Όταν η οικονομική κρίση συναντά την φιλανθρωπία

Όσο περισσότερο η οικονομική κρίση θα οξύνει τις ανισότητες και θα εξωθεί τις κοινωνίες σε ολοένα και πιό συντηρητικές κατευθύνσεις, όλο και περισσότερο θα προβάλλεται η ανάγκη της φιλανθρωπίας ως αποτελεσματικού μοντέλου κοινωνικής πολιτικής. Τάδε έφη Κώστας Θεοδωρόπουλος εκ μέρους της κινηματικής Παρέμβασης Αναπήρων Πολιτών, ορίζοντας με τρόπο κάθετο το πολιτικό διακύβευμα των χρόνων που έρχονται σε σχέση με τα κοινωνικά δικαιώματα των ανθρώπων με αναπηρία.

Η προκλητικά αιρετική σκέψη του επανειλημμένα υποψηφίου βουλευτή με τα ψηφοδέλτια του ΣΥΡΙΖΑ, δημοσιεύεται αυτούσια στο άρθρο που ακολουθεί υπό τον τίτλο: ΟΤΑΝ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΣΥΝΑΝΤΑ ΤΗΝ ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΙΑ

Ακολουθεί το άρθρο του Κ. Θεοδωρόπουλου:

Η οικονομική κρίση στο καπιταλιστικό σύστημα αποτελεί την πλέον σκληρή και επαχθή αναδιανομή του παραγόμενου πλούτου. Πλήττει ιδιαίτερα τα πλέον φτωχά στρώματα και κοινωνικές ομάδες που κατά κανόνα ζουν σε συνθήκες περιθωριοποίησης και κοινωνικού αποκλεισμού χωρίς πρόσβαση στα κέντρα αποφάσεων. Πρόκειται για σκληρή και ανελέητη διαδικασία που εκμηδενίζει και συνθλίβει τις όποιες κοινωνικές δομές «προστασίας» αυτών των ομάδων με άμεσα αποτελέσματα. Την ίδια στιγμή, ο πλούτος συσσωρεύεται σε ολοένα λιγότερους βαθαίνοντας ακόμη περισσότερο την κοινωνική ανισότητα. Ακριβώς σε αυτό το κρίσιμο σημείο της αναδιανομής, η λεγόμενη «φιλανθρωπία» με αλτρουιστικές αναφορές βασισμένη σε υπαρκτές κοινωνικές ανάγκες, επιχειρεί στο ιδεολογικό επίπεδο να προσδώσει ηθική κάλυψη και νομιμοποίηση αλλά και να αποκρύψει το ένα και μοναδικό αίτιο της σύνθλιψης κοινωνικών ομάδων που δεν είναι άλλο απο την συσσώρευση του πλούτου.

Το φαινόμενο της φιλανθρωπίας, είναι ομολογουμένως προγενέστερο του καπιταλισμού. Ωστόσο, κοινή τους ρίζα είναι το άτομο που υπερέχει του συνόλου, το άτομο που έχει διακριθεί (οικονομική επιφάνεια, πολιτική ή θρησκευτική δύναμη), και ως τέτοιο συνδράμει αυτούς που δεν είχαν την ικανότητα ή την τύχη να ανταπεξέλθουν στις συνθήκες της ζωής . Η φιλανθρωπία λειτουργεί ως ιδεολογικός μηχανισμός μίας προνοιακής εκδοχής που βασίζεται στην ευαισθησία του διακεκριμένου ατόμου, που υποκαθιστά τις συλλογικές και κρατικές δομές προστασίας ή αλληλοβοήθειας. Εξ’ ορισμού, λοιπόν, η φιλανθρωπία υπηρετεί την νεοφιλελεύθερη αντίληψη.

Τα άτομα με αναπηρία αποτελούν προνομιακό πεδίο εφαρμογής του φιλανθρωπικού μοντέλου. Για συγκεκριμένους και εύκολα κατανοήσιμους λόγους: Είναι μία ομάδα κοινωνικά αποκλεισμένη, με κατά κανόνα μη χειραφετημένη πολιτική σκέψη, αλλά και με χειραγωγημένους μηχανισμούς διαμεσολάβησης. Και όλα αυτά, παρά το δεδομένο ότι το έναυσμα δημιουργίας οργανωμένου και χειραφετημένου αναπηρικού κινήματος στην χώρα μας πριν μερικές δεκαετίες ήταν η μετωπική αντιπαράθεση με το φιλανθρωπικό κατεστημένο, δεσπόζουσας της εκκλησίας. Πράγματι, από το αναπηρικό κίνημα διατυπώθηκε αρχικά κάθετος, ριζοσπαστικός και διακριτός πολιτικός λόγος κατά της φιλανθρωπίας, που αξίωνε την δημιουργία συλλογικών δομών πρόνοιας (κοινωνικό κράτος). Στην πορεία των χρόνων, όμως, αυτός ο λόγος υποχώρησε, παρατηρήθηκε διαρκής τάση ενσωμάτωσής του στο φιλανθρωπικό και κρατικιστικό μοντέλο. Γι΄αυτό και πλέον δεν έχει απήχηση. Αυτού δεδομένου, δυστυχώς, στις υφιστάμενες συνθήκες όπου η οικονομική κρίση θα οξύνει τις ανισότητες και θα οδηγεί την κοινωνία σε όλο και πιο συντηρητικές κατευθύνσεις, όλο και συχνότερα πλέον θα ακούμε για την ανάγκη της φιλανθρωπίας ως αποτελεσματικού μοντέλου κοινωνικής πολιτικής.

Δυό λόγια και για τους πλέον αντιδραστικούς κομματικούς σχηματισμούς που λειτουργούν ως ...πρωτοπορίες προς τα πίσω πρωταγωνιστώντας και στην επαναφορά με όρους προπολεμικούς του φιλανθρωπικού μοντέλου. Εξηγούμαι: Ενώ επί χρόνια η φιλανθρωπία ασκείτο συγκεκαλυμμένη μέσω μη κυβερνητικών οργανώσεων, πλέον το εκφράζον τα πιο συντηρητικά και ρατσιστικά ανακλαστικά της κοινωνίας μας κόμμα του ΛΑΟΣ την εισάγει απροκάλυπτα στο κεντρικό προσκήνιο της πολιτικής. Ένα αποκαλυπτικό επ’ αυτού παράδειγμα : Παραμονές των βουλευτικών εκλογών του 2009 , στις 24 του Σεπτέμβρη, ο πρόεδρος του ΛΑΟΣ Γ. Καρατζαφέρης επισκέπτεται συνοδεία πλήθους ραδιοτηλεοπτικών συνεργείων και οφθαλμιάτρων τις εγκαταστάσεις του Φάρου τυφλών της Ελλάδος. Αντί της οιαδήποτε, έστω τυπικής, πολιτικής αναφοράς σε θέματα προνοιακής πολιτικής, ο Καρατζαφέρης θέτει τους οφθαλμίατρους στην διάθεση των τυφλών(!) και παράλληλα προσφέρει ...δωρεά 20 χιλιάδων ευρώ όπως μας πληροφορεί το σχετικό δελτίο τύπου.

Θα αναμένετο μιά στοιχειωδώς αποδοκιμαστική αντίδραση των παρισταμένων διοικούντων τον Φάρο Τυφλών, μιας και η όλη στάση Καρατζαφέρη ευθέως προσβάλλει τα “ιερά και όσια” που όρισαν καθεαυτό τον λόγο ύπαρξης του αναπηρικού κινήματος. Αντ’ αυτού δόθηκε η κάτωθι απάντηση δια στόματος προέδρου του φορέα την οποία αυτούσια παραθέτουμε:

«Κύριε Καρατζαφέρη. Ειλικρινά εκείνο το οποίο είναι αξιοθαύμαστο σε εσάς, είναι ότι παρ' όλο που και πρώην πρόεδρος της δημοκρατίας μας επισκέφθηκε και υπουργοί προσπάθησαν, δεν κατάφεραν να μας βοηθήσουν. Εσείς όμως τα καταφέρατε, μαςσυμπαραστέκεστε και βοηθάτε πολύ κόσμο. Αγγίξατεπολλά συναισθήματα στις καρδιές των Ελλήνων, σας ευχαριστούμε πάρα πολύ».

Συμπερασματικά: Eνώ με την στάση του ο Καρατζαφέρης ευτέλισε τις βαθύτερες κοινωνικές αναφορές/λόγους ύπαρξης του αναπηρικού κινήματος, όχι απλώς δεν αποδοκιμάστηκε αλλά – αντίθετα – αντιμετωπίστηκε ως ευεργέτης! Καμμιά αντίδραση όχι μόνο απ’ τους ανθρώπους του Φάρου αλλά και από το ευρύτερο αναπηρικό κίνημα. Μοναδική εξαίρεση του κανόνα ήταν η Εθνική Ομοσπονδία Τυφλών που εξέδωσε μετά από 5 ημέρες ανακοίνωση υπό τον τίτλο «ΨΑΡΕΨΤΕ ΑΛΛΟΥ, ΚΥΡΙΕ ΚΑΡΑΤΖΑΦΕΡΗ». Η συγκεκριμένη ανακοίνωση αν μη τι άλλο διέγνωσε τις πραγματικές προθέσεις του προέδρου του ΛΑΟΣ.

Μετά τα παραπάνω ενδεικτικά της άμβλυνσης των κοινωνικών αμυνών, χρήσιμη είναι μιά αναφορά στην οικονομική πλευρά του θέματος. Διότι η φιλανθρωπία υπήρξε και εξακολουθεί εξ’ ορισμού να είναι θερμοκήπιο αδιαφάνειας και παράνομου πλουτισμού.

Τα πράγματα με το όνομά τους: Δεν είναι καθόλου τυχαίο πως το «φιλανθρωπικό έργο» παρέχεται σε συνθήκες πλήρους αδιαφάνειας. Τα λεγόμενα φιλανθρωπικά σωματεία λειτουργούν ως ΜΚΟ με βάση αναχρονιστικό νομοθετικό διάταγμα της χούντας (ΠΔ 1111/1972). Ολες αυτές οι οργανώσεις, λοιπόν, που διαχειρίζονται όχι μόνο τις εισφορές των πολιτών αλλά συνδιαχειρίζονται και κρατικές ή κοινοτικές δράσεις λειτουργούν με την ολοκληρωτική απουσία ελεγκτικών μηχανισμών . Ο καθένας μπορεί να δημιουργήσει μια ΜΚΟ με την μορφή σωματείου και να λειτουργεί ανεξέλεγκτα. Χιλιάδες διαχρονικά είναι τα οικονομικά σκάνδαλα και χιλιάδες επίσης οι καταγγελίες που έχουν δει το φως της δημοσιότητας για τον ρόλο φιλανθρωπικών σωματείων ή Μ.Κ.Ο. Σκάνδαλα και καταγγελίες που έχουν να κάνουν με οργανώσεις - σφραγίδες, με έκδοση πλαστών τιμολογίων, με γραφεία που συμπίπτουν με τα σπίτια ή τα γραφεία παραγόντων του πολιτικού και επιχειρηματικού κόσμου. Ακριβώς αυτό το αδιαφανές πλαίσιο καθιστά δυνατή μία ακόμη πηγή πλουτισμού και ιδιοποίησης των κοινωνικών πόρων.

Πρέπει να διατυπωθούν με την αμεσότητα που οι καιροί απαιτούν τα προοδευτικά “δια ταύτα” που ολίγον αναλυτικά έχουν ως ακολούθως:

Το αίτημα των κοινωνιών για συλλογικές δομές κοινωνικής προστασίας εκφράστηκε στις αρχές του 20ου αιώνα με την θεσμοθέτηση και ανάπτυξη του κοινωνικού κράτους. Η αριστερά αποτέλεσε τον φορέα της προοδευτικής αντίληψης στο πεδίο των πολιτικών και κοινωνικών αγώνων. Ας την ξαναθυμίσουμε προς εμπέδωση:Η κοινωνική προστασία αποτελεί υποχρέωση της πολιτείας, ενώ η αλληλεγγύη εκφράζεται με την ενεργοποίηση της κοινωνίας των πολιτών. Η υπόθεση της κοινωνικής προστασίας/φροντίδας πρέπει να είναι υπόθεση των πολλών για τους πολλούς, σε αντιδιαστολή με το δόγμα πως η προστασία μπορεί να παρέχεται από μία ομάδα “ευαίσθητων” και “πεφωτισμένων” φιλ-ανθρώπων.

Ωστόσο, απεδείχθη στην διάρκεια ότι η έμπρακτη εφαρμογή αυτής της αντίληψης αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα λόγω της ίδιας της δομής του κράτους. Επί του πρακτέου, η γραφειοκρατία, η διαφθορά, η υποχρηματοδότηση, η αποξένωση του κράτους από την κοινωνία, μετέτρεψε το κοινωνικό κράτος σε έναν μηχανισμό παροχής χαμηλών υπηρεσιών με υψηλό κόστος, ιδιαίτερα σε χώρες όπως η Ελλάδα . Εντέλει καταλήξαμε στο θλιβερό σημείο, το κοινωνικό κράτος να έχει απωλέσει όχι μόνο την χρησιμότητα του αλλά και το πλεονέκτημα της ηθικής υπεροχής και της ιδεολογικής ηγεμονίας. Ενα πλεονέκτημα που για λόγους ιστορικούς, πολιτικούς, κοινωνικούς, θα έπρεπε να λογίζεται αδιαμφισβήτητο.

Παραταύτα : Αδιαμφισβήτητη ήταν, είναι και θα είναι η κοινή λογική, που κραυγάζει ότι σε κάθε περίπτωση η κοινωνική προστασία είναι ένα δημόσιο αγαθό. Η πρόνοια δεν είναι υπόθεση των λίγων (αυτών που έχουν φιλάνθρωπα αισθήματα) αλλά ολόκληρης της κοινωνίας και αυτών που χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες της κοινωνικής προστασίας. Και η ασφαλέστερη εγγύηση προς αυτή την κατεύθυνση είναι το κάθε κίνημα που διεκδικεί ουσιαστική και αποτελεσματική κοινωνική πολιτική, αξιώνει να είναι δύναμη άσκησης κοινωνικού ελέγχου και όχι συνδιαχειριστής της εξουσίας.

Το αίτημα των καιρών είναι απλό και επιτακτικό συνάμα: Μέσα από την διαδικασία της οικονομικής κρίσης όπου τα πάντα μπορούν να επαναξιολογηθούν, η ιδεολογική και πολιτική θωράκισης των κινημάτων που εκφράζουν τις αποκλεισμένες ομάδες όπως τα ΑμεΑ είναι η μόνη αποτελεσματική άμυνα απέναντι στην επελαύνουσα φιλανθρωπία. Την αγριότερη και ταυτόχρονα υποκριτικότερη μορφή εμκμετάλλευσης...

Πηγή : Όταν η οικονομική κρίση συναντά την φιλανθρωπία, Επί Ίσοις Όροις, Ελευθεροτυπία, 24/2/2010