Τι μου πήρες νονά;

Οι γιορτές, ιδίως τα Χριστούγεννα, είναι συνώνυμα της χαράς και των δώρων. Ποιος όταν ακούσει τη λέξη χριστουγεννιάτικο δέντρο δεν φαντάζεται ένα φωτισμένο έλατο με δώρα από κάτω; Και φυσικά στο προσκήνιο βρίσκονται τα παιδιά, οι αδιαμφισβήτητοι πρωταγωνιστές των εορταστικών ημερών, αποδέκτες απλόχερων συναισθημάτων από συγγενείς και φίλους αλλά και υλικών αγαθών που επιβάλλει το εθιμοτυπικό. Η εικόνα των χαμογελαστών παιδιών που λαμβάνουν δώρα και ανυπομονούν να τα ξετυλίξουν και να παίξουν είναι το… κλασικό ενσταντανέ των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς. Δεν είναι όμως το μόνο! Στις μέρες μας τείνει να διαφοροποιείται καθώς εκτός από χαμόγελα και ικανοποίηση, η προσφορά των δώρων φέρνει συχνά γκρίνιες, κλάμα και ένταση, και μάλιστα με… ισχυρή επιχειρηματολογία από τους λιλιπούτειους, όπως ότι «δεν ήταν το δώρο που ήθελα», «αυτό το παιχνίδι το έχω», «δεν μου αρέσει αυτό, τι άλλο μου έφερες;»

Μπορεί κάτι τόσο όμορφο όσο τα δώρα να κάνουν «κακό», λοιπόν;

Τα παιδιά μαθαίνουν πρωταρχικά από τους γονείς, καθώς και από το ευρύτερο οικογενειακό και κοινωνικό πλαίσιο, τους τρόπους και τους κανόνες συμπεριφοράς. Από τη βρεφική ακόμη ηλικία τα παιδιά μαθαίνουν και –μπορούν να αρχίσουν να– εξοικειώνονται με την ιδέα ότι δεν μπορούν να κάνουν πάντα ό,τι θέλουν, και επίσης ότι δεν παίρνουν πάντα ό,τι ζητήσουν. Τα νεύρα, το κλάμα και η ένταση που συχνά εκδηλώνουν είναι ο δικός τους τρόπος για να πιέσουν τους γονείς να «ενδώσουν» στο αίτημά τους. Αν τα παιδιά λάβουν το μήνυμα ότι με το πείσμα θα κερδίσουν τελικά αυτό που θέλουν, είναι επόμενο να γίνονται ολοένα πιο επίμονα και απαιτητικά. «Αυτό βεβαίως απαιτεί από τους γονείς να επιστρατεύσουν όλη τους την υπομονή και την αυτοσυγκράτηση, αλλά αξίζει για να μάθουν τα παιδιά κάποιους κανόνες» λέει η ψυχολόγος Έρα Μουλάκη και εξηγεί ότι «τα παιδιά από μικρή ηλικία πρέπει να μάθουν και να εξασκούνται στο να αντέχουν στιςμικρές καθημερινές ματαιώσεις, οι οποίες μπορεί να είναι ότι δεν θα πραγματοποιήσουμε κάθε χατίρι τους είτε αυτό είναι να αγοράσουν κάτι από το σούπερ μάρκετ είτε να δουν κάτι στην τηλεόραση. Συνεχίζουμε να τους λέμε πόσο τα αγαπάμε, αλλά επειδή είμαστε εμείς οι γονείς, εμείς θα αποφασίσουμε τι και πότε πρέπει να αγοραστεί». Μέσα από τις μικρές καθημερινές ματαιώσεις και τη σταθερή συμπεριφορά μας ως γονείς τα παιδιά θα καταλάβουν ότι δεν μπορούν να τα έχουν όλα, αλλά και να εκτιμούν αυτό που έχουν ή αποκτούν.

Ας αναλογιστούμε «πόσα δώρα θα πάρουν τα παιδιά μας φέτος στις γιορτές;»

Συχνά οι γονείς παραπονιούνται για την απληστία των παιδιών. «Τα παιδιά, όμως, κάνουν ό,τι κάνουμε, έτσι η ‘‘απληστία’’ τους μάλλον ξεκινά από δικές μας συμπεριφορές. Συνεπώς θα πρέπει να αναρωτηθούμε για τη δική μας ‘‘απληστία’’ στις αγορές, για το πόσο εμείς θεωρούμε σημαντικά τα δώρα και, τέλος, αν πέφτουμε συχνά στην παγίδα των δώρων από ενοχές», τονίζει η ειδικός. Το πιο σύνηθες που ακούγεται από γονείς π.χ. είναι ότι «δεν βλέπω το παιδί πολλές ώρες και θέλω να είναι χαρούμενο. Δεν μπορώ να του πω όχι», οπότε τα δώρα καλύπτουν τις ενοχές των γονιών. Σε άλλη περίπτωση, είναι τα δώρα που βάζουν «χειρόφρενο» στην γκρίνια των παιδιών.

Η υπερπληθώρα δώρων μπορεί να κάνει τα παιδιά αδιάφορα όταν λαμβάνουν κάτι νέο, ή να μην είναι σε θέση να εκτιμήσουν απλά πράγματα. Καλό είναι να μη φτιάχνουν λίστες δώρων τα παιδιά, γιατί μετά πιστεύουν ότι πρέπει και να αγοραστεί… όλη η λίστα. Είναι εύκολο ένα παιδί να θεωρήσει δεδομένο ότι αφού έφτιαξε τη λίστα, ο γονιός είναι υποχρεωμένος να την πραγματοποιήσει. Αυτό που συνήθως δημιουργεί απληστία είναι και η πληθώρα δώρων αλλά και ο κορεσμός του ίδιου είδους δώρου, π.χ. το παιδί παίρνει συνεχώς παιχνίδια. «Θα ήταν καλό οι γονείς να έχουν προβλέψει για τα δώρα που θα πάρουν τα παιδιά τους. Να τα έχουν ‘‘προετοιμάσει’’ κάνοντας μια κουβέντα για τις ανάγκες τους, ώστε τα παιδιά να κατανοήσουν και εκτιμήσουν τα δώρα που θα τους χαρίσουν» επισημαίνει η κυρία Μουλάκη. Για παράδειγμα, μπορούμε να τα παροτρύνουμε να γράφουν γράμμα στον Άγιο Βασίλη, αλλά τονίζοντάς τους ότι «ο Άγιος Βασίλης δεν είναι υποχρεωμένος να φέρνει δώρα, αλλά βλέπει αν ήσουν καλό παιδί τη χρονιά που πέρασε και θα επιβραβεύσει στο τέλος την καλή συμπεριφορά, όπως και την προσπάθεια».

Δώρα δεν είναι μόνο τα παιχνίδια

Και τα μικρά και απλά δώρα έχουν αξία αν προσφέρονται από τους γονείς ή άλλα αγαπημένα πρόσωπα των παιδιών. Έτσι, άλλωστε, μαθαίνουν τα παιδιά το πιο απλό και μεγαλειώδες: να εκτιμούν τα απλά πράγματα. Αυτό βεβαίως δεν γίνεται από τη μία μέρα στην άλλη. Χρειάζεται να το κάνετε με μικρές συστηματικές κινήσεις στην καθημερινότητά σας. «Αν, για παράδειγμα, αφιερώσατε χρόνο για να φτιάξετε στο παιδί σας το αγαπημένο του γλυκό, μην το προσφέρετε σαν κάτι δεδομένο ή σαν να είναι τίποτα. Τιμήστε τον κόπο σας και μάθετε έτσι και στα παιδιά να το εκτιμούν» δίνει ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα η ειδικός. Επίσης, αν τα δώρα αγοράζονται βεβιασμένα, πρόχειρα και άτσαλα, ας μη μας παραξενεύει αν τα παιδιά τα υποδέχονται με τον ίδιο τρόπο. Το γεγονός ότι σήμερα τα παιδιά έχουν πολλά ερεθίσματα και ενδιαφέροντα ανοίγει νέους δρόμους προς την κατεύθυνση της εκτίμησης των απλών πραγμάτων στη ζωή. «Ένα μπλοκ ζωγραφικής και μαρκαδόροι, με την πρώτη σελίδα ζωγραφισμένη από εσάς για εκείνο, είναι ένα ξεχωριστό δώρο. Επίσης, θα μπορούσαν να δεχθούν για δώρο τα εισιτήρια μιας παράστασης, βιβλία κ.ο.κ.» προτείνει η κυρία Μουλάκη.

Το savoir vivre της αποδοχής δώρων από τα παιδιά

Είναι καλό να παραλαμβάνει το δώρο του το ίδιο το παιδί και όχι κάποιος άλλος για λογαριασμό του, π.χ. η νονά να το δίνει στη μαμά στο γραφείο γιατί δεν προλαβαίνει να το πάει η ίδια στο βαφτιστήρι της. Είναι σημαντικό να μάθει το παιδί να εκτιμά ένα δώρο, αλλά αυτό προϋποθέτει ότι έχει μάθει και πώς να το «υποδέχεται».

Να λέει ευχαριστώ σε αυτόν που το έφερε. Το «ευχαριστώ» δεν είναι για την επιτυχή επιλογή του δώρου. Π.χ. «Σ’ ευχαριστώ γιατί αυτό ακριβώς το παιχνίδι ήθελα», αλλά «ευχαριστώ για τη διάθεσή σου να μου προσφέρεις και να με ευχαριστήσεις». Βεβαίως, είναι άμεσα αντιληπτό ότι το «ευχαριστώ» δεν είναι κάτι που το μαθαίνουμε στα παιδιά επί τη ευκαιρία, αλλά μια στάση ζωής και συμπεριφοράς.

Το φιλί στο μάγουλο στον νονό/νονά ή σε όποιον άλλον προσφέρει κάτι είναι προαιρετικό, αλλά καλό είναι να θυμίζουμε στο παιδί να είναι απλόχερο και εκφραστικό στα συναισθήματά του. Είναι σημαντικό να μάθουμε στα παιδιά ότι τα δώρα γίνονται μέσα στο πλαίσιο μιας σχέσης αγάπης και νοιαξίματος. Παροτρύνουμε το παιδί να κάνει μια φιλοφρόνηση που να αφορά το δώρο αυτό καθαυτό ως αντικείμενο.

Ανάλογο σαβουάρ βιβρ απαιτεί και η διαδικασία της αναζήτησης δώρων για τους άλλους, στην οποία μάλιστα μπορούν να συμμετάσχουν μικροί και μεγάλοι και να δώσει έμπρακτα παραδείγματα στους λιλιπούτειους. Μπορείτε π.χ. να τους εξηγήσετε ότι κάθε δώρο πρέπει να είναι μοναδικό και ιδιαίτερο και να τους ζητήσετε να σας βοηθήσουν να κάνετε μαζί μια λίστα με τα πρόσωπα στα οποία θα θέλατε να προσφέρετε κάτι αλλά και να προσδιορίσετε μερικά δώρα ως πιο κατάλληλα. Τα παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας μπορούν και να σας συνοδέψουν σε ένα κατάστημα για την επιλογή και την αγορά του δώρου (το καλύτερο είναι να έχετε μια λίστα και να κάνετε τις αγορές από ένα κατάστημα ώστε να αποφύγετε την γκρίνια και τον εκνευρισμό των παιδιών). Αφιερώστε χρόνο για τα αμπαλάζ στο σπίτι, εάν αυτό είναι εφικτό. Μην ξεχνάτε το περιτύλιγμα – η παρουσίαση του δώρου είναι η μισή αξία του.

Κείμενο της Παναγιώτας Καρλατήρα, με τη συνεργασία της ψυχολόγου-ψυχοθεραπεύτριας και συγγραφέως παιδικών βιβλίων Έρας Μουλάκη (www.eramoulaki.gr)

Πηγή: τaλκ