Πόσες φορές έχετε ξεπεράσει τα όρια της υπομονής σας, όταν τα μικρά σας αρνούνται πεισματικά να πάνε σχολείο, δε σηκώνονται από το κρεβάτι, φωνάζουν ότι πονάει το κεφάλι ή η κοιλιά τους και κλαίνε σπαρακτικά... απειλώντας ότι “έχω πάει τόσες φορές στο σχολείο, δεν θέλω να πάω σήμερα!” Η ώρα περνάει, εσείς θα αργήσετε πάλι στη δουλειά, το τηλέφωνο χτυπάει συνεχώς και το μικρό σας δε θέλει καθόλου, μα καθόλου, να ξεβολευτεί από το κρεβάτι του...
Η εικόνα είναι πολύ γνώριμη για τους περισσότερους γονείς. Για κάποιους, μάλιστα, αποτελεί δυστυχώς καθημερινή ρουτίνα, αφού τα περισσότερα παιδιά έχουν τις “δύσκολες μέρες” τους και το γεγονός ότι πρέπει να πάνε στο σχολείο μοιάζει με το χειρότερο εφιάλτη τους. Και όταν υπάρχει άρνηση χωρίς σοβαρό λόγο που να τη δικαιολογεί, είναι βέβαιο ότι η μάχη θα ξεκινήσει με πολλές προσπάθειες επιβολής του παιδιού προς τους γονείς και το αντίθετο... Οι καυγάδες, οι απαγορεύσεις και οι τιμωρίες δε θα λύσουν το πρόβλημα. Ο διάλογος και η προσεκτική διερεύνηση της σχολικής καθημερινότητας θα σας αποκαλύψουν καλύτερα τους λόγους που τα παιδιά θέλουν να μείνουν στο σπίτι.
Στις πρώτες τάξεις του δημοτικού είναι πολύ δύσκολο να πείσουμε τα παιδιά για την αναγκαστική πενθήμερη παρουσία τους εκεί. Έρευνες έδειξαν, ότι μέχρι και το 80% των “κανονικών” παιδιών παρουσιάζουν κάποια στιγμή στη σχολική τους ζωή δυσκολία να προσαρμοστούν στο σχολείο. Αυτό που χρειάζονται οι γονείς είναι να δείξουν υπομονή και να κρατήσουν μια στάση “συμπαθητικής κατανόησης”, και συγχρόνως, συνεπούς σταθερότητας στη συμπεριφορά τους. Παρουσιάστε στο παιδί σας το σχολείο ρεαλιστικά και μην εξιδανικεύετε την εικόνα του. Πείτε του, ότι είναι μέσα στο πρόγραμμα να ζοριστεί ορισμένες φορές και παρακινείστε το να σκεφτεί, τι μπορεί να κάνει για να ταλαιπωρείται λιγότερο.
Για κάποια άλλα παιδιά, όμως, η είσοδος στο σχολείο είναι ένα γεγονός γεμάτο από δυσκολίες, άλλωστε αποτελεί μια από τις σημαντικότερες αλλαγές στον τρόπο ζωής τους. Για τα περισσότερα παιδιά η φοίτηση στο σχολείο είναι η σημαντικότερη εμπειρία παρατεταμένης απομάκρυνσης από το σπίτι.
Τα παιδιά με άγχος αποχωρισμού από τους γονείς έχουν περισσότερες πιθανότητες να εκδηλώσουν σχολική φοβία, γιατί νομίζουν ότι αν φύγουν από το σπίτι κάτι κακό θα συμβεί στους γονείς τους ή ότι αυτοί θα τα εγκαταλείψουν και όταν γυρίσουν δε θα τους βρουν εκεί. Άλλοι λόγοι που τα παιδιά εμφανίζουν σχολική φοβία είναι οι μαθησιακές διαταραχές (δυσλεξία, υπερκινητικότητα, κ.ά.), οι υπερπροστατευτικοί και πιεστικοί γονείς που μεταφέρουν στα παιδιά τους τα δικά τους άγχη, αλλά και το κακό σχολικό περιβάλλον, η κακή συμπεριφορά των εκπαιδευτικών και των συμμαθητών, η αποτυχία στα μαθήματα και τις εξετάσεις και άλλοι λόγοι που θα δούμε αναλυτικότερα στη συνέχεια.
Στο σχολείο οι καθημερινές απαιτήσεις και εντάσεις (πραγματικές, αλλά και φανταστικές) είναι πολλές και τα παιδιά πρέπει να διαθέτουν αρκετή ευελιξία και αυτοέλεγχο, για να τις αντιμετωπίσουν. Η σχολική ζωή προβάλλει στα παιδιά συγκεκριμένες απαιτήσεις (συγκέντρωση της προσοχής, ικανότητα να κάθονται ήσυχα και να εργάζονται μέχρι να ολοκληρώσουν την εργασία τους, κ.ά.), που είναι ουσιαστικά πρωτόγνωρες γι’ αυτά. Υπάρχουν, όμως, ακόμη και κάποια πιο ασήμαντα πράγματα που για κάποια παιδιά αποτελούν σωστό “μαρτύριο”.
Το γεγονός ότι πρέπει να σηκώσουν το χέρι τους για να ζητήσουν άδεια να πάνε στη τουαλέτα ή το ότι πρέπει να μάθουν να συναναστρέφονται με άλλα παιδιά που το καθένα έχει τη δική του άποψη, μπορεί να προκαλέσει στα παιδιά αγωνία και αμηχανία. Αυτό που παίζει, άλλωστε, καθοριστικό ρόλο (εξίσου σημαντικό με τις πραγματικές εντάσεις και δυσκολίες που υπάρχουν στις δραστηριότητες της σχολικής ζωής) είναι ο τρόπος με τον οποίο τα ίδια παιδιά αντιλαμβάνονται και βιώνουν προσωπικά (υποκειμενικά) το ζήτημα κάθε φορά. Κάτι που για ένα παιδί μοιάζει απλό και εύκολο, για κάποιο άλλο μπορεί να αποτελεί το μεγαλύτερο πρόβλημα του κόσμου!
Γιατί δε θέλει να πάει σχολείο;
Στο σχολείο ένα παιδί αντιμετωπίζει καθημερινά πολλές εντάσεις, αφού έχει να αντιμετωπίσει ξένα πρόσωπα, μεγαλύτερα στην ηλικία και στις σωματικές διαστάσεις παιδιά, νέα μαθήματα και νέους κανόνες. Είναι λογικό, λοιπόν, να συναντά δυσκολίες και να παρουσιάζονται προβλήματα, τα οποία ποικίλλουν από την απλή απέχθεια και την περιστασιακή απροθυμία του παιδιού να πάει στο σχολείο ως την ανυποχώρητη και, μερικές φορές, γεμάτη πανικό άρνησή του να συνεχίσει να πηγαίνει στο σχολείο. Υπάρχουν πολλές αιτίες σε δράση που κάνουν ένα παιδί ευάλωτο. Έρευνες έχουν δείξει, ότι πολλά από τα παιδιά που απουσιάζουν συχνά από το σχολείο είναι νευρωσικά και πολλά από αυτά, όταν είναι έξω από το σπίτι, είναι δειλά, φοβισμένα και συνεσταλμένα. Η πλειονότητα από τα καταφανώς αυτά συνεσταλμένα παιδιά εκδηλώνουν την εντελώς αντίθετη συμπεριφορά στο σπίτι: είναι πεισματάρικα και απαιτητικά και φτάνουν ακόμη και να καταδυναστεύουν τους γονείς τους με την ισχυρογνωμοσύνη και τις διεκδικήσεις τους.
Γενικά, τα παιδιά που αρνούνται να πάνε στο σχολείο έχουν έντονο άγχος, επειδή πιστεύουν ότι για κάποιο λόγο δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν με επιτυχία διάφορες καταστάσεις έξω από το σπίτι. Ας δούμε, όμως, ποιοι μπορεί να είναι οι λόγοι που τα παιδιά θέλουν να μείνουν σπίτι:
•Οι γονείς έχουν εξωπραγματικές προσδοκίες και υπερβολικές απαιτήσεις
•Οι γονείς είναι υπερπροστατευτικοί, με αποτέλεσμα τα παιδιά να πηγαίνουν στο σχολείο με αρνητική προδιάθεση και έλλειψη αυτοπεποίθησης
Στο σχολείο οι καθημερινές απαιτήσεις και εντάσεις (πραγματικές, αλλά και φανταστικές) είναι πολλές και τα παιδιά πρέπει να διαθέτουν αρκετή ευελιξία και αυτοέλεγχο, για να τις αντιμετωπίσουν. Η σχολική ζωή προβάλλει στα παιδιά συγκεκριμένες απαιτήσεις (συγκέντρωση της προσοχής, ικανότητα να κάθονται ήσυχα και να εργάζονται μέχρι να ολοκληρώσουν την εργασία τους, κ.ά.), που είναι ουσιαστικά πρωτόγνωρες γι’ αυτά. Υπάρχουν, όμως, ακόμη και κάποια πιο ασήμαντα πράγματα που για κάποια παιδιά αποτελούν σωστό “μαρτύριο”.
Το γεγονός ότι πρέπει να σηκώσουν το χέρι τους για να ζητήσουν άδεια να πάνε στη τουαλέτα ή το ότι πρέπει να μάθουν να συναναστρέφονται με άλλα παιδιά που το καθένα έχει τη δική του άποψη, μπορεί να προκαλέσει στα παιδιά αγωνία και αμηχανία. Αυτό που παίζει, άλλωστε, καθοριστικό ρόλο (εξίσου σημαντικό με τις πραγματικές εντάσεις και δυσκολίες που υπάρχουν στις δραστηριότητες της σχολικής ζωής) είναι ο τρόπος με τον οποίο τα ίδια παιδιά αντιλαμβάνονται και βιώνουν προσωπικά (υποκειμενικά) το ζήτημα κάθε φορά. Κάτι που για ένα παιδί μοιάζει απλό και εύκολο, για κάποιο άλλο μπορεί να αποτελεί το μεγαλύτερο πρόβλημα του κόσμου!
Γιατί δε θέλει να πάει σχολείο;
Στο σχολείο ένα παιδί αντιμετωπίζει καθημερινά πολλές εντάσεις, αφού έχει να αντιμετωπίσει ξένα πρόσωπα, μεγαλύτερα στην ηλικία και στις σωματικές διαστάσεις παιδιά, νέα μαθήματα και νέους κανόνες. Είναι λογικό, λοιπόν, να συναντά δυσκολίες και να παρουσιάζονται προβλήματα, τα οποία ποικίλλουν από την απλή απέχθεια και την περιστασιακή απροθυμία του παιδιού να πάει στο σχολείο ως την ανυποχώρητη και, μερικές φορές, γεμάτη πανικό άρνησή του να συνεχίσει να πηγαίνει στο σχολείο. Υπάρχουν πολλές αιτίες σε δράση που κάνουν ένα παιδί ευάλωτο. Έρευνες έχουν δείξει, ότι πολλά από τα παιδιά που απουσιάζουν συχνά από το σχολείο είναι νευρωσικά και πολλά από αυτά, όταν είναι έξω από το σπίτι, είναι δειλά, φοβισμένα και συνεσταλμένα. Η πλειονότητα από τα καταφανώς αυτά συνεσταλμένα παιδιά εκδηλώνουν την εντελώς αντίθετη συμπεριφορά στο σπίτι: είναι πεισματάρικα και απαιτητικά και φτάνουν ακόμη και να καταδυναστεύουν τους γονείς τους με την ισχυρογνωμοσύνη και τις διεκδικήσεις τους.
Γενικά, τα παιδιά που αρνούνται να πάνε στο σχολείο έχουν έντονο άγχος, επειδή πιστεύουν ότι για κάποιο λόγο δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν με επιτυχία διάφορες καταστάσεις έξω από το σπίτι. Ας δούμε, όμως, ποιοι μπορεί να είναι οι λόγοι που τα παιδιά θέλουν να μείνουν σπίτι:
•Οι γονείς έχουν εξωπραγματικές προσδοκίες και υπερβολικές απαιτήσεις
•Οι γονείς είναι υπερπροστατευτικοί, με αποτέλεσμα τα παιδιά να πηγαίνουν στο σχολείο με αρνητική προδιάθεση και έλλειψη αυτοπεποίθησης
•Τα παιδιά ανησυχούν για κάτι που έχει γίνει στο σπίτι, π.χ. αρρώστια ή θάνατος ενός γονέα, ασθένεια κάποιου άλλου μέλους της οικογένειας, γέννηση νέου μωρού, συζυγικά προβλήματα, διαζύγιο, κ.ά.
•Είχαν τα ίδια κάποιο ατύχημα, ασθένεια ή εγχείρηση και αναγκάστηκαν να νοσηλευτούν για αρκετό χρονικό διάστημα σε νοσοκομείο ή στο σπίτι
•Έχουν ένα πραγματικό ή φανταστικό σωματικό ελάττωμα ή αναπηρία
•Είναι υπερβολικά δειλά και ντροπαλά
•Είχαν τα ίδια κάποιο ατύχημα, ασθένεια ή εγχείρηση και αναγκάστηκαν να νοσηλευτούν για αρκετό χρονικό διάστημα σε νοσοκομείο ή στο σπίτι
•Έχουν ένα πραγματικό ή φανταστικό σωματικό ελάττωμα ή αναπηρία
•Είναι υπερβολικά δειλά και ντροπαλά
•Θέλουν να μείνουν σπίτι με τη μαμά που αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα
•Δε συμπαθούν τη δασκάλα ή το δάσκαλό τους
•Φοβούνται ότι θα τα επιπλήξει ο δάσκαλός τους
•Δεν έχουν προετοιμαστεί αρκετά καλά για τα μαθήματά τους
•Τα μαθήματα τους φαίνονται πολύ δύσκολα ή πολύ εύκολα
•Φοβούνται την αποτυχία
•Έχουν κακές επιδόσεις στα μαθήματα ή τα σπορ
•Έχουν μαθησιακές διαταραχές. Είναι πολύ σημαντικό να τονίσουμε, πως οι μαθησιακές διαταραχές και η Διαταραχή Ελλειματικής Προσοχής - Υπερικινητικότητα (ΔΕΠΥ) έχουν διαβαθμίσεις ως προς τη σοβαρότητά τους
•Άλλαξαν πρόσφατα σχολείο
•Το μέγεθος του σχολείου και ο αριθμός των συστεγαζόμενων σχολείων
•Δεν έχουν φίλους και παρέες στο σχολείο
•Δε συμμετέχουν στα παιχνίδια ή στα πάρτι των συμμαθητών
•Έχουν κάποιο πρόβλημα με τους φίλους τους
•Τα κακομεταχειρίζονται (λεκτικά ή σωματικά) ή τα κοροϊδεύουν (ντύσιμο, χαρακτηριστικά, εθνικότητα, θρησκεία, κ.ά.) τα άλλα παιδιά
Συμπτώματα σχολικής φοβίας
Για να καταλήξετε στο συμπέρασμα ότι το παιδί σας έχει σχολική φοβία (ο όρος υποδηλώνει τον έντονο και παράλογο φόβο σχετικά με κάποιες πτυχές της σχολικής ζωής) πρέπει να εμφανίζει περιοδικώς συγκεκριμένα συμπτώματα, τα οποία κατά κανόνα εξαφανίζονται τα Σαββατοκύριακα και τις άλλες αργίες ή ακόμη αμέσως μόλις συμφωνήσετε, έστω και διστακτικά, να παραμείνει στο σπίτι. Τα περισσότερα συμπτώματα εμφανίζονται κυρίως στην αρχή της σχολικής χρονιάς (Σεπτέμβριο και Οκτώβριο) και μπορεί να εκδηλωθούν ξανά μετά από περιόδους διακοπών, π.χ. των Χριστουγέννων.
•Το παιδί με σχολική φοβία μπορεί να εκδηλώσει και σωματικά συμπτώματα, όπως στομαχόπονο, πονοκέφαλο, πονόλαιμο, ταχυκαρδίες, ναυτία ή ζαλάδα, εμετό, διάρροια και ενούρηση, χωρίς επαρκή ιατρική δικαιολογία. Τα συμπτώματα αυτά εμφανίζονται, όμως, περιοδικά και εξαφανίζονται όταν δεν έχει σχολείο.
•Εκδηλώνει άγχος ή άρνηση να πάει σχολείο και παραπονιέται ότι είναι άρρωστο. Κλαίει, σας παρακαλεί να μείνει σπίτι και υπόσχεται να πάει στο σχολείο την επόμενη ημέρα. Αν το πιέσετε, η κρίση μπορεί να πάρει δραματική τροπή και να κλαίει συνεχώς.
•Για όσο διάστημα βρίσκεται στο σχολείο κλαίει και θέλει να γυρίσει στο σπίτι.
•Παρουσιάζει επιθετική συμπεριφορά, είναι ανυπάκουο ή προκλητικό και έχει πείσμα και άκαμπτη στάση ή, αντίθετα, μπορεί να φέρεται υποτονικά ή καταθληπτικά, κάτι που υποδηλώνει την αγωνία του.
Η σχολική φοβία μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε στιγμή της σχολικής ζωής, αν και παρουσιάζεται κυρίως στις τρεις πρώτες τάξεις του δημοτικού και συχνότερα στη Β’ τάξη. Η μεγάλη αλήθεια είναι πως τα σχολειοφοβικά παιδιά θέλουν, αλλά δεν μπορούν να πάνε σχολεία.
Τι μπορεί να βοηθήσει:
Καθένας από τους λόγους που κάνουν τα παιδιά να φοβούνται το σχολείο είναι σοβαρός και ως τέτοιος πρέπει να συζητιέται. Πολλές φορές το παιδί διστάζει να αποκαλύψει την αιτία. Τι μπορεί να γίνει για να αποφεύγονται τέτοιες αρνήσεις; Είναι πολύ σημαντικό να καταλάβετε ότι το παιδί πραγματικά βιώνει άγχος και φόβο για το σχολείο, όσο και αν για εσάς οι φόβοι του δεν ευσταθούν. Συζητήστε με υπομονή το πρόβλημα και να ξέρετε ,ότι με το πέρασμα του χρόνου τα περισσότερα παιδιά κατορθώνουν να ξεπεράσουν τις δυσκολίες τους. Ας δούμε, όμως, τι μπορεί να βοηθήσει.
•Μοιραστείτε μαζί του ιστορίες από τη δική σας παιδική ηλικία, ώστε να καταλάβει ότι δεν είναι το μόνο που νιώθει έτσι.
•Μη το φοβίζετε με το σχολείο με λόγια που το προκαταβάλλουν αρνητικά, π.χ. “τι θα πει η δασκάλα σου αν δει αυτά τα γράμματα” ή “τα παιχνίδια στις διακοπές, τώρα έχεις σχολείο”.
•Βοηθήστε το να εξοικειωθεί με το σχολικό πρόγραμμα, χωρίς να το αγχώνετε.
•Ενθαρρύνετε και επιβραβεύετε κάθε προσπάθεια που κάνει, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα. Αφιερώστε του χρόνο και δώστε του την προσοχή που χρειάζεται.
•Ζητήστε από το παιδί να θυμηθεί όσα καλά του συμβαίνουν καθημερινά στο σχολείο, όπως επίσης και τα τυχόν αρνητικά και μιλήστε για αυτά.
•Να λαμβάνετε υπόψη την υποκειμενική άποψη του παιδιού και να καταλαβαίνετε τον τρόπο με τον οποίο βίωσε αυτό που σας λέει. Το παιδί διηγείται κάθε φορά, ακόμη και αν σας φαίνεται παράλογο ή γελοίο, τη δική του μοναδική αντίληψη και το μοναδικό του βίωμα.
•Διερευνήστε με διπλωματικό τρόπο τη ζωή του στο σχολείο, γιατί έτσι μπορεί να ανακαλύψετε κάποια υπερευαισθησία ή φόβο του παιδιού. Η βία, συνήθως εκ μέρους μεγαλύτερων παιδιών, είναι μια μεγάλη αιτία άρνησης. Αν αντιληφθείτε κάτι τέτοιο, πρέπει άμεσα να το συζητήσετε με τον δάσκαλο ή τη δασκάλα του παιδιού, για να το καθησυχάσετε ότι το πρόβλημα θα λυθεί.
•Δώστε σημασία στα παράπονα του παιδιού για τη βίαιη συμπεριφορά της δασκάλας ή του δασκάλου και διερευνήστε ήρεμα το θέμα. Μείνετε ψύχραιμοι και μη σχολιάσετε την κατάσταση με άσχημα λόγια μπροστά στο παιδί. Συζητήστε με άλλους γονείς, για να δείτε αν έχουν την ίδια άποψη. Αν όντως συμφωνούν και υπάρχει πρόβλημα, τότε μπορεί να χρειαστεί να διαβιβαστεί το πρόβλημα σε ανώτερο κλιμάκιο. Μια πολύ απαιτητική ή επικριτική δασκάλα μπορεί εύκολα να τρομάξει ή να αποθαρρύνει ένα παιδί.
•Αν κάνει δύσκολα φίλους και νιώθει απομονωμένο από τους συμμαθητές του, πρέπει να το ενθαρρύνετε να κάνει παρέα με παιδιά από άλλες τάξεις. Βοηθήστε το να αυτονομηθεί και πάρτε πρωτοβουλία. Τηλεφωνήστε σε άλλες μαμάδες συμμαθητών του (ποτέ μπροστά στο παιδί) και κανονίστε έξοδο, ώστε να γνωρίσει καλύτερα τα παιδιά. Ενημερώστε τις άλλες μαμάδες να μη μεταφέρουν το μήνυμά σας στα δικά τους παιδιά, αλλά να το κάνουν γιατί είναι ωραία ιδέα. Αν η άρνηση του παιδιού σας να κάνει φίλους εντείνεται και είναι διαρκής, τότε πρέπει να ζητήσετε τη γνώμη των ειδικών.
•Αν το παιδί είναι πολύ μικρό, μπορεί να φοβάται πως δε θα σας βρει στο σπίτι όταν γυρίσει ή να φοβάται ότι μπορεί να συμβεί κάτι κακό όσο είναι στο σχολείο. Αν συζητήσετε αρκετά μαζί του, θα το καθησυχάσετε και θα νιώσει μεγαλύτερη ασφάλεια.
•Αν τα μαθήματα το δυσκολεύουν, μια συζήτηση με τη δασκάλα είναι απαραίτητη, όπως απαραίτητη είναι και η καλύτερη οργάνωση και ο προγραμματισμός της μελέτης στο σπίτι.
•Αν οι βαθμοί του και οι επιδόσεις του το έχουν αποθαρρύνει, αναφερθείτε σε όλα εκείνα στα οποία είναι ικανό και δώστε του να καταλάβει πως θα έρθει η στιγμή που θα τα καταφέρει το ίδιο καλά και με τα μαθήματά του. Μην το συγκρίνετε με άλλα παιδιά ή τα αδέλφια του, ειδικά αν έχουν καλύτερες επιδόσεις.
•Τέλος, επιβραβεύστε το παιδί κάθε φορά που εκφράζει μια οποιαδήποτε πρωτοβουλία που έχει σχέση με το σχολείο. Π.χ. αν θελήσει να αγοράσει ένα τετράδιο, χαρίστε του με θετική διάθεση ένα σετ μαρκαδόρων.
Τι πρέπει να κάνετε:
Αν πρόκειται για παιδιά που παρουσιάζουν έντονα σωματικά συμπτώματα, πρέπει οπωσδήποτε να κάνετε τις απαραίτητες ιατρικές εξετάσεις για να διερευνηθεί η φύση των συμπτωμάτων και να αποκλειστούν παθολογικά αίτια.
•Όσο και αν είναι δύσκολο, μην υποχωρείτε στις παρακλήσεις του παιδιού να μείνει σπίτι και αποφύγετε τις απουσίες με το παραμικρό. Όσο περισσότερες απουσίες κάνει το παιδί τόσο περισσότερο θα δυσκολεύεται να επιστρέψει στο σχολείο και τα μαθήματά του.
•Μη μαλώνετε και μην απειλείτε το παιδί, επειδή αρνείται να πάει στο σχολείο. Δείξτε ότι το καταλαβαίνετε και υποστηρίξτε το ενθαρρύνοντάς το να αποβάλλει τους φόβους του. Κρατείστε ήρεμη και αποφασιστική στάση κατά τον πρωινό αποχαιρετισμό.
•Αν παρ’ όλες τις προσπάθειές σας το παιδί μείνει στο σπίτι, αποφύγετε εκδηλώσεις στοργής ή τρυφερότητας και μην του κάνετε τα χατίρια. Επιπλέον, μην αφήνετε το παιδί να δει τηλεόραση, να παίξει ή να παραμείνει στο κρεβάτι του. Φροντίστε να απασχοληθεί με κάποια σχολική δραστηριότητα ή να ζωγραφίσει.
•Όταν επιστρέφει από το σχολείο υποδεχτείτε το με χαμόγελο, ακόμη και αν σας έχουν ενημερώσει ότι έκλαιγε συνέχεια.
•Συζητήστε το πρόβλημα με τη δασκάλα του και συνεργαστείτε μαζί της για μια κοινή γραμμή αντιμετώπισης.
•Είναι σημαντικό εσείς οι γονείς να κρατάτε την ίδια στάση και να αντιμετωπίζετε από κοινού το πρόβλημα.
•Τέλος, αν το πρόβλημα επιμένει, καλό είναι να αναζητηθεί η βοήθεια κάποιου ειδικού. Ο τύπος του θεραπευτικού προγράμματος που θα εφαρμοστεί σε κάθε παιδί, καθορίζεται με βάση την ακριβή φύση της διαταραχής του. Μπορεί να παρασχεθεί διορθωτική διδασκαλία, μπορεί να γίνει αλλαγή τάξης ή ακόμα και σχολείου. Επιπλέον, μπορεί να εφαρμοστεί κάποιο είδος ατομικής ψυχοθεραπείας.
•Δε συμπαθούν τη δασκάλα ή το δάσκαλό τους
•Φοβούνται ότι θα τα επιπλήξει ο δάσκαλός τους
•Δεν έχουν προετοιμαστεί αρκετά καλά για τα μαθήματά τους
•Τα μαθήματα τους φαίνονται πολύ δύσκολα ή πολύ εύκολα
•Φοβούνται την αποτυχία
•Έχουν κακές επιδόσεις στα μαθήματα ή τα σπορ
•Έχουν μαθησιακές διαταραχές. Είναι πολύ σημαντικό να τονίσουμε, πως οι μαθησιακές διαταραχές και η Διαταραχή Ελλειματικής Προσοχής - Υπερικινητικότητα (ΔΕΠΥ) έχουν διαβαθμίσεις ως προς τη σοβαρότητά τους
•Άλλαξαν πρόσφατα σχολείο
•Το μέγεθος του σχολείου και ο αριθμός των συστεγαζόμενων σχολείων
•Δεν έχουν φίλους και παρέες στο σχολείο
•Δε συμμετέχουν στα παιχνίδια ή στα πάρτι των συμμαθητών
•Έχουν κάποιο πρόβλημα με τους φίλους τους
•Τα κακομεταχειρίζονται (λεκτικά ή σωματικά) ή τα κοροϊδεύουν (ντύσιμο, χαρακτηριστικά, εθνικότητα, θρησκεία, κ.ά.) τα άλλα παιδιά
Συμπτώματα σχολικής φοβίας
Για να καταλήξετε στο συμπέρασμα ότι το παιδί σας έχει σχολική φοβία (ο όρος υποδηλώνει τον έντονο και παράλογο φόβο σχετικά με κάποιες πτυχές της σχολικής ζωής) πρέπει να εμφανίζει περιοδικώς συγκεκριμένα συμπτώματα, τα οποία κατά κανόνα εξαφανίζονται τα Σαββατοκύριακα και τις άλλες αργίες ή ακόμη αμέσως μόλις συμφωνήσετε, έστω και διστακτικά, να παραμείνει στο σπίτι. Τα περισσότερα συμπτώματα εμφανίζονται κυρίως στην αρχή της σχολικής χρονιάς (Σεπτέμβριο και Οκτώβριο) και μπορεί να εκδηλωθούν ξανά μετά από περιόδους διακοπών, π.χ. των Χριστουγέννων.
•Το παιδί με σχολική φοβία μπορεί να εκδηλώσει και σωματικά συμπτώματα, όπως στομαχόπονο, πονοκέφαλο, πονόλαιμο, ταχυκαρδίες, ναυτία ή ζαλάδα, εμετό, διάρροια και ενούρηση, χωρίς επαρκή ιατρική δικαιολογία. Τα συμπτώματα αυτά εμφανίζονται, όμως, περιοδικά και εξαφανίζονται όταν δεν έχει σχολείο.
•Εκδηλώνει άγχος ή άρνηση να πάει σχολείο και παραπονιέται ότι είναι άρρωστο. Κλαίει, σας παρακαλεί να μείνει σπίτι και υπόσχεται να πάει στο σχολείο την επόμενη ημέρα. Αν το πιέσετε, η κρίση μπορεί να πάρει δραματική τροπή και να κλαίει συνεχώς.
•Για όσο διάστημα βρίσκεται στο σχολείο κλαίει και θέλει να γυρίσει στο σπίτι.
•Παρουσιάζει επιθετική συμπεριφορά, είναι ανυπάκουο ή προκλητικό και έχει πείσμα και άκαμπτη στάση ή, αντίθετα, μπορεί να φέρεται υποτονικά ή καταθληπτικά, κάτι που υποδηλώνει την αγωνία του.
Η σχολική φοβία μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε στιγμή της σχολικής ζωής, αν και παρουσιάζεται κυρίως στις τρεις πρώτες τάξεις του δημοτικού και συχνότερα στη Β’ τάξη. Η μεγάλη αλήθεια είναι πως τα σχολειοφοβικά παιδιά θέλουν, αλλά δεν μπορούν να πάνε σχολεία.
Τι μπορεί να βοηθήσει:
Καθένας από τους λόγους που κάνουν τα παιδιά να φοβούνται το σχολείο είναι σοβαρός και ως τέτοιος πρέπει να συζητιέται. Πολλές φορές το παιδί διστάζει να αποκαλύψει την αιτία. Τι μπορεί να γίνει για να αποφεύγονται τέτοιες αρνήσεις; Είναι πολύ σημαντικό να καταλάβετε ότι το παιδί πραγματικά βιώνει άγχος και φόβο για το σχολείο, όσο και αν για εσάς οι φόβοι του δεν ευσταθούν. Συζητήστε με υπομονή το πρόβλημα και να ξέρετε ,ότι με το πέρασμα του χρόνου τα περισσότερα παιδιά κατορθώνουν να ξεπεράσουν τις δυσκολίες τους. Ας δούμε, όμως, τι μπορεί να βοηθήσει.
•Μοιραστείτε μαζί του ιστορίες από τη δική σας παιδική ηλικία, ώστε να καταλάβει ότι δεν είναι το μόνο που νιώθει έτσι.
•Μη το φοβίζετε με το σχολείο με λόγια που το προκαταβάλλουν αρνητικά, π.χ. “τι θα πει η δασκάλα σου αν δει αυτά τα γράμματα” ή “τα παιχνίδια στις διακοπές, τώρα έχεις σχολείο”.
•Βοηθήστε το να εξοικειωθεί με το σχολικό πρόγραμμα, χωρίς να το αγχώνετε.
•Ενθαρρύνετε και επιβραβεύετε κάθε προσπάθεια που κάνει, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα. Αφιερώστε του χρόνο και δώστε του την προσοχή που χρειάζεται.
•Ζητήστε από το παιδί να θυμηθεί όσα καλά του συμβαίνουν καθημερινά στο σχολείο, όπως επίσης και τα τυχόν αρνητικά και μιλήστε για αυτά.
•Να λαμβάνετε υπόψη την υποκειμενική άποψη του παιδιού και να καταλαβαίνετε τον τρόπο με τον οποίο βίωσε αυτό που σας λέει. Το παιδί διηγείται κάθε φορά, ακόμη και αν σας φαίνεται παράλογο ή γελοίο, τη δική του μοναδική αντίληψη και το μοναδικό του βίωμα.
•Διερευνήστε με διπλωματικό τρόπο τη ζωή του στο σχολείο, γιατί έτσι μπορεί να ανακαλύψετε κάποια υπερευαισθησία ή φόβο του παιδιού. Η βία, συνήθως εκ μέρους μεγαλύτερων παιδιών, είναι μια μεγάλη αιτία άρνησης. Αν αντιληφθείτε κάτι τέτοιο, πρέπει άμεσα να το συζητήσετε με τον δάσκαλο ή τη δασκάλα του παιδιού, για να το καθησυχάσετε ότι το πρόβλημα θα λυθεί.
•Δώστε σημασία στα παράπονα του παιδιού για τη βίαιη συμπεριφορά της δασκάλας ή του δασκάλου και διερευνήστε ήρεμα το θέμα. Μείνετε ψύχραιμοι και μη σχολιάσετε την κατάσταση με άσχημα λόγια μπροστά στο παιδί. Συζητήστε με άλλους γονείς, για να δείτε αν έχουν την ίδια άποψη. Αν όντως συμφωνούν και υπάρχει πρόβλημα, τότε μπορεί να χρειαστεί να διαβιβαστεί το πρόβλημα σε ανώτερο κλιμάκιο. Μια πολύ απαιτητική ή επικριτική δασκάλα μπορεί εύκολα να τρομάξει ή να αποθαρρύνει ένα παιδί.
•Αν κάνει δύσκολα φίλους και νιώθει απομονωμένο από τους συμμαθητές του, πρέπει να το ενθαρρύνετε να κάνει παρέα με παιδιά από άλλες τάξεις. Βοηθήστε το να αυτονομηθεί και πάρτε πρωτοβουλία. Τηλεφωνήστε σε άλλες μαμάδες συμμαθητών του (ποτέ μπροστά στο παιδί) και κανονίστε έξοδο, ώστε να γνωρίσει καλύτερα τα παιδιά. Ενημερώστε τις άλλες μαμάδες να μη μεταφέρουν το μήνυμά σας στα δικά τους παιδιά, αλλά να το κάνουν γιατί είναι ωραία ιδέα. Αν η άρνηση του παιδιού σας να κάνει φίλους εντείνεται και είναι διαρκής, τότε πρέπει να ζητήσετε τη γνώμη των ειδικών.
•Αν το παιδί είναι πολύ μικρό, μπορεί να φοβάται πως δε θα σας βρει στο σπίτι όταν γυρίσει ή να φοβάται ότι μπορεί να συμβεί κάτι κακό όσο είναι στο σχολείο. Αν συζητήσετε αρκετά μαζί του, θα το καθησυχάσετε και θα νιώσει μεγαλύτερη ασφάλεια.
•Αν τα μαθήματα το δυσκολεύουν, μια συζήτηση με τη δασκάλα είναι απαραίτητη, όπως απαραίτητη είναι και η καλύτερη οργάνωση και ο προγραμματισμός της μελέτης στο σπίτι.
•Αν οι βαθμοί του και οι επιδόσεις του το έχουν αποθαρρύνει, αναφερθείτε σε όλα εκείνα στα οποία είναι ικανό και δώστε του να καταλάβει πως θα έρθει η στιγμή που θα τα καταφέρει το ίδιο καλά και με τα μαθήματά του. Μην το συγκρίνετε με άλλα παιδιά ή τα αδέλφια του, ειδικά αν έχουν καλύτερες επιδόσεις.
•Τέλος, επιβραβεύστε το παιδί κάθε φορά που εκφράζει μια οποιαδήποτε πρωτοβουλία που έχει σχέση με το σχολείο. Π.χ. αν θελήσει να αγοράσει ένα τετράδιο, χαρίστε του με θετική διάθεση ένα σετ μαρκαδόρων.
Τι πρέπει να κάνετε:
Αν πρόκειται για παιδιά που παρουσιάζουν έντονα σωματικά συμπτώματα, πρέπει οπωσδήποτε να κάνετε τις απαραίτητες ιατρικές εξετάσεις για να διερευνηθεί η φύση των συμπτωμάτων και να αποκλειστούν παθολογικά αίτια.
•Όσο και αν είναι δύσκολο, μην υποχωρείτε στις παρακλήσεις του παιδιού να μείνει σπίτι και αποφύγετε τις απουσίες με το παραμικρό. Όσο περισσότερες απουσίες κάνει το παιδί τόσο περισσότερο θα δυσκολεύεται να επιστρέψει στο σχολείο και τα μαθήματά του.
•Μη μαλώνετε και μην απειλείτε το παιδί, επειδή αρνείται να πάει στο σχολείο. Δείξτε ότι το καταλαβαίνετε και υποστηρίξτε το ενθαρρύνοντάς το να αποβάλλει τους φόβους του. Κρατείστε ήρεμη και αποφασιστική στάση κατά τον πρωινό αποχαιρετισμό.
•Αν παρ’ όλες τις προσπάθειές σας το παιδί μείνει στο σπίτι, αποφύγετε εκδηλώσεις στοργής ή τρυφερότητας και μην του κάνετε τα χατίρια. Επιπλέον, μην αφήνετε το παιδί να δει τηλεόραση, να παίξει ή να παραμείνει στο κρεβάτι του. Φροντίστε να απασχοληθεί με κάποια σχολική δραστηριότητα ή να ζωγραφίσει.
•Όταν επιστρέφει από το σχολείο υποδεχτείτε το με χαμόγελο, ακόμη και αν σας έχουν ενημερώσει ότι έκλαιγε συνέχεια.
•Συζητήστε το πρόβλημα με τη δασκάλα του και συνεργαστείτε μαζί της για μια κοινή γραμμή αντιμετώπισης.
•Είναι σημαντικό εσείς οι γονείς να κρατάτε την ίδια στάση και να αντιμετωπίζετε από κοινού το πρόβλημα.
•Τέλος, αν το πρόβλημα επιμένει, καλό είναι να αναζητηθεί η βοήθεια κάποιου ειδικού. Ο τύπος του θεραπευτικού προγράμματος που θα εφαρμοστεί σε κάθε παιδί, καθορίζεται με βάση την ακριβή φύση της διαταραχής του. Μπορεί να παρασχεθεί διορθωτική διδασκαλία, μπορεί να γίνει αλλαγή τάξης ή ακόμα και σχολείου. Επιπλέον, μπορεί να εφαρμοστεί κάποιο είδος ατομικής ψυχοθεραπείας.
Πηγή: yesKid
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου