Να ρωτάς κάθε μέρα πιο πολύ. Αυτή τη συμβουλή της γιαγιάς της η μικρή πεταλούδα την είχε συνεχώς στο μυαλό. Διάβαζε πολύ και όσο διάβαζε, τόσο ομορφαίναν τα φτερά της και μεγάλωναν και όσο μεγάλωναν τόσο πιο μακριά πετούσε και κάπως έτσι η μικρή πεταλούδα γύρισε όλο τον κόσμο. «Οχι, δεν είμαι εγώ η μικρή πεταλούδα», λέει η 33χρονη Γεωργία Καλπαζίδου στην αυθόρμητη ερώτησή μας αν το παραμύθι που έχει γράψει, «Η πεταλούδα Ειρήνη και η μαγική συνταγή», έχει αυτοβιογραφικά στοιχεία. «Είναι όλοι όσοι πίστεψαν ότι με τη γνώση ξεκλειδώνει ο κόσμος, όλοι όσοι κόντρα στα στερεότυπα παρέμειναν στην εκπαίδευση και ακολούθησαν τα όνειρά τους».
Μεγαλώνοντας, πάντως, στην κοινότητα Ρομά του Δενδροποτάμου Θεσσαλονίκης, θυμάται κι αυτή τη συμβουλή μιας άλλης γυναίκας, της μητέρας της, να την παρακινεί να διαβάζει ώστε να ανοίξει τα φτερά της να πετάξει μακριά. «Και στο σχολείο μάς έστελνε, και στα αγγλικά, και βιβλία μάς έφερνε συνεχώς στο σπίτι, και σε βιβλιοπωλεία μας πήγαινε και αράζαμε», θυμάται μιλώντας στην «Κ». Τα μαγικά έπιασαν. Η μικρή Γεωργία όχι μόνο τελείωσε το σχολείο, αλλά σπούδασε Φιλολογία στο ΑΠΘ, ενώ απέκτησε και μεταπτυχιακό στην Ιστορική και Βαλκανική Γλωσσολογία. Σήμερα ασχολείται με την εκπαίδευση και την κοινωνική ένταξη περιθωριοποιημένων κοινοτήτων Ρομά μέσα από δράσεις και έργα δημόσιων φορέων, ενώ μαζί με άλλες τέσσερις γυναίκες Ρομά έχουν ιδρύσει την Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία R.E.V.M.A. (Roma Educational Vocational Maintainable Assistance) επιδιώκοντας να κάνουν τα παιδιά της παλιάς τους γειτονιάς αλλά και όλα τα παιδιά να πιστέψουν ότι από όπου και αν ξεκινάς, μπορείς να φτάσεις στην άκρη της Γης.
Σύμφωνα με στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας, ο πληθυσμός των Ρομά ανέρχεται σε 117.495 μόνιμους κατοίκους, με τους 14.225 να κατοικούν στην Κεντρική Μακεδονία. Ερευνες δείχνουν ότι η συμμετοχή τους στην προσχολική εκπαίδευση δεν ξεπερνάει το 9%, ενώ το ποσοστό φοίτησης στην υποχρεωτική εκπαίδευση (νηπιαγωγείο, δημοτικό, γυμνάσιο) είναι μόλις 66%, με ισχυρή τάση για εγκατάλειψη μετά το Δημοτικό.
Οπως λέει η κ. Καλπαζίδου, η σχολική διαρροή συνδέεται με τα στερεότυπα για τους Ρομά. Η στερεοτυπική αντίληψη ότι τα παιδιά Ρομά δεν «ανήκουν» στο σχολείο αφενός κάνει κάποιες οικογένειες διστακτικές με την εκπαίδευση και αφετέρου οδηγεί μερίδα εκπαιδευτικών να μην επενδύουν στους μαθητές από την κοινότητα. «Αυτό επηρεάζει τον μαθητή. Αν δεν περιμένει κάποια από μένα να είμαι καλός, γιατί να προσπαθήσω; Είναι ένας φαύλος κύκλος». Η ίδια ήταν τυχερή. Είχε δασκάλους που την πίστεψαν, την ενέπνευσαν και της έδωσαν την απαραίτητη ώθηση να συνεχίσει. «Κι όμως, θυμάμαι ότι ενώ στις πρώτες τάξεις του Γυμνασίου είχα αρκετούς Ρομά συμμαθητές, στην Α΄ Λυκείου είχαμε μείνει τρεις και στη Γ΄ ήμουν μόνη».
Για τους γονείς της η παραμονή στο σχολείο της Γεωργίας αλλά και των δύο μικρότερων αδερφών της ήταν αδιαπραγμάτευτη. Μολονότι ο πατέρας τους είχε τελειώσει μόνο το Δημοτικό και η μητέρα τους ούτε καν αυτό, μπαίνοντας από παιδί στο μεροκάματο και αποκτώντας το πρώτο της παιδί στα 14, πίστευαν βαθιά ότι μόνο μέσα από την εκπαίδευση μπορούν τα παιδιά τους να γίνουν οικονομικά ανεξάρτητα, να έχουν μια καλύτερη ζωή. Για την κοινότητα ήταν σαν να κάνουν μια μικρή επανάσταση.
Γάμος στα 14;
«Ειδικά όταν έφτασα κι εγώ σε ηλικία… γάμου, στα 14 δηλαδή, η μητέρα μου άκουγε συνεχώς από τον περίγυρο ότι θα πρέπει να παντρευτώ, τι τα χρειάζεται τα γράμματα το παιδί; Οι γονείς μας όμως πάντα μας έλεγαν να κάνουμε τα πράγματα που μας αρέσουν και μας κάνουν χαρούμενους. Οταν εγώ ήμουν 15 κι εκείνη 30, η μαμά μου έπαιρνε τρία παιδιά και μας πήγαινε στην παραλία της Θεσσαλονίκης για βόλτα, σε εκδηλώσεις στο κέντρο, παντού. Δεν ήθελε τα παιδιά της να μένουν μόνο στη γειτονιά, αλλά να ανοίγουν τους ορίζοντές τους». Το σχέδιο πέτυχε. Και η αδερφή της Γεωργίας ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό στην Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία, ενώ ο αδερφός τους, μετά το απολυτήριο του Λυκείου, ανέλαβε την οικογενειακή επιχείρηση.
Δυστυχώς όμως τα ποσοστά εγκατάλειψης του σχολείου ανάμεσα στους μαθητές Ρομά παραμένουν υψηλά. «Μολονότι υπάρχει κάποια βελτίωση, η μαθητική διαρροή παραμένει “αγκάθι”, ιδίως για τα παιδιά που ζουν σε καταυλισμούς», λέει η κ. Καλπαζίδου. «Ως γνωστόν οι Ρομά δεν ζουν όλοι στις ίδιες συνθήκες, υπάρχει μεγάλη ανομοιογένεια. Ομως η εκπαίδευση είναι το “κλειδί”. Χωρίς αυτή δεν μπορούμε να μιλάμε ούτε για κοινωνική αλλαγή ούτε για βελτίωση των συνθηκών ή κατάρρευση των στερεοτύπων. Ούτε αρκεί η εγγραφή στο σχολείο. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι μαθητές Ρομά χρειάζονται ειδική στήριξη».
Αυτή την αλλαγή επιχειρεί να φέρει και μέσα από το R.E.V.M.A. Τελευταίο εργαλείο, το παραμύθι που έγραψε η Γεωργία. Αποσπώντας μικρή χρηματοδότηση από το υπουργείο Πολιτισμού, τα μέλη του φορέα κατάφεραν να εκδώσουν μερικά αντίτυπα τα οποία θα διανεμηθούν δωρεάν σε όποιο σχολείο εκδηλώσει ενδιαφέρον, μαζί με την παρότρυνση τα παιδιά να ρωτούν κάθε μέρα, κάθε μέρα πιο πολύ.
Λίνα Γιάνναρου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου