Όταν ήμουν παιδί «γράψιμο» σήμαινε ένα ή δύο πράγματα: Είτε έγραφες με το χέρι χρησιμοποιώντας μολύβι ή στυλό, είτε χτυπούσες τα πλήκτρα μιας γραφομηχανής. Αυτό ήταν. Τα λάθη δύσκολα διορθώνονταν και το ίδιο δύσκολα γίνονταν αλλαγές. Αν έπρεπε να αλλάξεις κάτι έπρεπε πολύ προσεκτικά να σβήσεις (χωρίς να μουτζουρώσεις ή να σκίσεις το χαρτί) ή να χρησιμοποιήσεις διορθωτικό. Αλλά πάντα φαινόταν ότι είχε γίνει κάποιο λάθος. Για τους μαθητές με δυσκολίες μάθησης που είχαν τη βάση τους στη γλώσσα, όπως π.χ. η δυσλεξία, αυτό τους προκαλούσε μεγάλο εκνευρισμό. Ο μηχανισμός της γραφής παρεμπόδιζε την έκφραση και γινόταν πηγή μεγάλου άγχους για τα παιδιά.
Στη συνέχεια, κατέφτασε η βοηθητική τεχνολογία για τη γραφή. Τώρα έχουμε υπολογιστές με προγράμματα αυτοδιόρθωσης, υπαγόρευσης, πρόβλεψης λέξεων και άλλα πολλά. Τα παιδιά μπορούν να αλλάξουν τα γραπτά τους χωρίς σβήστρα ή σβηστικό. Είναι πλέον πιο εύκολο για αυτά να εκφράζονται μέσω του γραπτού λόγου. Όλη αυτή η τεχνολογία όμως, οδήγησε και σε κάτι άλλο : Λιγότερη εστίαση στη γραφή με το χέρι. Και αυτό είχε μια απρόσμενη επίδραση στη γλώσσα και την κατάκτηση της γραφής και της ανάγνωσης.
Η λιγότερη εξάσκηση στο γράψιμο με το χέρι μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα μεγαλύτερη δυσκολία στην εκμάθηση της ανάγνωσης. Όλοι μας μαθαίνουμε καλύτερα και πιο εύκολα όταν οι πληροφορίες μας παρουσιάζονται με πολλούς διαφορετικούς τρόπους (πολυαισθητηριακή μάθηση). Αυτό ισχύει σε ακόμα μεγαλύτερο βαθμό για τα παιδιά με δυσκολίες μάθησης και προσοχής. Η γραφή με το χέρι είναι μια πολυαισθητηριακή δραστηριότητα. Όπως σχηματίζεις κάθε γράμμα, το χέρι σου στέλνει πληροφορίες στις εγκεφαλικές περιοχές που είναι υπεύθυνες για την επεξεργασία των γλωσσικών ερεθισμάτων. Καθώς τα μάτια σου παρακολουθούν αυτά που γράφεις, ενεργοποιείς αυτές τις περιοχές. Το ίδιο συμβαίνει και όταν λες δυνατά τους ήχους των γραμμάτων και των λέξεων καθώς γράφεις. Οι έρευνες δείχνουν ότι υπάρχει μια ιδιαίτερη σχέση ανάμεσα στη γλωσσική ανάπτυξη και την ενέργεια της γραφής με το χέρι. Σε έρευνες, τα παιδιά που εξασκούνται στη γραφή με το χέρι τα πηγαίνουν καλύτερα στην ανάγνωση και την ορθογραφία. Ο λόγος ; Κάποιοι ειδικοί πιστεύουν ότι ο σχηματισμός των γραμμάτων με το χέρι ενώ μαθαίνουν τους ήχους, ενεργοποιεί τα κυκλώματα της ανάγνωσης στον εγκέφαλο και προάγεται η εγγραμματοσύνη.
Το γράψιμο στον υπολογιστή, σε πληκτρολόγιο, αντιθέτως δεν είχε σαν αποτέλεσμα βελτίωση στον τομέα της ανάγνωσης. Ναι, το πληκτρολόγιο μπορεί να είναι σανίδα σωτηρίας και ανακούφιση για τα παιδιά που αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες στο γράψιμο. Τους επιτρέπει να εκφράζονται και να έχουν περισσότερες επιτυχίες στο σχολείο. Αλλά δεν πρέπει να είναι υποκατάστατο της εκμάθησης και εξάσκησης στη γραφή με το χέρι, ιδίως στις μικρές τάξεις του Δημοτικού.
Πολλά παιδιά βιώνουν μια πραγματική σωματική δυσφορία όταν κρατούν το μολύβι. Παραπονιούνται ότι τα δάχτυλα ή το χέρι τους πονάει ή ότι κουράζονται μυικά όταν γράφουν. Η αίσθηση της λαβής του μολυβιού μπορεί να διασπά την προσοχή τους. Και υπάρχει και μια συναισθηματική επιβάρυνση στα παιδιά με δυσανάγνωστο γραφικό χαρακτήρα όταν ρωτιούνται συνέχεια «Τι λέει εδώ;» για γράμματα και λέξεις που έχουν γράψει. Με όλα αυτά μπαίνει κανείς στον πειρασμό να παρατήσει μολύβια και στυλούς και να χρησιμοποιεί αποκλειστικά πληκτρολόγιο ή λογισμικό υπαγόρευσης. Στο βιβλίο “Reader, Come Home : The Reading Brain in a Digital World”, η Maryanne Wolf εξηγεί πώς η τεχνολογία μας έχει οδηγήσει να περνάμε γρήγορα και επιφανειακά ένα κείμενο, αντί να το διαβάζουμε αργά και προσεκτικά. Μιλάει για τα οφέλη της «γνωστική υπομονής”. Και μας θυμίζει ότι ο γρήγορος ρυθμός ανάγνωσης δεν είναι το στοιχείο που καθιστά κάποιον καλό αναγνώστη. Πιστεύω ότι κάτι ανάλογο συμβαίνει και με το γράψιμο. Το γεγονός ότι το γράψιμο με πληκτρολόγιο είναι πιο γρήγορο δεν σημαίνει ότι είναι και καλύτερο. Ναι, οι μαθητές με δυσλεξία ή άλλες δυσκολίες στον τομέα της γλώσσας μπορεί να γράφουν πιο εύκολα στον υπολογιστή παρά στο χέρι. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να σταματήσουν να γράφουν με χαρτί και μολύβι.
Άποψή μου; Ας δώσουμε στα παιδιά μας κάθε ευκαιρία να διαπρέψουν στη γραφή και την ανάγνωση. Μπορούν να χρησιμοποιούν οθόνες και συσκευές και όλα τα είδη της τεχνολογίας. Αλλά ας τους αφήσουμε και τα μολύβια δίπλα τους. Η αργή, συχνά δύσκολη, δουλειά της γραφής με το χέρι μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να κατακτήσουν τις δεξιότητες της ανάγνωσης και της γραφής.
Απόδοση του άρθρου The Unexpected Connection Between Handwriting and Learning to Read (αναδημοσίευση)
Ιωάννα Αγγέλου
Ειδική Παιδαγωγός (Παν. Θεσσαλίας)
Νηπιαγωγός (Α.Π.Θ.)
MEd - Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου