Ο κινηματογραφιστής Κρίστιαν Ζέτερμπεργκ έγινε γνωστός στην Ελλάδα με έναν μάλλον ανορθόδοξο τρόπο: η μικρού μήκους ταινία του «Αγόρια στο ντους» ξεσήκωσε αντιδράσεις μετά την προβολή της σε δημοτικό σχολείο στου Ζωγράφου, προκαλώντας προβλήματα στην εκπαιδευτικό που την επέλεξε.
Αν και η ταινία είναι εγκεκριμένη από το υπουργείο Παιδείας και βραβευμένη με το βραβείο Καλύτερης Ευρωπαϊκής Ταινίας Μικρού Μήκους για Παιδιά (2021) από το ECFA (Ευρωπαϊκή Ένωση Παιδικού Κινηματογράφου), η προβολή της είχε σαν αποτέλεσμα να περάσει από πολύμηνη ΕΔΕ –στην οποία και δικαιώθηκε πανηγυρικά– η εκπαιδευτικός, καθώς οι γονείς μαθητή την κατηγόρησαν πως έδειξε στα παιδιά ταινία που περιείχε «ομοφυλοφιλικές σκηνές μεταξύ ανήλικων αγοριών», προκαλώντας έντονη –ακόμα και σωματική– δυσφορία στον γιο τους.
Φέτος, ο Σουηδός σκηνοθέτης και παραγωγός που είναι αφοσιωμένος στη δημιουργία ταινιών για παιδιά και νέους, οι οποίες εξερευνούν θέματα όπως η ταυτότητα, η σεξουαλικότητα και τα κοινωνικά στερεότυπα, είναι καλεσμένος του 26ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για Παιδιά και Νέους (2-9/12/23), ως μέλος της Διεθνούς Κριτικής Επιτροπής Ταινιών Μικρού Μήκους/Μυθοπλασίας.
Με αφορμή την παρουσία του στην Ελλάδα, ο Κρίστιαν Ζέτερμπεργκ μίλησε στο lifo.gr για τα πολυσυζητημένα «Αγόρια στο ντους», το δικαίωμα των παιδιών στον αυτοπροσδιορισμό και την εξερεύνηση του εαυτού τους μακριά από τα στερεότυπα των ενηλίκων, τον ρόλο που μπορεί να παίξει ο κινηματογράφος στην εκπαίδευση και τα μελλοντικά του σχέδια.
— Περιμένατε σε μια χώρα όπως η Ελλάδα να υπάρξει τέτοια αντίδραση μετά την προβολή της ταινίας σας «Αγόρια στο ντους»; Έχει ξανασυμβεί κάτι παρόμοιο;
Δεν έχουμε βιώσει τέτοιου είδους αντιδράσεις σε καμία άλλη χώρα, παρόλο που η ταινία έχει προβληθεί σε όλο τον κόσμο, σε πολλούς διαφορετικούς πολιτισμούς.
— Πώς μπορεί ένας εκπαιδευτικός/ένα σχολείο να θωρακιστεί θεσμικά από τέτοιου είδους επιθέσεις; Η Ευρωπαϊκή Ένωση Παιδικού Κινηματογράφου μπορεί να βοηθήσει προς αυτήν την κατεύθυνση;
Αυτό είναι ένα ερώτημα που πρέπει να θέσουμε καλύτερα στους εκπροσώπους της ECFA. Γενικότερα, οι κατευθυντήριες γραμμές για την ηλικία είναι κάτι για το οποίο αποφασίζει ο διανομέας σε κάθε χώρα, επομένως δεν έχουμε δώσει καμία σχετική οδηγία από την πλευρά μας.
Ωστόσο, στην περίληψη του έργου, που ήταν το θεμέλιο για τη χρηματοδότηση της ταινίας, η βασική ομάδα στην οποία απευθύνεται η ταινία είναι τα παιδιά ηλικίας 10-13 ετών. Αυτό δεν πρέπει να θεωρηθεί ως όριο που συνδέεται με όσα η ταινία απεικονίζει ή με τη γλώσσα που χρησιμοποιεί, είναι απλώς η ηλικιακή ομάδα που μπορεί να καταλάβει και να επεξεργαστεί το θέμα και το μήνυμα της ταινίας.
Έχουμε δει διαφορετικές ηλικιακές κατηγορίες και ηλικιακές οδηγίες σε όλη τη διάρκεια του ταξιδιού της ταινίας – η προτεινόμενη ηλικία ήταν από 7 έως 14 ετών. Πολλά φεστιβάλ δεν έχουν καν θέσει ηλικιακό όριο για τις προβολές της.
— Τι θα κάνατε αν ένα παιδί αντιδρούσε άσχημα σε μια ταινία σας; Σύμφωνα με τους γονείς που έστειλαν εξώδικο, το παιδί επέστρεψε σπίτι σε άθλια ψυχολογική κατάσταση και έκανε εμετούς.
Σίγουρα είναι ατυχές αν ένα παιδί επηρεάζεται αρνητικά από μια ταινία και είναι κάτι που δεν σκοπεύουμε ποτέ να συμβεί. Δημιουργούμε ταινίες από την οπτική γωνία των παιδιών, λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη τις ιστορίες και τις καταστάσεις που περιγράφουν. Χρησιμοποιούμε τα παιδιά ως σημείο αναφοράς σε όλη την ανάπτυξη του σεναρίου, για να καταγράψουμε τις σκέψεις και τις απόψεις τους για θέματα και γεγονότα.
Η ταινία στοχεύει να έχει απήχηση στα παιδιά. Ο σκοπός του «Αγόρια στο ντους» είναι να εξερευνήσει διαφορετικές οπτικές γωνίες για την αρρενωπότητα και μετά την προβολή να ακολουθήσει συζήτηση με το κοινό.
— Στην Ελλάδα –και όχι μόνο– αρκετοί, ακόμα και προοδευτικοί άνθρωποι, θεωρούν πως στα πολύ μικρά παιδιά πρέπει να αποφεύγεις να δείξεις εικόνες που παραπέμπουν στο σεξ, πόσο μάλλον στον σεξουαλικό προσανατολισμό. Συμφωνείτε;
Το «Αγόρια στο ντους» δεν δείχνει εικόνες που σχετίζονται με το σεξ. Ωστόσο, ένα από τα βασικά θέματα της ταινίας είναι το πώς οι γονείς και οι ενήλικες στο περιβάλλον των παιδιών μπορούν να τα επηρεάσουν και να τους επιβάλουν κοινωνικούς κανόνες, χωρίς καν να το συνειδητοποιήσουν. Στη συνέχεια, εναπόκειται στους θεατές να αξιολογήσουν αν αυτό είναι καλό ή κακό.
Βλέποντας την ταινία κάποιος μπορεί να σκεφτεί το γεγονός ότι οι γονείς συζητούν και διαφωνούν για τη φιλία των αγοριών – ο ένας αναρωτιέται αν είναι πολύ κοντά, ενώ ο άλλος ξεκαθαρίζει ότι δεν έχει πρόβλημα με αυτό. Αυτό που διαπιστώσαμε είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι επιλέγουν τη φιλελεύθερη πλευρά, που υποστηρίζει την ελευθερία των παιδιών να εξερευνούν και δεν επιβάλλει κανέναν κανόνα και προκατάληψη: ο καθένας γίνεται αυτό που θέλει χωρίς να τον επηρεάζει κανείς.
Θεωρούμε ενδιαφέρον ότι μερικοί άνθρωποι σπεύδουν να συμπεράνουν ότι υπάρχει κάτι περισσότερο από μια απλή φιλία μεταξύ των δύο αγοριών και αυτό αμέσως σημαίνει συναγερμό. Εδώ ακριβώς είναι το θέμα μας: το να αποφασίζουν οι ενήλικες τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνουν τα παιδιά με βάση τις προκαταλήψεις τους μπορεί να είναι επικίνδυνο. Οι άνθρωποι που ασκούν αυτό το είδος ελέγχου στα παιδιά τους έχουν μια πολύ εύθραυστη αυτοπεποίθηση και ακεραιότητα, κατά τη γνώμη μας.
— «Άντρας ή ποντίκι;», είναι το κυρίαρχο ερώτημα ανάμεσα στους πρωταγωνιστές της ταινίας. Ποια είναι η εικόνα που έχετε για την πατριαρχία στην Ευρώπη σήμερα; Πώς οι αντιλήψεις της μπορούν να επηρεάσουν τη ζωή και την εξέλιξη των παιδιών;
Είναι μια καλή ερώτηση που πιστεύουμε ότι πρέπει να συζητηθεί περισσότερο. Στη σημερινή Ευρώπη μιλάμε για τη σημασία τού να αφήνουμε τους ανθρώπους να είναι ο εαυτός τους. Ωστόσο, υπάρχει ακόμα μια ισχυρή προσδοκία για το πώς πρέπει να ενεργούν τα αγόρια – μια νοοτροπία που βιώσαμε προσωπικά μεγαλώνοντας. Τα αγόρια συχνά πιέζονται να αθληθούν, να είναι σκληρά και να ταιριάζουν σε ένα συγκεκριμένο καλούπι. Εάν κάποιος είναι διαφορετικός, ίσως πιο ευαίσθητος, με ενδιαφέροντα που δεν θεωρούνται παραδοσιακά «σκληρά», συχνά αυτό συνεπάγεται υποθέσεις σχετικά με τη σεξουαλικότητά του.
— Όταν ήσαστε παιδί ασχοληθήκατε με την υποκριτική. Ποια είναι η θέση σας για την παιδική εργασία;
Η ενασχόληση των παιδιών με τον κινηματογράφο απαιτεί μια βαθιά αίσθηση ευθύνης και απόλυτο σεβασμό. Στη Σουηδία τηρούμε σαφείς κανονισμούς που καθορίζουν τις μέγιστες ημερήσιες ώρες εργασίας για τα παιδιά.
Όταν εργάζομαι με παιδιά ηθοποιούς, τόσο αυτά όσο και οι γονείς τους παίζουν σημαντικό ρόλο σε όλη τη διαδικασία, συμβάλλοντας και διαμορφώνοντας το περιεχόμενο. Η διαδικασία του casting ξεκινά κατά το στάδιο ανάπτυξης του σεναρίου, διασφαλίζοντας μια ολοκληρωμένη και ουσιαστική προσέγγιση.
— Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τον κινηματογράφο που απευθύνεται σε παιδιά και εφήβους; Τι ετοιμάζετε τώρα;
Έχοντας μεγαλώσει στη βιομηχανία του κινηματογράφου ως παιδί ηθοποιός αλλά και αργότερα καθώς εργαζόμουν ως δάσκαλος, παρατήρησα ένα κενό στις ταινίες για παιδιά και νέους: είτε έχουν διδακτικό περιεχόμενο είτε είναι καθαρά ψυχαγωγικές. Θέλω να διηγηθώ ιστορίες παιδιών και νέων που να μπορεί κανείς να τις πάρει στα σοβαρά, αλλά να είναι και διασκεδαστικές, ικανές να εγείρουν ερωτήματα ή/και να παρουσιάζουν νέες προοπτικές.
Προς το παρόν ετοιμάζω την πρώτη μου μεγάλου μήκους ταινία βασισμένη σε ένα σουηδικό μυθιστόρημα. Είναι μια ιστορία ενηλικίωσης για τον πρώτο έρωτα στην ηλικία των 13 ετών, με το κορίτσι να είναι η καινούργια καλύτερη φίλη της μεγαλύτερης, δεκαπεντάχρονης, αδελφής. Σε αυτή την ηλικία τα δύο χρόνια φαίνονται σαν ένα ανυπέρβλητο χάσμα. Είναι μια ρομαντική κωμωδία γεμάτη ζήλια και σπαραγμό.
— Στη Σουηδία το σινεμά είναι μέρος της σχολικής διαδικασίας; Κι αν ναι, με ποιον τρόπο;
Ναι, ο κινηματογράφος στα σχολεία αποτελεί σημαντικό μέρος της σουηδικής εκπαίδευσης. Η ταινία χρησιμοποιείται για ψυχαγωγία, μάθηση και συζήτηση. Επιπλέον, υπάρχουν διάφορα πολιτιστικά προγράμματα που δίνουν την ευκαιρία στους μαθητές να αποτυπώσουν τη μέρα τους, μέσα από τη δημιουργία των δικών τους ταινιών μικρού μήκους.
— Στο 26ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για Παιδιά και Νέους, κατά τη διάρκεια διημερίδας για την κινηματογραφική εκπαίδευση, θα πάρετε μέρος σε συζήτηση με θέμα «Η κινηματογραφική ταινία ως εφαλτήριο διαλόγου για τη σχολική κοινότητα και την κοινωνία». Ποια είναι η θέση σας σχετικά;
Ως κινηματογραφιστής αφοσιωμένος στη δημιουργία ταινιών για παιδιά και εφήβους, στόχος μου είναι αυτές οι ταινίες να χρησιμεύσουν ως καταλύτης για διάλογο στα σχολεία. Πιστεύω ότι είναι ένα ισχυρό εργαλείο για να πυροδοτήσει ουσιαστικές συζητήσεις και είμαι ενθουσιασμένος που συμμετέχω στη συζήτηση στο 26ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για Παιδιά και Νέους.
Το 26ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για Παιδιά και Νέους θα πραγματοποιηθεί μεταξύ 2 και 9 Δεκεμβρίου 2023
Πηγή: LiFO
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου