«Φυσικά τους ανθολογημένους αυτούς στίχους μου τους χάρισε η μητέρα μου και της χρωστάω άπειρη ευγνωμοσύνη, γιατί διέσωσε τις λέξεις αυτών των ποιημάτων και της αφιερώνω αυτό το μικρό απάνθισμα», γράφει στην εισαγωγή της η ποιήτρια και φιλόλογος Μαριγώ Αλεξοπούλου. Η χειρονομία της ανθολόγου προς τους ενήλικες είναι εν προκειμένω εύγλωττη και την προσυπογράφω: δύσκολα θα βρεθεί αναγνώστης ή εργάτης της ποίησης, άνδρας ή γυναίκα, που δεν ακούει διαρκώς με τα αυτιά της μνήμης μια φωνή παλαιά, από τα παιδικά χρόνια, να διασώζει μέσα του/της την ποίηση, και να την παραδίδει. Μάνα; Πατέρας; Παππούς; Γιαγιά; Παραμάνα; Δασκάλα; Δάσκαλος; Την ποίηση στη ζωή μας, σε κάποιον τη χρωστάμε. Ξεκίνησα κάπως απότομα ώστε να τιθασεύσω τη συγκίνηση που το υπό συζήτηση βιβλίο μου προκαλεί. Γιατί διαβάζοντας πολλούς από τους στίχους που η Αλεξοπούλου συγκεντρώνει στην καλαίσθητα εικονογραφημένη έκδοση, προτείνοντας σε μας, τους ενήλικες, να τους διαβάσουμε στα παιδιά, γεμίζω η ίδια από ήχους παλαιών φωνών, που συνοδεύονται από παλαμάκια, από κίνηση σωμάτων: «Το παιδί θέλει χορό,/τα βιολιά δεν είν’ εδώ».
Για χιλιάδες χρόνια το τραγούδι κι ο χορός θα πρέπει να εξασφάλιζαν, εκτός από εκτόνωση, ένα αίσθημα ενότητας και αρμονίας που είναι απαραίτητο για να ισορροπήσει ο άνθρωπος, έστω και με τρόπο οριακό. Στον πολύπλοκο και αντιφατικό κόσμο της νεωτερικότητας η ποίηση, περισσότερο ταιριαστή στον σκεπτόμενο, εγκεφαλικό άνθρωπο, επωμίστηκε μεγάλο μέρος αυτής της ευθύνης. Η απώλεια της επαφής του σημερινού ανθρώπου με αυτή την πηγή ρυθμού και λόγου τον αφήνει εκτεθειμένο σε ανισορροπία και ανασφάλεια. Γι’ αυτό, τα παιδιά χρειάζεται να έχουν στις αναπαλλοτρίωτες αποσκευές τους τραγούδια και ποιήματα. Οσο πιο νωρίς φυτευτεί αυτός ο σπόρος, τόσο πιο εύκολα και απολαυστικά θα γίνει η δουλειά.
Η Αλεξοπούλου ευφυώς ανθολογεί με πρόσχημα το πέρασμα του χρόνου και τις τέσσερεις εποχές, με τη βοήθεια, δηλαδή, ενός εύληπτου και εύχρηστου σκελετού. Ανάμεσα σε δημοτικά στιχάκια και σε αειθαλή σχολικά ποιήματα – «είδα χθες βράδυ στ’ όνειρό μου,/ τον γεννημένο μας Χριστό,/ τα βόδια απάνω του εφυσούσαν,/ όλο το χνώτο τους ζεστό» –μα ποιος δεν ενθουσιάζεται με την τρυφερή χάρη και τον ρυθμό του Τέλλου Αγρα;– ενθέτει ατμοσφαιρικά κομμάτια της σύγχρονης ποίησης: Γκανά, Δημουλά, Χιόνη. Ετσι, η ποίηση προσφέρεται ως το συνεχές που αποτελεί μέσα στη γλώσσα μας.
Χρειάζονται, ωστόσο, οδηγίες χρήσης, μιας και η υπόθεση δεν είναι, όπως γνωρίζουμε, ούτε οικεία ούτε αυτονόητη στις μέρες μας. Οι περισσότεροι από 40 ποιητές και ποιήτριες και τα πάνω από 70 ποιήματα του βιβλίου ασφαλώς υποστηρίζονται από την όμορφη εικονογράφηση της Ελευθερίου. Ομως αυτό δεν αρκεί. Πρέπει οι ενήλικες που θα διαβάσουν τούτο το βιβλίο στα παιδιά να «λυθούν». Δεν έχει νόημα μια επίπεδη ανάγνωση, λέξη τη λέξη, σελίδα τη σελίδα. Εδώ κι αν χρειάζεται performance! Ας διαλέξουν (οι ενήλικες) τα ποιήματα ή τα αποσπάσματα ποιημάτων που τους ταιριάζουν περισσότερο. Η ποίηση θρέφεται από τον ενθουσιασμό και μαραζώνει με τον διδακτισμό. Δεν χρειάζεται να μάθουν τα παιδιά πριν την ώρα τους ποιος ήταν ο Σολωμός ή ο Καρυωτάκης. Αρκεί να τους εντυπωθούν οι στίχοι, να τους αγαπήσουν. Οι πληροφορίες ξεχνιούνται (και ανακτώνται). Τα ποιήματα που «γράφονται» στη σωματική-ακουστική μνήμη, ποτέ. Μεθύστε, λοιπόν, αγαπητές και αγαπητοί ενήλικες με ποίηση, όπως συμβουλεύει ο Μποντλέρ, και μεταδώστε απλώς τη μέθη στα παιδιά.
Ο γύρος του χρόνου με ποιήματα.
Μια ανθολογία ποίησης για παιδιά
Ανθολόγηση: Μαριγώ Αλεξοπούλου
Εικόνες: Σάντρα Ελευθερίου
εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 88
Πηγή: Καθημερινή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου