Άθληση και παιδί

Γράφει ο Παναγιώτης Γιάγκου, Παιδίατρος, στο paidiatros

Ένας πολύ απλός τίτλος για ένα πολύ δύσκολο θέμα!! Γιατί αυτό? Γιατί κάνοντας μια σύντομη ανασκόπηση στη σχετική βιβλιογραφία ανακαλύπτεις πόσο πολύ έχουν αλλάξει τα πράγματα τα τελευταία χρόνια. Μέχρι πριν μία με δύο δεκαετίες η λέξη παιδί ήταν συνώνυμο με τρέξιμο και παιγνίδι στις αλάνες μέχρι τελικής πτώσεως ενώ σήμερα η πραγματικότητα μας φαντάζει πολύ διαφορετική. Βρισκόμαστε σε μια εποχή που συνεχώς καταφθάνουν στα αυτιά μας πολύ ανησυχητικά νέα από όλες τις γωνιές του πλανήτη! Όλοι μιλάνε για μια νέα επιδημία, της παιδικής παχυσαρκίας και κατ’ επέκταση του μεταβολικού συνδρόμου στα παιδιά! Καθημερινά ερχόμαστε αντιμέτωποι με νέες –και με εξωτικά ονόματα- ορμόνες, όπως η λεπτίνη, γκρελίνη, λιπονεκτίνη, προ-οπιομελανοκορτίνη που συμμετέχουν στην παθογένεια του συνδρόμου, προϊόν της βαρύτητας που έχει δοθεί από την ερευνητική κοινότητα στην αντιμετώπιση ενός τόσο ανησυχητικού φαινομένου.

Τι δείχνουν οι μελέτες;

Μελέτες από επίσημους οργανισμούς , όπως η Αμερικανική Παιδιατρική Ακαδημία και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας , μιλάνε για δραματική αύξηση του ποσοστού υπέρβαρων και παχύσαρκων παιδιών κατά τη σχολική ηλικία, ποσοστό που σε ορισμένες χώρες κυμαίνεται από 20% εώς 40% .Τα αποτελέσματα μιας νέας έρευνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης μιλάνε για δύο δισεκατομμύρια υπέρβαρα άτομα παγκοσμίως μέχρι το 2015 ενώ σε μια πρόσφατη αμερικάνικη έρευνα τα αποτελέσματα είναι ιδιαίτερα αποθαρρυντικά : στην κατηγορία από έξι ως δώδεκα ετών μόνο το 64% των αγοριών και το 50% των κοριτσιών μπορούσαν να διανύσουν ένα χιλιόμετρο σε λιγότερο από δέκα λεπτά, ενώ στην ίδια ηλικιακή ομάδα μόνο το 60% των αγοριών και το 30% των κοριτσιών μπορούσαν να κάνουν πάνω από μία έλξη(σε οριζόντια μπάρα με στόχο το πηγούνι τους να φτάνει τη μπάρα).

Φαίνεται πως στις μέρες μας, για ένα σημαντικό ποσοστό από τα παιδιά μας, το ποδήλατο και η μπάλα έχουν αντικατασταθεί από τα ασύρματα πληκτρολόγια και τηλεχειριστήρια. Τα παιδιά διασχίζουν ολόκληρες ηπείρους, συμμετέχουν σε μυθικές μάχες, εξολοθρεύουν εκατόμβες εχθρών με τα πιο απίθανα μέσα, αποκτούν φίλους στην Καραιβική και την Κίνα (βλέπε facebook, tweeter κλπ) και όλα αυτά χωρίς να ιδρώσουν!!

Τώρα ίσως περισσότερο από ποτέ, γιατί όσο μιλάμε το πρόβλημα μόνο αυξητική τάση παρουσιάζει, είναι καιρός να δούμε τον τίτλο στην αρχική του μορφή: γιατί είναι η άσκηση σημαντική και γιατί είναι σημαντικό να ξεκινά από την παιδική ηλικία?

Τι να κάνετε εσείς οι γονείς

Ως γονείς είναι καλό να ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να αποκτήσουν καλές συνήθειες για την υγεία τους, και όσο πιο νωρίς γίνει αυτό τόσο πιο μακροπρόθεσμα αποτελέσματα έχει. Έχει ήδη αποδειχθεί από μελέτες ότι τα παιδιά που δεν αθλούνται έχουν λιγότερες πιθανότητες να γίνουν υγιείς ενήλικες. Υιοθετούν μια λογική αδράνειας που ενδέχεται να διατηρηθεί για την υπόλοιπη ζωή τους. Είναι καλό να μάθετε στα παιδιά ότι δραστηριότητες όπως το ποδήλατο, το κολύμπι, ο χορός, το γρήγορο περπάτημα, το ποδόσφαιρο, η αεροβική γυμναστική όταν γίνονται τακτικά δεν είναι μόνο ευχάριστα αλλά προάγουν και την υγεία. Η συστηματική άθληση στα πλαίσια μιας ομάδας συνομηλίκων ενισχύει το αίσθημα ευγενούς άμιλλας και συνεργασίας για ένα κοινό στόχο, ενώ η από κοινού άθληση μελών της οικογένειας ενισχύει το συναισθηματικό τους δέσιμο, κάτι που δύσκολα επιτυγχάνεται μέσα στη φορτωμένη καθημερινότητα γονέων και παιδιών.

Πως όμως η άθληση λειτουργεί θετικά για την υγεία?

Αυξάνει την καρδιαγγειακή αντοχή: Οι καρδιαγγειακές παθήσεις αποτελούν στις ανεπτυγμένες χώρες την πρώτη αιτία νοσηρότητας και θνησιμότητας. Παρά το ότι θεωρούνται παθήσεις ενηλίκων, εναποθέσεις λίπους έχουν βρεθεί στις αρτηρίες παιδιών ακόμη και τριών ετών ενώ υψηλή αρτηριακή πίεση έχει περίπου το 5% των παιδιών.

Η συστηματική αεροβική άσκηση κάνει την καρδιά να λειτουργεί πιο αποτελεσματικά και μειώνει τη συχνότητα υψηλής αρτηριακής πίεσης. Επίσης μέσω ορμονικών μηχανισμών αυξάνει τα επίπεδα της HDL (high density lipoprotein) , της καλής μορφής της χοληστερόλης που απομακρύνει τα πλεονάζοντα λιπαρά από την κυκλοφορία του αίματος. Κατά τη μέση παιδική ηλικία συνιστάται άσκηση τουλάχιστον τρεις φορές την εβδομάδα για είκοσι ως τριάντα λεπτά, έτσι ώστε οι καρδιακοί παλμοί του παιδιού να επιταχύνονται.

Βελτιώνει την ισχύ και την αντοχή των μυών: Καθώς οι μύες του παιδιού γίνονται δυνατότεροι θα μπορεί να ασκείται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και να προστατεύεται από τραυματισμούς- οι δυνατοί μύες παρέχουν καλύτερη στήριξη στις αρθρώσεις. Παρ’όλα αυτά όμως σε καμία περίπτωση δε συνιστάται η χρήση ελευθέρων βαρών για μυική ενδυνάμωση κατά την παιδική ηλικία, ως περισσότερο κατάλληλες ασκήσεις προτείνονται από την Αμερικανική Παιδιατρική Εταιρεία το τρέξιμο σε ανήφορο, οι κάμψεις(σε παραλλαγή ανάλογα με την ηλικία) , τα επιτόπια πηδήματα και οι έλξεις.

Αυξάνει την ευλυγισία: Για καλή φυσική κατάσταση τα παιδιά πρέπει να είναι σε θέση να στρέφουν και να λυγίζουν το σώμα τους σε όλο το φάσμα των φυσιολογικών κινήσεων των αρθρώσεων χωρίς να καταβάλλουν ιδιαίτερη προσπάθεια ή να κινδυνεύουν να τραυματιστούν. Αν και με την πάροδο της ηλικίας οι περισσότεροι άνθρωποι χάνουν την ευλυγισία τους, αυτό μπορεί να ανασταλεί με ειδικές ασκήσεις, που διατηρούν την ευκαμψία σε όλη τη διάρκεια της ζωής, αρχίζοντας από την παιδική ηλικία. Οι ήπιες αυτές ασκήσεις είναι ο καλύτερος τρόπος για να διατηρηθεί η ευλυγισία και μπορούν να συμπεριληφθούν στην προθέρμανση και χαλάρωση του παιδιού.

Βοηθά στη διατήρηση του ιδανικού βάρους: Κατά μέσο όρο δεκαπέντε στα εκατό παιδιά της προεφηβικής ηλικίας είναι υπέρβαρα, λίγα όμως από αυτά αθλούνται συστηματικά. Ωστόσο με την άσκηση καίγονται αποτελεσματικά θερμίδες και λίπη και μειώνεται η όρεξη.

Μειώνει το άγχος: Το άγχος που δεν αντιμετωπίζεται μπορεί να οδηγήσει σε σύσπαση των μυών η οποία με τη σειρά της μπορεί να εκδηλωθεί με πονοκεφάλους, πόνους στο στομάχι και άλλα είδη αδιαθεσίας. Το παιδί πρέπει να μάθει, όχι μόνο να αναγνωρίζει την ένταση στο σώμα του, αλλά και να την εκτονώνει αποτελεσματικά. Η άσκηση είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους για να ελέγχει κανείς το στρες. Ένα σωματικά δραστήριο παιδί είναι λιγότερο πιθανό να βιώσει συμπτώματα που σχετίζονται με το στρες από ότι οι συνομήλικοι του που κάνουν καθιστική ζωή.

Ίσως ο καλύτερος τρόπος να κάνετε τα παιδιά να χαίρονται την άσκηση είναι να την μετατρέψετε σε οικογενειακή εκδήλωση, με εσάς να δίνετε το καλό παράδειγμα και να ενθαρρύνετε τη συμμετοχή τους. Δε θα βελτιωθεί μόνο η φυσική κατάσταση όλων αλλά θα ενισχυθεί και η ενότητα της οικογένειας! Ποιο παιδί δε θέλει να τρέχει και να παίζει με τους γονείς του? Προσωπικά δε ξέρω κανένα! Αν κάνετε το παιδί σας να ενδιαφερθεί από μικρή ηλικία για την καλή σωματική του κατάσταση, αυξάνετε τις πιθανότητες να γίνει η σωματική άσκηση συνήθεια ζωής. Και το τελικό αποτέλεσμα θα είναι μακροπρόθεσμη υγεία! Γίνετε εσείς το πρότυπο και βοηθήστε το παιδί να ακολουθήσει, γιατί στο τέλος της ημέρας ποιοι είναι τα πρότυπα και οι ήρωες κάθε παιδιού?