Ως ερευνητής στη γνωστική επιστήμη, έχω δει από πρώτο χέρι πώς οι πρώτες εντυπώσεις μπορούν να δημιουργήσουν δυσκολίες στα άτομα στο φάσμα του αυτισμού (ΔΑΦ). Τα άτομα με ΔΑΦ συχνά εμφανίζουν κοινωνικές συμπεριφορές –όπως εκφράσεις προσώπου, οπτική επαφή, χειρονομίες και αίσθηση προσωπικού χώρου– που μπορεί να διαφέρουν από αυτές των νευροτυπικών ατόμων.
Αυτές οι διαφορές συχνά ερμηνεύονται λανθασμένα, με αποτέλεσμα τα άτομα με ΔΑΦ να γίνονται αντιληπτά ως δύστροπα, παράξενα ή ακόμα και μη ειλικρινή. Οι άνθρωποι σχηματίζουν αυτές τις αρνητικές εντυπώσεις μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα και αναφέρουν ότι είναι απρόθυμοι να μιλήσουν, να κάνουν παρέα ή ακόμα και να ζήσουν κοντά σε άτομα που βρίσκονται στο φάσμα.
Δεν προκαλεί έκπληξη, επομένως, το γεγονός ότι οι άσχημες πρώτες εντυπώσεις δημιουργούν εμπόδια για τα άτομα με ΔΑΦ στο χώρο εργασίας.
Η παγίδα της συνέντευξης
Όλα αρχίζουν με την συνέντευξη για την πρόσληψη. Είτε αναζητάτε μια θέση ως προγραμματιστής υπολογιστών σε μια εταιρεία τεχνολογίας είτε ως γκρούμερ σκύλων σε μια κτηνιατρική κλινική, η συνέντευξη είναι βασική. Η επιτυχία εξαρτάται από την ικανότητά σας think on your feet, να επικοινωνείτε τα προσόντα σας και να παρουσιάζεστε ως συμπαθής, ευχάριστος και collegial ικανός για ομαδική εργασία.
Η έρευνά μου δείχνει ότι τα άτομα με ΔΑΦ που αναζητούν εργασία συχνά έχουν κακή απόδοση στις συνεντεύξεις λόγω των κοινωνικών απαιτήσεων της κατάστασης. Αυτό ισχύει ακόμη και όταν ο υποψήφιος έχει υψηλά προσόντα για τη δουλειά που κάνει αίτηση.
Σε μια μελέτη, οι συνάδελφοί μου και εγώ μαγνητοσκοπήσαμε εικονικές συνεντεύξεις για δουλειά με 30 νεαρούς ενήλικες - οι μισοί με ΔΑΦ, οι μισοί νευροτυπικοί - που ήταν όλοι φοιτητές χωρίς διανοητική αναπηρία. Τους ζητήσαμε να συζητήσουν τις δουλειές των ονείρων τους και τα προσόντα τους για πέντε λεπτά. Στη συνέχεια, οι αξιολογητές τους βαθμολόγησαν ως προς τα κοινωνικά χαρακτηριστικά, όπως η συμπάθεια, ο ενθουσιασμός και η ικανότητα, και υπέδειξαν πόσο πιθανό ήταν να προσλάβουν κάθε ερωτώμενο. Όπως στις περισσότερες επαγγελματικές συνεντεύξεις, οι αξιολογητές δεν γνώριζαν ότι ορισμένοι υποψήφιοι ήταν στο φάσμα του αυτισμού.
Οι υποψήφιοι στο φάσμα του αυτισμού πήραν χαμηλότερη βαθμολογία σε όλες τις κοινωνικές διαστάσεις σε σύγκριση με τα νευροτυπικά άτομα και αυτές οι δυσμενείς κοινωνικές αξιολογήσεις επιβάρυναν σε μεγάλο βαθμό τις αποφάσεις για την πρόσληψή τους. Παρόλο που οι υποψήφιοι με ΔΑΦ είχαν τα ίδια προσόντα με τους νευροτυπικούς υποψηφίους, είχαν σημαντικά λιγότερες πιθανότητες να προσληφθούν.
Είναι ενδιαφέρον ότι όταν οι αξιολογητές διάβαζαν μόνο τα αντίγραφα των συνεντεύξεων των υποψηφίων χωρίς να παρακολουθούν τις συνεντεύξεις, οι βαθμολογίες για τους υποψηφίους με ΔΑΦ ήταν ίδιες, ή ακόμα και καλύτερες από αυτές για τους νευροτυπικούς υποψηφίους. Αυτό υποδηλώνει ότι δεν είναι μόνο το τι λένε οι υποψήφιοι σε μια συνέντευξη, αλλά και το πώς φαίνονται/ παρουσιάζουν τον εαυτό τους κοινωνικά που επηρεάζει τις αποφάσεις πρόσληψης.
Αυτό είναι ιδιαίτερα προβληματικό για θέσεις εργασίας που απαιτούν ελάχιστη κοινωνική αλληλεπίδραση - σκεφτείτε αναλυτής δεδομένων ή landscaper - όπου τα προσόντα ενός υποψηφίου πρέπει να είναι το κύριο μέλημα. Βασιζόμενοι στις συνεντεύξεις ως κύριο εργαλείο αξιολόγησης, οι εργοδότες μπορεί να χάσουν ικανούς, καταρτισμένους υποψήφιους με μοναδικά προσόντα.
Επανεξετάζοντας τα χαρακτηριστικά των καλών υποψηφίων
Οι επιστήμονες έχουν διερευνήσει εάν είναι δυνατό να διδάξουν σε ενήλικες με ΔΑΦ πώς να βελτιώσουν τις δεξιότητές τους στη συνέντευξη, για παράδειγμα διατηρώντας περισσότερη οπτική επαφή ή κρατώντας μια κοινωνικά αποδεκτή απόσταση από έναν συνεντευκτή.
Αν και μια τέτοια εκπαίδευση μπορεί να βοηθήσει, δίνει λύση μόνο σε ένα μικρό μέρος του προβλήματος και δεν μπορεί να αυξήσει σημαντικά τις ευκαιρίες απασχόλησης για τους αυτιστικούς ενήλικες.
Αρχικά, μειώνει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ενήλικες με ΔΑΦ σε ένα περιορισμένο σύνολο συμπεριφορών. Η ΔΑΦ είναι μια σύνθετη κατάσταση και η έρευνα δείχνει ότι οι αρνητικές αξιολογήσεις των ατόμων με ΔΑΦ δεν πηγάζουν από μία μόνο διαφορά ή από ένα σύνολο συγκεκριμένων διαφορών, αλλά μάλλον από τη συνολική εικόνα του ατόμου. Επιπλέον, αυτό το είδος εκπαίδευσης συχνά ενθαρρύνει τα άτομα να συγκαλύπτουν τα αυτιστικά τους χαρακτηριστικά, γεγονός που θα μπορούσε να κάνει ακόμα πιο δύσκολη μια ήδη αγχωτική συνέντευξη. Τέλος, εάν οι υποψήφιοι με ΔΑΦ καταφέρουν να συγκαλύψουν με επιτυχία τον αυτισμό τους κατά τη διάρκεια της συνέντευξης, δεν μπορούν να διατηρούν αυτή την ψεύτικη εικόνα για τον εαυτό τους για μεγάλο χρονικό διάστημα, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει η θέση εργασίας του στο μέλλον.
Μια πιο αποτελεσματική προσέγγιση πιστεύεται ότι είναι η αλλαγή του τρόπου διεξαγωγής των συνεντεύξεων και του τρόπου με τον οποίο αξιολογούνται οι υποψήφιοι. Αυτό περιλαμβάνει την παροχή ουσιαστικής εκπαίδευσης στους εργοδότες σχετικά με τον αυτισμό και την παροχή στους υποψηφίους εργαζόμενους ενός τρόπου να αποκαλύπτουν τη διάγνωσή τους χωρίς να έχουν στη συνέχεια αρνητικές επιπτώσεις. Η έρευνα δείχνει ότι όταν οι άνθρωποι γνωρίζουν περισσότερα για τη διαταραχή του φάσματος του αυτισμού, έχουν πιο θετικές απόψεις για τα άτομα με ΔΑΦ. Επιπλέον, οι αξιολογήσεις των ατόμων με ΔΑΦ είναι συχνά πιο ευνοϊκές όταν οι αξιολογητές γνωρίζουν τη διάγνωσή τους. Ο συνδυασμός αυτών των δύο προσεγγίσεων μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερα αποτελέσματα.
Οι συνάδελφοί μου και εγώ διερευνήσαμε αυτή την πιθανότητα σε μια σειρά μελετών. Και πάλι, δείξαμε στους αξιολογητές τις προσομοιωμένες συνεντεύξεις εργασίας υποψηφίων με και χωρίς ΔΑΦ. Αυτή τη φορά, ωστόσο, ορισμένοι αξιολογητές παρακολούθησαν ένα σύντομο εκπαιδευτικό βίντεο για τον αυτισμό, μαθαίνοντας για τα χαρακτηριστικά και τα δυνατά σημεία που συχνά συνδέονται με τον ΔΑΦ πριν αξιολογήσουν τις προσομοιωμένες συνεντεύξεις. Επιπλέον, αυτοί οι αξιολογητές γνώριζαν ποιοι υποψήφιοι είχαν διάγνωση ΔΑΦ.
Παρόλο που οι αξιολογητές εξακολουθούσαν να θεωρούν τους υποψηφίους με ΔΑΦ ως πιο αδέξιους και λιγότερο συμπαθητικούς, αξιολόγησαν αυτούς τους υποψηφίους ως εξίσου καταρτισμένους με τους νευροτυπικούς υποψηφίους και ήταν εξίσου πιθανό να τους προσλάβουν. Αυτή η αύξηση στις αξιολογήσεις προσλήψεων συνεχίστηκε ακόμη και όταν το εκπαιδευτικό βίντεο για τον αυτισμό προβλήθηκε μήνες πριν από την αξιολόγηση των υποψηφίων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι καμία από αυτές τις παρεμβάσεις δεν ήταν αποτελεσματική από μόνη της. Σε άλλες έρευνες, ορισμένοι αξιολογητές απλώς έλαβαν την εκπαίδευση για τον αυτισμό, αλλά δεν έλαβαν πληροφορίες σχετικά με τις διαγνώσεις των υποψηφίων. Άλλοι αξιολογητές δεν έλαβαν καμία εκπαίδευση σχετικά με τον αυτισμό, αλλά γνώριζαν ποιοι υποψήφιοι είχαν ΔΑΦ. Και οι δύο ομάδες συνέχισαν να μην επιλέγουν υποψηφίους με ΔΑΦ για πρόσληψη, παρόλο που αξιολογούνταν ως άκρως καταρτισμένοι. Φαίνεται ότι τόσο η γνώση ότι ένα άτομο έχει αυτισμό όσο και η καλύτερη κατανόηση του αυτισμού είναι σημαντικές για την υπέρβαση των αρνητικών πρώτων εντυπώσεων.
Πιστεύουμε ότι η εκπαίδευση συνέβαλε στην καλύτερη κατανόηση του διαφορετικού τρόπου αλληλεπίδρασης και των ιδιαίτερων συμπεριφορών που εμφανίζουν συνήθως οι ενήλικες με ΔΑΦ. Αυτή η κατανόηση, σε συνδυασμό με τη γνώση της διάγνωσης ενός υποψηφίου, μπορεί να βοήθησε τους αξιολογητές να εντάξουν αυτές τις συμπεριφορές στο πλαίσιο τους και, με τη σειρά τους, να δώσουν μεγαλύτερη έμφαση στα προσόντα κατά τη λήψη αποφάσεων πρόσληψης.
Όταν οι αποφάσεις για την πρόσληψη σε μια θέση εργασίας βασίζονται στην αξία, ωφελούνται τόσο οι εργαζόμενοι όσο και οι εργοδότες. Οι πρώτες εντυπώσεις, αν και σημαντικές, μπορεί να είναι παραπλανητικές και συχνά προκαλούν προκαταλήψεις, ιδιαίτερα για άτομα με ΔΑΦ. Τα ευρήματά μας υπογραμμίζουν μια σημαντική αλήθεια: Η κατανόηση του αυτισμού επιτρέπει στους εργοδότες να εστιάζουν στα προσόντα, δίνοντας στους υποψηφίους με ΔΑΦ μια δίκαιη ευκαιρία να πετύχουν με βάση τις πραγματικές τους δυνατότητες.
Απόδοση του άρθρου Why people with autism struggle to get hired − and how businesses can help by changing how they look at job interviews
Ιωάννα Αγγέλου
Ειδική Παιδαγωγός (Παν. Θεσσαλίας)
Νηπιαγωγός (Α.Π.Θ.)
MEd - Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου