O Γρηγόρης Χρυσικός και ο Σπύρος Νταντανίδης, οι δημιουργοί του λογαριασμού «Η αναπηρία είναι κουλ» με τα έξυπνα, χιουμοριστικά memes, μιλούν στη LiFO για την καθημερινότητά τους, την προσβασιμότητα, τη συμπερίληψη και το coolness τους.
Πόσο ενημερωμένοι είμαστε για τα θέματα που αφορούν την αναπηρία και πόσο άνετα νιώθουμε να συζητάμε γι' αυτά; Mπορούμε να αντιμετωπίσουμε με χιούμορ τα άτομα με αναπηρία; Αυτές οι σκέψεις περνάνε από το μυαλό μου όταν πέφτω πάνω στη σελίδα «Η αναπηρία είναι κουλ» στο Ιnstagram.
Σκρολάροντας στο account, διαπιστώνω πόσο χιούμορ και αυτοσαρκασμό διαθέτουν τα παιδιά που το διαχειρίζονται. Ο Γρηγόρης, 27 ετών, και ο Σπύρος, 25, δυο νέοι ευφυείς και πολύ δημιουργικοί, συναντήθηκαν διαδικτυακά εντελώς τυχαία, ταίριαξαν και αποφάσισαν να συνεργαστούν. «Η γνωριμία μας ήταν διαδικτυακή, καθώς και οι δύο είχαμε μέντορα τον Αλέξανδρο Ταξιλδάρη. Είδαμε ότι έχουμε κοινές αντιλήψεις για την αναπηρία αλλά και κοινό κώδικα επικοινωνίας και χιούμορ. Από κει και πέρα, είδαμε ότι οι αντιλήψεις αυτές δεν είναι τόσο διαδεδομένες στην ελληνική κοινωνία όσο θα θέλαμε. Οπότε έπρεπε να σκεφτούμε έναν τρόπο για να αλλάξει αυτό. Μεταξύ μας, όμως, οι Cool Crips δημιουργήθηκαν μέσα σε μια νύχτα, αυθόρμητα και πρόχειρα».
Έτσι, λοιπόν, γεννήθηκαν οι Cool Crips, οι οποίοι σχολιάζουν με χιούμορ και καυστικότητα την καθημερινότητα και την επικαιρότητα των αναπήρων. Στόχος τους, η επαρκής ενημέρωση γύρω από θέματα που άπτονται των ειδικών αναγκών ώστε να σταματήσει η διαιώνιση στερεοτύπων που πραγματικά απέχουν πάρα πολύ από την ουσία της αναπηρίας.
Είναι προφανές πως στην κοινωνία μας ακόμα δεν έχουν αλλάξει αρκετά πράγματα. Οι περισσότεροι ανθρωποι με αναπηρία παραμένουν μέχρι και σήμερα αποκλεισμένοι κοινωνικά, εκπαιδευτικά και εργασιακά, και είναι αναγκασμένοι να ζουν σε ένα περιβάλλον που δεν μπορεί να καλύψει βασικές ψυχοκοινωνικές ανάγκες τους.
Όπως μου εξηγεί ο Σπύρος, που ζει στην Κομοτηνή και εχει σπουδάσει κινηματογράφο στην Αγγλία: «Θα πρέπει να κάνουμε μια μικρή επεξήγηση και να πούμε ότι η αναπηρία (disability) είναι ο αποκλεισμός που βιώνουμε και πηγάζει κυρίως από τα εμπόδια, κοινωνικά και πολεοδομικά, που μας επιβάλλονται και όχι από τις βλάβες (impairments) των σωμάτων μας».
Εκείνος, λοιπόν, γεννήθηκε τετραπληγικός, ενώ ο Γρηγόρης τραυματίστηκε από μια βουτιά στη θάλασσα.
Ο Γρηγόρης είναι μισός Γερμανός, έχει σπουδάσει οικονομικά, εργάζεται σε μια ΜΚΟ και ασχολείται με την επιτραπέζια αντισφαίριση. Και οι δύο αφιερώνουν αρκετό χρόνο καθημερινά στη σελίδα τους στο Instagram αλλά και στο κανάλι τους στο YouΤube, ανεβάζοντας υλικό όπως αστεία memes, βίντεο από tours σε ελληνικά νησιά και σχολιασμούς. «Θέλουμε να κάνουμε την αναπηρία mainstream ζήτημα και να αυξήσουμε την ορατότητα των ανάπηρων ατόμων. Αυτό το κάνουμε μιλώντας για τα ζητήματα που μας αφορούν με χιούμορ και (αυτο)σαρκασμό, γιατί θεωρούμε ότι έτσι το κοινό θα είναι πιο δεκτικό. Έχουμε, βέβαια, και οι δύο μια τάση για κατήχηση» λένε, έχοντας πάντα μια χιουμοριστική διάθεση απέναντι στα πράγματα.
Είναι προφανές πως στην κοινωνία μας ακόμα δεν έχουν αλλάξει αρκετά πράγματα. Οι περισσότεροι άνθρωποι με αναπηρία παραμένουν μέχρι και σήμερα αποκλεισμένοι κοινωνικά, εκπαιδευτικά, εργασιακά, και είναι αναγκασμένοι να ζουν σε ένα περιβάλλον που δεν μπορεί να καλύψει βασικές ψυχοκοινωνικές ανάγκες τους.
«Μας περνάνε για de facto δυστυχισμένους που χρειαζόμαστε εράνους, μας δίνουν 50λεπτα και καπάκια. Μη γελάς, έχουν γίνει και τα δύο» απαντάνε όταν τους ρωτάω τι τους ενοχλεί περισσότερο στην αντιμετώπιση του κόσμου.
Από τα πιο συνηθισμένα ποστ, με μεγάλες δόσεις σαρκασμού και ειρωνείας, είναι ο σχολιασμός όρων όπως «ειδικές ικανότητες», «διαφορετική λειτουργικότητα», «άγγελοι επί γης», που είναι επιβλαβείς για την αναπηρική κοινότητα, όπως παραδέχονται. «Όταν δίνεις σε ένα άτομο ή ομάδα ανθρώπων μια ιδιαίτερη, σχεδόν υπεράνθρωπη διάσταση (την οποία φυσικά δεν έχει κιόλας), το αποτέλεσμα είναι το άτομο αυτό (ή ομάδα ατόμων) να εξωτικοποιείται από την κοινωνία και τελικώς να απομακρύνεται περισσότερο από αυτήν», γράφουν σε μια ανάρτηση.
Η ηρωοποίηση αλλά και ο οίκτος που επιδεικνύει η κοινωνία απέναντι σε ανάπηρα άτομα προβάλλει την ιδέα πως είναι κατώτερα και έχουν κάποιο πρόβλημα. Ένας άνθρωπος που κινείται με αμαξίδιο δεν είναι κακόμοιρος, ούτε το σώμα του υποδεέστερο. Η καθημερινότητά τους δεν διαφέρει από αυτήν του μέσου ανθρώπου. Ξύπνημα, δουλειές, χόμπι, φίλοι. «Απλώς όλα χρειάζονται λίγο μεγαλύτερη οργάνωση, γιατί πρώτον το κράτος δεν μας παρέχει, ακόμα τουλάχιστον, προσωπικό βοηθό, οπότε εξαρτιόμαστε από τον κύκλο μας, και δεύτερον επειδή ξέρουμε ότι θα βγούμε σε ένα ναρκοπέδιο. Η Κομοτηνή, βέβαια, είναι σε πολύ καλύτερη κατάσταση σε θέματα προσβασιμότητας απ' ό,τι η Αθήνα. Γι' αυτό και η ζωή ενος αναπήρου στην Κομοτηνή δεν χρειάζεται πολύ παραπάνω οργάνωση από αυτήν ενός μη αναπήρου. Γι' αυτό ο Σπύρος δεν είναι και ο πιο οργανωτικός τύπος», μου λέει ο Γρηγόρης.
Τι γίνεται όμως με τον εργασιακό τομέα; Υπάρχουν προσβάσιμοι χώροι εργασίας; Η απάντηση είναι «λίγοι». Επιπλέον, οι περισσότεροι εργοδότες τείνουν να μην αντιμετωπίζουν ισότιμα τα ανάπηρα άτομα. «Ευτυχώς, έχουμε σταθεί και οι δύο κάπως τυχεροί ως τώρα». Να σημειώσουμε επίσης ότι τα ανάπηρα άτομα, εξαιτίας των εμποδίων, δεν έχουν τις ίδιες ευκαιρίες για εκπαίδευση και κατάρτιση, οπότε συχνά βρίσκονται εξαρχής σε μειονεκτική θέση σε σχέση με τους υπόλοιπους.
Και ο Γρηγόρης και ο Σπύρος είναι δυο νεαρά σε ηλικία παιδιά με στόχους και όνειρα για το μέλλον, αν και, όπως παραδέχονται, μπορεί να μην έχουν πέσει ποτέ θύματα σωματικής βίας ή κακοποίησης ή να έχουν βιώσει έντονο εκφοβισμό από τους γύρω, ωστόσο ο καθημερινός αποκλεισμός από κοινωνικές δραστηριότητες είναι μια μορφή bullying που τους επηρεάζει αρκετά.
Ο αποκλεισμός και ο διαχωρισμός των ανάπηρων παιδιών από πολύ μικρή ηλικία σε τομείς όπως η εκπαίδευση και το σχολείο αναπαράγει και διαιωνίζει τέτοια στερεότυπα.
«Το ειδικό σχολείο είναι ένας θεσμός που προωθεί τον διαχωρισμό και πρέπει, αντί να επιβάλλουμε διακρίσεις και εμπόδια, να αφιερώσουμε πόρους και ενέργεια σε ένα ενιαίο σχολείο για όλα τα παιδιά. Κατανοούμε ότι αυτό μοιάζει μακρινό, αλλά είναι η σωστή κατεύθυνση. Και είναι μια κατεύθυνση που προωθεί και η Ε.Ε., όχι μόνο κάτι γραφικοί τύποι που το παίζουν cool στα σόσιαλ», μου διευκρινίζουν τα παιδιά.
Πώς επιτυγχάνεται η αυτονομία όταν η κοινωνία είναι έτσι διαμορφωμένη ώστε να μην τους εντάσσει στο σύνολο ολοκληρωτικά; «Η παρανόηση που υπάρχει συνήθως είναι ότι οι περισσότεροι πιστεύουν ότι αυτονομία σημαίνει "τα κάνω όλα μόνος μου". Όμως κανείς δεν τα κάνει όλα μόνος του. Αυτονομία σημαίνει να έχεις επιλογές, να μπορείς να επιλέξεις τι ώρα θα σηκωθείς, τι ρούχα θα βάλεις, τι θα σπουδάσεις. Αυτή η ανθρώπινη δυνατότητα του ελέγχου, της επιλογής και του αυτοκαθορισμού λέγεται "ανεξάρτητη διαβίωση"».
Τα παιδιά μού εξηγούν με πολύ δομημένο και κατανοητό τρόπο το πόσο λάθος λειτουργούμε απέναντι στους συνανθρώπους μας που διαφέρουν από το «κανονικό» έτσι όπως το διδαχθήκαμε. Τους ρωτάω, λοιπόν, ποια είναι η πιο αμήχανη ατάκα που έχουν ακούσει από κάποιον. «Αγαπάμε το "Περαστικά!"» μου λένε και εκεί αντιλαμβάνομαι ακόμα περισσότερο το μέγεθος του προβλήματος και της άγνοιας.
Παρ' όλα αυτά, εκείνοι προσπαθούν καθημερινά για την ορατότητα των ανάπηρων ατόμων. Μια δράση τους είναι το Cool crips on tour στο YouΤube. «Ο επίσημος τίτλος είναι "ταξιδιωτική εκπομπή" (δικής μας παραγωγής), αλλά, όταν το λέμε αυτό, όλοι περιμένουν ότι θα είναι μια λίστα με προσβάσιμα μέρη. Ωστόσο, αυτό που κάνουμε είναι να καταγράφουμε τις διακοπές μιας παρέας, με ανάπηρα άτομα και μη, που κάνει τις βλακείες που θα κάνει κάθε παρέα 25άρηδων, αλλά με την υποστήριξη του Ferryhopper και της Hellas Direct. Κύριος στόχος μας είναι η αύξηση της ορατότητας των ανάπηρων ατόμων. Ναι, υπάρχουμε και θέλουμε να πηγαίνουμε και διακοπές. Δεν είναι βέβαια και το ευκολότερο πράγμα στον κόσμο», λέει ο Σπύρος και ο Γρηγόρης συμπληρώνει «κυρίως αν τις οργανώνει ο Σπύρος».
Ο κοινός κώδικας επικοινωνίας και το χιούμορ τους φαίνεται σε κάθε τους απάντηση. Η σελίδα τους στο Instagram είναι γεμάτη από αστείες εικόνες και εύστοχα σχόλια. «Εγώ είμαι υπεύθυνος για το σαχλό κομμάτι, το περιτύλιγμα. Συνεπώς τα memes είναι συνήθως δικές μου δημιουργίες. Ο Σπύρος, από την άλλη, είναι ο υπεύθυνος προπαγάνδας. Τα κείμενα πρέπει να πάρουν την έγκρισή του για να ανέβουν. Αν καταφέρω να τον βρω και δεν είναι σε κάνα κρασάδικο», μου εξηγεί ο Γρηγόρης.
Γελάω και τους ρωτάω τι γίνεται με το φλερτ. «Είναι συνηθισμένο να είναι κάπως μαγκωμένα τα άλλα άτομα, γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι δεν έχουν αλληλεπιδράσει ποτέ με αναπήρους ή τους έχουν αποσεξουαλικοποιημένους στο μυαλό τους. Όμως αυτό αλλάζει όσο μας γνωρίζει καλύτερα το άλλο άτομο. Υπάρχουν και τα σόσιαλ μίντια που προσφέρουν μια ευκολία και στις δύο πλευρές και κάνουν τα πράγματα πιο άνετα. Επίσης, γίνονται καθημερινά μικρά βήματα για μια πιο ανοιχτόμυαλη γενιά νέων που βιώνει λιγότερη ή αλλου είδους αμηχανία».
Το ενθαρρυντικό είναι αυτό. Η νέα γενιά είναι περισσότερο εξοικειωμένη και ενημερωμένη για το πώς να συμπεριφερθεί, να αντιμετωπίσει και να εντάξει στο σύνολό της άτομα με αναπηρία. Πολλοί άνθρωποι ωστόσο στέλνουν μήνυμα στους Cool Crips ζητώντας συμβουλές ή υποστήριξη. «Δεχόμαστε μηνύματα, τόσο για πρακτικά ζητήματα όσο και για γενικότερες συζητήσεις περί αναπηρίας. Όμως αποφεύγουμε να παρουσιάσουμε τον εαυτό μας ως πρότυπο με το κλασικό "αν θες, μπορείς και συ", γιατί έχουμε υπάρξει τυχεροί και προνομιούχοι όσον αφορά, για παράδειγμα, τη συναισθηματική και οικονομική υποστήριξη που έχουμε λάβει από την οικογένεια και τον κύκλο μας, πράγματα που δυστυχώς δεν είναι δεδομένα για ένα μεγάλο κομμάτι του ανάπηρου πληθυσμού (και όχι μόνο). Εδώ υπάρχουν ακόμα ανάπηροι/-ες/-α σε ιδρύματα».
Τελικά, πόσο cool είναι η αναπηρία; «Καθόλου», απαντούν γελώντας. «Ο τίτλος της σελίδας μας είναι καθαρά σαρκαστικός. Όσες κορδέλες και να του βάλουμε, ένα επιβαλλόμενο εμπόδιο δεν μπορεί να γίνει ποτέ cool. Αυτό που θέλουμε να δείξουμε, όμως, είναι ότι τα ανάπηρα άτομα μπορεί να είναι cool και ότι ζουν ανάμεσά μας».
Πέρα, όμως, από τον σαρκασμό, η αλήθεια είναι πως το εγχείρημα των δύο αυτών νέων ανοίγει δρόμο για εποικοδομητικό διάλογο και σκέψη. Κάνοντας την αναπηρία mainstream, η στάση μας αλλάζει, και μαζί η κοινωνία. Ο Γρηγόρης και ο Σπύρος δημιουργούν με τον δικό τους τρόπο θέσεις τόσο για εκείνους όσο και για όλους τους ανάπηρους ανθρώπους στην κοινωνία μας. «Ο στόχος-όνειρο είναι απλός και πάρα πολύ μακρινός: να κάνουμε ό,τι περνάει από τις ρόδες μας για να μη χρειάζεται πια να υπάρχουν οι Cool Crips».
Πηγή: LIFO
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου