Το σχολείο είναι ένας χώρος όπου όλοι πρέπει να αισθάνονται ότι ανήκουν. Ωστόσο, για τους μαθητές με αναπηρίες, αυτό δεν ίσχυε πάντα — το εκπαιδευτικό σύστημα έχει μακρά ιστορία αποκλεισμού και διαχωρισμού όσον αφορά τον συγκεκριμένο μαθητικό πληθυσμό. Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που δεν υπήρχε καμία προσδοκία ότι τα παιδιά με αναπηρίες θα έπρεπε ή θα μπορούσαν να φοιτούν σε δημόσια σχολεία. Ο Νόμος για την Εκπαίδευση Ατόμων με Αναπηρίες στις ΗΠΑ (και αντίστοιχοι νόμοι σε άλλες χώρες) άλλαξε αυτή την άποψη, ορίζοντας ότι τα παιδιά με αναπηρίες δικαιούνται δωρεάν κατάλληλη δημόσια εκπαίδευση μαζί με τους συνομηλίκους τους -με και χωρίς αναπηρίες - στο γενικό σχολείο ή στο λιγότερο δυνατό περιοριστικό εκπαιδευτικό περιβάλλον, κάτι που είναι εύκολο να υποστηρίζει κανείς θεωρητικά παρά να το εφαρμόζει στην πράξη.
Aπό τον Αποκλεισμό στην Ένταξη
Τα παιδιά με αναπηρίες έχουν εισαχθεί στο δημόσιο σχολείο με τους συνομηλίκους τους χωρίς αναπηρίες. Ωστόσο, οι ζωές των μαθητών με και χωρίς αναπηρίες σπάνια συναντιούνται. Ελλείψει κοινών δραστηριοτήτων, είναι απίθανο να δημιουργηθούν ισχυρές κοινωνικές συνδέσεις. Η ένταξη δεν ενισχύει την πραγματική αίσθηση του ανήκειν για τους μαθητές με αναπηρίες εντός των σχολικών τους κοινοτήτων.
Ενώ η κατάσταση έχει βελτιωθεί σημαντικά, το ταξίδι από τον αποκλεισμό στον διαχωρισμό, στην ενσωμάτωση και στην συμπερίληψη είναι μακρύ και δεν θα ολοκληρωθεί αν δεν φτάσουμε στο επόμενο βήμα : στο αίσθημα του ανήκειν. Το αίσθημα του ανήκειν έρχεται όταν κάθε άτομο στην σχολική κοινότητα αισθάνεται ότι εκτιμάται και γίνεται αποδεκτό από τους συνομηλίκους και τους εκπαιδευτικούς του. Όταν όλοι προσπαθούν να δημιουργήσουν δεσμούς μεταξύ των μαθητών, δημιουργούνται αμοιβαίες σχέσεις και όλα τα μέρη αισθάνονται πραγματικά μέλη του σχολείου τους.
Προωθώντας το αίσθημα του Ανήκειν
Πώς μπορεί λοιπόν να επιτευχθεί αυτό; Όπως έχουν γράψει οι Cheryl M. Jorgensen, Michael McSheehan και Rae M. Sonnenmeir, τα μέλη της σχολικής κοινότητας πρέπει να προχωρήσουν πέρα από το να επιτρέπουν απλώς στους μαθητές με αναπηρίες να είναι παρόντες σε όλες τις σχολικές δραστηριότητες. Πρέπει να αναλάβουν ενεργό ρόλο στην προώθηση μιας ατμόσφαιρας που θα ενισχύει το αίσθημα του ανήκειν. Πώς ; Ορισμένες τέτοιου είδους ενέργειες εύκολα να ενσωματωθούν στις καθημερινές ρουτίνες της τάξης.
Δείτε έξι τρόπους για να προάγετε το αίσθημα του ανήκειν στο σχολείο σας:
1) Κατά τη διάρκεια των συζητήσεων στην τάξη, ζητάτε τακτικά από όλους τους μαθητές να μοιραστούν ιστορίες για το πότε ένιωσαν ευπρόσδεκτοι από τους άλλους. Οι μαθητές μπορούν να μάθουν ο ένας από τις εμπειρίες του άλλου.
2) Δημιουργήστε ευκαιρίες για τους μαθητές με και χωρίς αναπηρίες να συνεργαστούν σε έργα και εργασίες που προσφέρουν τόσο ανεξάρτητη όσο και ομαδική εργασία, ώστε οι μαθητές να μάθουν να εκτιμούν κάθε μέλος της ομάδας.
3) Σκεφτείτε πώς οι συνομήλικοι μπορούν να παρέχουν φυσική υποστήριξη ο ένας στον άλλον. Συχνά οι ενήλικες αναλαμβάνουν να βοηθήσουν και να υποστηρίξουν παιδιά με αναπηρίες. Αυτό μπορεί ωστόσο να τα περιθωριοποιεί και να τα αποκλείει. Ενθαρρύνετε τα παιδιά να υποστηρίζουν τους συμμαθητές τους ως φίλοι και συμμαθητές, όχι σαν βοηθοί.
4) Συνδυάστε «καθολικές παρεμβάσεις» (αυτές που ωφελούν όλους) και «εξατομικευμένες παρεμβάσεις» (αυτές που μπορεί να χρειάζεται ένας μεμονωμένος μαθητής) για να καταστεί δυνατή η κάλυψη των εκπαιδευτικών αναγκών όλων των μαθητών, όπως οπτικά χρονοδιαγράμματα, χρονόμετρα και ευέλικτες επιλογές καθισμάτων.
5) Ενσωματώνετε τις επιλογές των μαθητών, τους στόχους και τις προτιμήσεις τους στα μαθήματα και σε άλλες δραστηριότητες της τάξης καθημερινά.
6) Βεβαιωθείτε ότι οι μαθητές με αναπηρίες λαμβάνονται υπόψη από το προσωπικό όταν αποφασίζεται ποια παιδιά θα πάρουν βραβεία και επαίνους σε επίπεδο σχολείου.
Όταν οι μαθητές με και χωρίς αναπηρία έχουν πολλές και καλά υποστηριζόμενες ευκαιρίες να περνούν χρόνο μαζί εντός και εκτός τάξης, πολλές προκαταλήψεις ή παρανοήσεις σχετικά με τα άτομα με αναπηρία ανατρέπονται. Μερικές φορές, όμως, μπορεί να χρειαστεί λίγο περισσότερος σχεδιασμός και συνεργασία.
Γνωρίστε τους μαθητές σας και δημιουργήστε μια κοινότητα
Ο ερευνητής Eric W. Carter υποστηρίζει ότι για να αισθανθούν οι μαθητές με αναπηρία ότι ανήκουν στο σχολείο πρέπει να συνεργάζονται οι εκπαιδευτικοί μεταξύ τους για να δημιουργούν για όλα τα παιδιά προφίλ που δίνουν έμφαση στα δυνατά τους σημεία. Με αυτό τον τρόπο διασφαλίζεται ότι όλοι γνωρίζουν τις θετικά χαρακτηριστικά όλων των μαθητών - με και χωρίς αναπηρίες. Ρωτήστε τους γονείς, άλλους εκπαιδευτικούς και άλλους μαθητές για τα ενδιαφέροντα, τις προτιμήσεις, τις επιθυμίες, τις συμπάθειες, τις αντιπάθειες, τις ικανότητες και τα ταλέντα τους.
Οι εκπαιδευτικοί μπορούν στη συνέχεια να χρησιμοποιούν αυτές τις πληροφορίες για να ομαδοποιούν τους μαθητές στις εργασίες και στις κοινωνικές δραστηριότητες. Για παράδειγμα, αντί να τοποθετούν τυχαία τους μαθητές σε ομάδες, μπορούν να τους τοποθετούν με βάση μια κοινή συμπάθεια ή αντιπάθεια, το αγαπημένο τους φαγητό ή το λιγότερο αγαπημένο τους σχολικό μάθημα. Αυτό επιτρέπει στους μαθητές να συνδέονται κοινωνικά πριν αναλάβουν την εργασία που τους έχει ανατεθεί. Οι άνθρωποι τείνουν να συνεργάζονται πιο αποτελεσματικά όταν υπάρχουν πράγματα που τους ενώνουν.
Σχεδιάστε το σχολικό περιβάλλον με τέτοιο τρόπο που να ικανοποιεί τις ανάγκες των μαθητών
Σύμφωνα με έρευνα, η δημιουργία μιας πραγματικής κουλτούρας του ανήκειν πρέπει να επεκτείνεται πέρα από την τάξη και να διαπερνά ολόκληρο το σχολείο. Αναγκαία είναι μια περιήγηση σε όλο το κτίριο, την αυλή και τις γύρω περιοχές για να εντοπιστούν φυσικά ή περιβαλλοντικά εμπόδια που εμποδίζουν την πρόσβαση των μαθητών με αναπηρίες στο χώρο και στους ανθρώπους που βρίσκονται σε αυτόν.
Δώστε προσοχή στο πώς οι άνθρωποι στο σχολείο σας μιλούν για τους μαθητές με αναπηρίες. Τονίζουν περισσότερο τις ταμπέλες αναπηρίας από τους ίδιους τους μαθητές; Εξισώνουν την αναπηρία με το έλλειμμα; Τα λόγια και οι πράξεις τους δείχνουν αποδοχή ή αποκλεισμό, ενόχληση ή μισαλλοδοξία; Όταν ακούτε τέτοιες δηλώσεις επεμβαίνετε αμέσως, παρουσιάζοντας τον σωστό τρόπο έκφρασης. Όταν ακούτε κάποιον να αναφέρεται αποκλειστικά σε αυτά που δεν μπορεί να κάνει ένας μαθητής, υπενθυμίζετέ του όλα όσα μπορεί να κάνει.
Με τη μακρά ιστορία αποκλεισμού και διαχωρισμού των μαθητών με αναπηρίες στην εκπαίδευση, η μετάβαση σε ένα αίσθημα ανήκειν μπορεί να μοιάζει με ένα μεγάλο άλμα. Έχουμε κάνει πολλά βήματα προς την σωστή κατεύθυνση, αλλά έχουμε ακόμη πολύ δρόμο μπροστά μας.
Απόδοση του άρθρου How to Nurture a Sense of Belonging for Students With Disabilities
Ιωάννα Αγγέλου
Ειδική Παιδαγωγός (Παν. Θεσσαλίας)
Νηπιαγωγός (Α.Π.Θ.)
MEd - Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου