Ένα βιβλίο για παιδιά: «Κανονικά» της Μαρίας Λυκάρτση – Μια ευρηματική ιστορία για τη φρίκη του πολέμου και την πολύτιμη κανονικότητα

«Κανονικά...» Ένα πολύ ελαφρύ, σχεδόν ανεπαίσθητο, αεράκι ανησυχίας αρχίζει να πνέει τη στιγμή που ο αναγνώστης διαβάζει: «Κανονικά...». Τίποτα όμως στο φωτεινό, γαλήνιο, ανοιξιάτικο τοπίο με τους ανθρώπους που συνεχίζουν τις κανονικές συνήθειές τους (τις οποίες άλλωστε όλοι επαναλαμβάνουμε στην καθημερινότητά μας), δεν προδίδει τι θα ακολουθήσει. Στον ουρανό δεν φαίνεται πουθενά ούτε ένα συννεφάκι, αλλά η αφήγηση επιμένει: «Κανονικά...». Το αεράκι της ανησυχίας ωστόσο αρχίζει να δυναμώνει καθώς εισχωρεί στις εικόνες της ιστορίας μέσα από τις, αρχικά, αδιόρατες γκρίζες σχισμές που τόσο υπαινικτικά έχει τοποθετήσει η Ντανιέλα Σταματιάδη από τις πρώτες κιόλας σελίδες. 

Για το ξανθομάλλικο αγόρι της ιστορίας ο χρόνος έχει σταματήσει καθώς μας αφηγείται σε voix off πώς θα ήταν η ζωή του, αν όλα είχαν εξελιχθεί κανονικά. Τα καθημερινά τελετουργικά, που συνήθως υποτιμούμε όταν δεν αισθανόμαστε καμιά απειλή, είναι δοσμένα ζωντανά, χρωματιστά, γεμάτα αγαπημένα πρόσωπα και καθησυχαστικές συνήθειες και ασχολίες, ενώ από τις σχισμές που συνεχώς πληθαίνουν εισβάλει το σκοτεινό, τρομακτικό και αβέβαιο τώρα. Το προτελευταίο δισέλιδο του βιβλίου είναι καθηλωτικό: ο πόλεμος είναι εδώ, είναι η πραγματικότητα που μαίνεται και έχει ανατρέψει την κανονική ροή των πραγμάτων.

Η Μαρία Λυκάρτση, με τη νέα εικονογραφημένη ιστορία της, το παραμύθι Κανονικά (εκδ. Καστανιώτη) συνθέτει ένα ευσύνοπτο εικονοποιημένο ποίημα, μια ωδή στα παιδιά που αποκόπηκαν βίαια από τις ζωές τους. Μας μιλά για τη φρίκη του πολέμου και την πολύτιμη κανονικότητα χωρίς να φορτώνει την αφήγησή της με στοιχεία για τον εν εξελίξει πόλεμο στην Ουκρανία: Η ιστορία της, την ίδια στιγμή που γίνεται σοκαριστικά συγκεκριμένη, παραμένει αρκούντως αφηρημένη, σαν αλληγορία, έτσι ώστε το εύρημά της να λειτουργεί και ως γενικότερη υπόμνηση του Κακού: Ο θάνατος, η καταστροφή, ελοχεύουν και έχουν τη δύναμη ανά πάσα στιγμή να «σβήσουν το χρώμα» από τη ζωή μας, και ειδικά από την εύθραυστη ζωή των παιδιών. 

Στο τέλος, η επιλογή ό,τι συμβολίζει το κακό, το σκότος και την καταστροφή να κλειστεί έξω από το παράθυρο της γιορτής των γενεθλίων, της πιο σημαντικής γιορτής για κάθε παιδί, συμπυκνώνει το ελπιδοφόρο μήνυμα ότι το καλό και η ζωή θα νικούν πάντα, ακόμη κι όταν ο ζόφος είναι κάπου δίπλα. 

Το βιβλίο είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα για το πώς μια απλή, αλλά στέρεη ιδέα μπορεί να απογειωθεί, αν στην εκτέλεση συναντηθούν ο σεβασμός, θεματολογικά και γλωσσικά, για το κοινό στο οποίο προορίζεται με μια εμπνευσμένη καλλιτεχνική προσέγγιση. 

Σε ποιες ηλικίες απευθύνεται 

Η εικονογραφημένη ιστορία απευθύνεται σε παιδιά του δημοτικού σχολείου από 8 ετών, είναι ωστόσο ένα βιβλίο που θα συγκινήσει και θα ευαισθητοποιήσει κάθε αναγνώστη. 

Ποια είναι η συγγραφέας 

Η Μαρία Λυκάρτση εμφανίστηκε στη λογοτεχνία για παιδιά πριν έξι χρόνια με το βιβλίο της Η Πολιτεία που δεν έβρεχε ποτέ (εικονογράφηση Στεφανία Βελδεμίρη, εκδ. Επόμενος Σταθμός).

Έχει σπουδάσει κλασική φιλολογία και θεατρολογία. Δουλεύει με έφηβους στη δημόσια εκπαίδευση ενώ παλιότερα ασχολήθηκε με το ραδιόφωνο. 

Ποια είναι η εικονογράφος

Η Ντανιέλα Σταματιάδη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1972. Είναι απόφοιτος της Σχολής Καλών Τεχνών και εργάζεται ως ζωγράφος, εικονογράφος και καθηγήτρια εικαστικών σε ιδιωτικά ΙΕΚ.

Ασχολείται με την εικονογράφηση παιδικών βιβλίων από το 2000, έχει φιλοτεχνήσει πάνω από 100 τίτλους και έχει κερδίσει αρκετούς επαίνους και βραβεία εικονογράφησης [Βραβείο Peter Pan για το καλύτερο μεταφρασμένο εικονογραφημένο βιβλίο (2013) από τη .σουηδική IBBY, έπαινο ΕΒΓΕ (2018), Κρατικό Βραβείο Εικονογράφησης (2019), βραβείο εικονογραφημένου βιβλίου απο το περιοδικο «Αναγνώστης» (2020) και ειδικό βραβείο Public, βραβείο εικονογράφησης από την Greek IBBY (2022)]. 

Το 2021 εκδόθηκαν τα δύο πρώτα βιβλία με δικό της κείμενο και εικονογράφηση με τίτλο θέλω! από τις εκδόσεις Ίκαρος, και το Μία αρχή, ένα τέλος, μία αρχή ξανά από τις εκδόσεις Πατάκη.

Για ποιο λόγο θα το αγαπήσουν τα παιδιά 

Τα παιδιά θα αντιληφθούν αμέσως το παιχνίδι με το πριν και το τώρα. Θα αγκαλιάσουν το παιδί της ιστορίας και θα σταθούν στην ελπίδα και την προσδοκία για ένα μέλλον όπου όλα θα είναι κανονικά.

Με ευαισθησία θα ταυτιστούν με το ξανθό αγόρι και νοερά θα μοιραστούν το βαρύ βίωμά του, αλλά, ανεπίγνωστα, θα νιώσουν πολύ όμορφα για τα όσα τα ίδια απολαμβάνουν: ένα μαρτάκι στο χέρι, μια μερίδα από ένα καθημερινό φαγητό, το παιχνίδι και τα μαλώματα με τους φίλους, τα μπαλόνια, τα αστεία και τα κεράκια των γενεθλίων, δηλαδή όλα όσα έχουν στην κανονική τους ζωή. 

Για ποιο λόγο να το επιλέξουν οι ενήλικες

Οι ενήλικες που έχουν στις προτεραιότητές τους να επιλέγουν βιβλία που διευρύνουν τους ορίζοντες των παιδιών, βιβλία που τα εισάγουν σε προβληματισμούς για τα δεινά και τις αναπάντεχες ανατροπές που μπορεί να βιώσει κανείς στη ζωή του, ακόμα κι αν είναι παιδί, θα βρουν στην εικονογραφημένη ιστορία της Μαρίας Λυκάρτση αυτό που αναζητούν: Στέρεη ιδέα, γλωσσική φροντίδα χωρίς εκβίαση του συναισθήματος και καλλιτεχνική απογείωση με άριστη τυποτεχνική φροντίδα. 

Ελένη Κορόβηλα

Πηγή: bookpress