήμην της σχολικής κοινότητας για τη μορφή και τον αριθμό των εκπαιδευτικών επισκέψεων, για το χρόνο των συναντήσεων γονέων-εκπαιδευτικών, για το περιεχόμενο καινοτόμων προγραμμάτων, για τις οδηγίες εφαρμογής καινοτόμων προγραμμάτων, η διοικητική οργάνωση του σχολείου κ.λπ.).
Το Προεδρικό Διάταγμα που νομοθέτησε πρόσφατα η νέα ηγεσία του υπουργείου Παιδείας για την οργάνωση και λειτουργία του δημοτικού σχολείου διαπνέεται από το ίδιο γραφειοκρατικό πνεύμα, αφού πολλές από τις διατάξεις του κινούνται στην ίδια λογική, ενισχύοντας ακόμη περισσότερο το ήδη υπάρχον ασφυκτικό οργανωτικό πλαίσιο της παιδαγωγικής λειτουργίας του σχολείου. Οι συγκεκριμένες ρυθμίσεις σε συνδυασμό με τον κίνδυνο μετασχηματισμού του ρόλου του διευθυντή σχολείου και του σχολικού συμβούλου σε απλούς ιμάντες μεταβίβασης και υλοποίησης άνωθεν πολιτικών δίχως παιδαγωγική αυτονομία και δυνατότητα ουσιαστικής ενασχόλησης με το εκπαιδευτικό έργο του σχολείου αποτελούν ανησυχητικές ενδείξεις ότι το γραφειοκρατικό φαινόμενο στην εκπαίδευση “ζει και βασιλεύει”.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το πρόβλημα της γραφειοκρατικοποίησης του σχολικού συστήματος είναι ένα πρόβλημα ιδιαίτερα σύνθετο, πολύπλοκο και πολυεπίπεδο. Σε κάθε περίπτωση όμως απαιτείται ο απεγκλωβισμός του σχολείου από γραφειοκρατικές εξαρτήσεις και επιβάλλεται η λήψη μέτρων όπως είναι:
– Ο περιορισμός των αρμοδιοτήτων της κεντρικής εξουσίας σε θέματα κυρίως, που έχουν σχέση με τη χάραξη στρατηγικών κατευθύνσεων εκπαιδευτικής πολιτικής.
– Η διαμόρφωση και δημιουργία επιστημονικού παρατηρητηρίου για θέματα εκπαίδευσης.
– Η αναδιάρθρωση των διοικητικών θεσμών της εκπαίδευσης με τρόπο που να ενισχύει τη συλλογικότητα, την προώθηση των καινοτομιών, τη σταδιακή απομάκρυνση από την παιδαγωγική ομοιομορφία.
– Η συμμετοχική λήψη αποφάσεων στο χώρο της σχολικής μονάδας.
– Η ανάπτυξη προϋποθέσεων για τη διαμόρφωση και εφαρμογή εσωτερικής εκπαιδευτικής πολιτικής.
– Η δημιουργικότητα και η απελευθερωτική έκφραση των αναγκών όλων των συντελεστών του εκπαιδευτικού έργου.
Δημοσιεύτηκε στη «Θεσσαλονίκη» της Δευτέρας 18 Σεπτεμβρίου 2017
Πηγή: Μακεδονία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου