Μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι τα βρέφη δείχνουν προτίμηση σε μια οικεία προφορά από την ηλικία των πέντε μηνών. Καθώς προχωράμε στην ενηλικίωση, είναι δύσκολο να βρεθεί κάποιος που να μην έχει κάνει κάποια αναφορά σε προφορές.
Οι απόψεις, οι κριτικές και τα στερεότυπα για τους ομιλητές ανάλογα με την προφορά τους είναι διαδεδομένες στο Ηνωμένο Βασίλειο και μπορούν να οδηγήσουν σε σοβαρές περιπτώσεις διακρίσεων λόγω προφοράς («accentism»).
Αλλά τι συμβαίνει στο διάστημα μεταξύ της βρεφικής ηλικίας και της ενηλικίωσης για να φτάσουμε σε αυτό το σημείο; Πώς οδηγούμαστε μέσα από την κοινωνία σε τέτοιες προκαταλήψεις - και μήπως συμβαίνει αυτό σε μικρότερη ηλικία από ό,τι νομίζαμε;
Προηγούμενη έρευνα για τα στερεότυπα προφοράς στις ΗΠΑ - ότι οι βόρειες προφορές τείνουν να εκλαμβάνονται ως σημάδι «ευφυΐας» και οι νότιες «καλοσύνης» - διαπίστωσε ότι τα παιδιά δεν εμφανίζουν αυτά τα γλωσσικά στερεότυπα ενηλίκων μέχρι την ηλικία των εννέα ή δέκα ετών.
Αυτές οι στάσεις εκφράστηκαν άμεσα στην ερευνητική μελέτη από παιδιά που απαντούσαν στις ερωτήσεις «ποιος νομίζετε ότι είναι πιο καλός;» και «ποιος νομίζετε ότι είναι πιο έξυπνος;» αφού άκουσαν ηχητικά αποσπάσματα με τις διαφορετικές προφορές. Αλλά καθώς αυτές οι στάσεις είχαν αναφερθεί ρητά στις ερωτήσεις, υπάρχει κίνδυνος τα παιδιά να έλεγαν αυτό που νόμιζαν ότι ήθελαν να ακούσουν οι ενήλικες – με βάση αυτό που θεωρούσαν κοινωνικά αποδεκτό, αντί για τις ειλικρινείς απόψεις τους.
Λιγότερα είναι γνωστά για την ασυνείδητη προκατάληψη – τις στάσεις που οι ακροατές μπορεί να μην γνωρίζουν ότι έχουν, αλλά οι οποίες επηρεάζουν τις πράξεις τους απέναντι σε ομιλητές με διαφορετική προφορά. Η πρόσφατη έρευνα της Ella Jeffries με συναδέλφους είχε ως στόχο να διερευνήσει πώς μπορεί να εκδηλωθούν οι πιο ασυνείδητες, ενσωματωμένες και έμμεσες στάσεις των παιδιών.
Η έρευνα εστίασε στις γλωσσικές στάσεις των πεντάχρονων στο Έσσεξ. Πραγματοποιήθηκε ένα πείραμα μέσω υπολογιστή στο οποίο 27 παιδιά εξοικειώθηκαν αρχικά με δύο χαρακτήρες μέσω ενός σύντομου βίντεο αφήγησης που περιέγραφε τα χαρακτηριστικά τους.
Ο ένας χαρακτηρίστηκε ως «έξυπνος» και μπορούσε να διαβάζει, να γράφει και να μιλάει πολύ καλά. Ο άλλος χαρακτηρίστηκε ως «όχι έξυπνος» και δεν μπορούσε να διαβάζει, να γράφει ή να μιλάει καλά. Ο αφηγητής του βίντεο είχε αμερικανο-αγγλική προφορά, η οποία δεν εμφανίστηκε στο πειραματικό μέρος της μελέτης.
Τα παιδιά στη συνέχεια συμμετείχαν σε μια σειρά από αντίστοιχες εργασίες. Για κάθε εργασία, άκουσαν ένα ηχητικό απόσπασμα με βρετανική προφορά. Αμέσως μετά, μια εικόνα είτε του «έξυπνου» είτε του «όχι έξυπνου» χαρακτήρα εμφανίστηκε στο κέντρο της οθόνης. Ζητήθηκε από τα παιδιά να αντιστοιχίσουν αυτήν την εικόνα με μία από τις δύο μικρότερες εικόνες (μία του «έξυπνου» και μία του «μη έξυπνου» χαρακτήρα) στην αριστερή και δεξιά πλευρά της οθόνης.
Το πείραμα μέτρησε τον χρόνο αντίδρασής τους στην αντιστοίχιση των χαρακτήρων. Ένας ταχύτερος χρόνος απόκρισης έδειξε ότι η συσχέτιση μεταξύ της προφοράς και του χαρακτήρα ήταν πιο συμβατή και ότι δεν είχαν εκπλαγεί από μια αναντιστοιχία μεταξύ της προφοράς που άκουσαν και του κεντρικού χαρακτήρα στην οθόνη.
Το πείραμα μέτρησε επίσης τον εγκέφαλό τους χρησιμοποιώντας ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (EEG). Αυτό υπολόγισε την αντίδραση του εγκεφάλου στη συμβατότητα μεταξύ της προφοράς και του «έξυπνου» ή «μη έξυπνου» χαρακτήρα που παρουσιάζεται κεντρικά στην οθόνη.
Τυπική Αγγλική Προφορά
Τα αποτελέσματα της έρευνας διαπίστωσαν ότι σε όλες τις μετρήσεις, τα πεντάχρονα έδειξαν ισχυρή συσχέτιση μεταξύ μιας τυπικής νότιας αγγλικής προφοράς - γνωστής και ως καθιερωμένης προφοράς ή Αγγλική (Γλώσσα) της Βασίλισσας - και της νοημοσύνης. Αυτό συμφωνεί με όσα γνωρίζουμε για το πώς τα παιδιά μεγαλώνοντας θα συνδέσουν την τυπική αγγλική ως τη «σωστή» μορφή στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η έρευνα δείχνει ότι μέχρι την ηλικία των πέντε ετών, αυτή η συσχέτιση είναι ήδη αρκετά καλά εδραιωμένη.
Ένα ίσως πιο εκπληκτικό εύρημα από τη μελέτη ήταν ότι για μία από τις μετρήσεις του εγκεφάλου, τα παιδιά βρέθηκαν επίσης να συνδέουν την προφορά του Έσσεξ - την δική τους (σπιτική) προφορά - με τη νοημοσύνη. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με προηγούμενη έρευνα που διαπίστωσε αρνητικές στάσεις απέναντι στην προφορά του Έσσεξ μεταξύ νεαρών ενηλίκων στη νοτιοανατολική Αγγλία.
Αυτό το εύρημα είναι ενδιαφέρον επειδή αφήνει περιθώριο για το ενδεχόμενο να υπάρχει ένα συνεχιζόμενο φαινόμενο οικειότητας από την ηλικία των πέντε μηνών - τα παιδιά μπορεί να είναι πιο θετικά απέναντι στην προφορά που τους είναι πιο οικεία.
Η τελευταία προφορά που παρουσιάστηκε στη μελέτη ήταν η προφορά του Γιορκσάιρ. Τα αποτελέσματά έδειξαν ότι, για μία από τις παραμέτρους του εγκεφάλου, τα παιδιά συνέδεσαν την προφορά του Γιορκσάιρ με την έλλειψη νοημοσύνης.
Αυτό αντιστοιχεί στην επικρατούσα προκατάληψη για την προφορά κατά των βόρειων προφορών στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ανησυχητικά, αυτό το εύρημα υποδηλώνει και πάλι ότι η προκατάληψη μπορεί να έχει ήδη εδριαωθεί σε παιδιά που μόλις ξεκινούν το σχολείο.
Το σημαντικότερο, ίσως, εύρημα της εργασίας σχετίζεται με την έκθεση των παιδιών στην ποικιλομορφία των προφορών. Τα παιδιά που είχαν εκτεθεί σε ένα ευρύτερο φάσμα προφορών στο σπίτι, με έναν ή περισσότερους γονείς εκτός Έσσεξ, ήταν πιο θετικά απέναντι σε διαφορετικές προφορές συνολικά. Ήταν λιγότερο πιθανό να συνδέσουν οποιαδήποτε από αυτές με την έλλειψη νοημοσύνης.
Τα παιδιά δεν γεννιούνται κρίνοντας τους ομιλητές ως αμόρφωτους με βάση τον τρόπο που μιλούν. Είναι κάτι που οδηγούνται μέσα από την κοινωνία στο να πιστεύουν. Η έρευνα αυτή δείχνει ότι η έκθεση στην ποικιλομορφία της προφοράς μπορεί να είναι το κλειδί για την αντιμετώπιση των διακρίσεων λόγω προφοράς από νεαρή ηλικία.
Απόδοση του άρθρου Children link accents with intelligence from the age of five, says study
Ευλαμπία Αγγέλου
Διερμηνέας Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας
Ανεξάρτητη Ερευνήτρια
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου