Ποιος ο σκοπός και οι στόχοι του διήμερου των Αλληλέγγυων Σχολείων στη Θεσσαλονίκη;
Πέρυσι το καλοκαίρι κορυφώθηκε μια μεγάλη προσπάθεια που κάναμε ως Δίκτυο Αλληλέγγυων Σχολείων, προκειμένου να αποτυπώσουμε ό,τι έχουμε κάνει από τότε που συγκροτηθήκαμε, στα μέσα του ’15. Παρά τα διαφορετικά χαρακτηριστικά των 10 εγχειρημάτων, καθώς το καθένα γεννήθηκε από διαφορετικές ανάγκες και στόχους, έχουμε πολλά κοινά κυρίως σχετικά με το μετασχηματιστικό μας χαρακτήρα, το σκοπό μας, δηλαδή, να αποτελέσουμε ένα εκπαιδευτικό υπόδειγμα μέσα, αλλά και πέρα από την κρίση. Πιο συγκεκριμένα, έχουμε ως κοινό στόχο την επέκταση -όχι υποκατάσταση ή συμπλήρωση- του χαρακτήρα της δημόσιας εκπαίδευσης, προασπίζοντας πρωτίστως το δημόσιο σχολείο και αποτελώντας φραγμό στο ενδεχόμενο κοινωνικές ομάδες να μην έχουν τη δυνατότητα ίσων ευκαιριών, είτε σε ξενόγλωσσες πιστοποιήσεις, είτε στην πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση κτλ. Βασικός κοινός μας τόπος είναι το ζήτημα της συμμετοχής και της δημοκρατίας ως προς τον τρόπο λήψης αποφάσεων και ως προς το πλαίσιο μέσα στο οποίο οργανώνονται ανταποδοτικές δράσεις αλληλεγγύης. Λειτουργούμε συλλογικά, είμαστε κομμάτια ευρύτερων κοινωνικών χώρων, που σημαίνει ότι τα μέλη μας είναι ισότιμα και παρότι η εκπαιδευτική διαδικασία μπορεί ενίοτε να παραμένει ιεραρχημένη, στο υπόλοιπο κομμάτι λειτουργούμε επί ίσοις όροις. Οι συνελεύσεις μας είναι μεικτές, γονιών, εκπαιδευτικών, μαθητών, μεταναστών, ημεδαπών κτλ. Στόχος, λοιπόν, και των φετινών εκδηλώσεων και δράσεών μας είναι να αυξήσουμε την ορατότητα των προσπαθειών μας, να πολλαπλασιάσουμε την απεύθυνση, να ενδυναμωθούμε και να εμπνεύσουμε καινούργια εγχειρήματα σε μια περίοδο υφεσιακή κινηματικά. Ωστόσο, πρέπει να γίνει σαφές ότι τα αλληλέγγυα σχολεία δεν είναι ένα project, είναι ένας ζωντανός οργανισμός. Δεν διαλέξαμε τυχαία η έναρξη των συζητήσεων να γίνει στη Θεσσαλονίκη. Αντιλαμβανόμαστε ότι εκεί υπάρχει πιο έντονα ο φασιστικός κίνδυνος και μας ενδιαφέρει να ανοίξουμε μια συζήτηση για το κάτω από ποιες συνθήκες μέσα στο πλαίσιο του δημόσιου σχολείου προέκυψαν οι εθνικιστικού χαρακτήρα κινητοποιήσεις με αφορμή το Μακεδονικό.
Για μια δημοκρατικότερη εκπαιδευτική διαδικασία
Μίλησες για προσπάθεια μετασχηματισμού του εκπαιδευτικού μοντέλου. Ποιες είναι οι πρακτικές και οι μέθοδοι μέσα από την εμπειρία των αλληλέγγυων σχολείων που θα μπορούσαν να συμβάλλουν σε αυτό;
Δεν υπάρχουν συγκεκριμένες πρακτικές και μέθοδοι, γιατί το εγχείρημά μας δεν αποτελεί ένα project, όπως είπαμε. Δεν είναι ένα σταθερό μοντέλο που εφαρμόζεται ανεξάρτητα από το κοινωνικό πλαίσιο και τον τόπο. Υπάρχουν, όμως, κάποιες κοινές κατευθύνσεις. Μας ενδιαφέρει το πώς η εκπαιδευτική διαδικασία μπορεί να γίνει δημοκρατικότερη, πώς μπορούμε να επηρεάζουμε το δημόσιο σχολείο ως προς τη δημοκρατική του λειτουργία, πώς να εμπεδώσουμε όλες και όλοι μας ως ισότιμα μέλη ενός κοινωνικού χώρου ότι συμμετοχή δεν μπορεί να σημαίνει μόνο ανάθεση και εκπροσώπηση. Μας ενδιαφέρει να καταλάβουμε ότι η ιεραρχία μέσα στην τάξη δεν πρέπει να συντηρεί ένα στερεότυπο που αναπαράγεται σε άλλα πλαίσια, που εμπεδώνεται και ακολουθεί τα άτομα στην ενήλικη ζωή τους. Με άλλα λόγια, θέλουμε μια πιο δημοκρατική εκδοχή του δημόσιου σχολείου. Αυτό έχει να κάνει και με το εκπαιδευτικό περιεχόμενο και με την εκπαιδευτική διαδικασία την ίδια. Και είναι πολύ σημαντικό να δούμε πώς μπορούμε -με κοινωνικό έλεγχο και εμπλέκοντας ανθρώπους, που δεν θα είναι απαραίτητα αμιγώς εκπαιδευτικοί- να διαμορφώνουμε ένα ενιαίο πρόγραμμα μαθημάτων και δράσεων.
Αναφέρθηκες πριν στον επεκτατικό ρόλο των αλληλέγγυων σχολείων στη δημόσια εκπαίδευση. Υπάρχει από παλιά μια κριτική ότι με αυτό τον τρόπο μπαλώνετε και δικαιολογείτε κενά του δημοσίου. Τι απαντάτε εσείς σε αυτό;
Τον πρώτο καιρό που συγκροτήθηκαν οι δομές αλληλεγγύης, ήμασταν λίγο φοβικοί στο να παραδεχτούμε ότι καλύπτουμε ανεπάρκειες της πολιτείας. Σαφώς, όμως, και καλύπτουμε κενά. Αν δεν υπήρχαν τα κενά, σε μεγάλο βαθμό δεν θα υπήρχαμε κι εμείς. Το θέμα είναι με ποιο τρόπο καλύπτουμε τις ανάγκες που δημιουργούνται από το σύστημα. Σε αυτό υπάρχουν δύο κίνδυνοι. Ο ένας είναι αυτός της εργαλειοποίησης , δηλαδή να προσφέρουμε εθελοντική εργασία υπό την «προστασία» του κεντρικού κράτους και του δήμου ή να γίνουμε σαν τα κοινωνικά φροντιστήρια του δήμου, που είναι μια προνοιακή δομή, ιεραρχημένη, χωρίς κανένα κοινωνικό έλεγχο, που ζητά πιστοποιήσεις φτώχειας και εντοπιότητας για να εντάξει τα μέλη σε ένα πρόγραμμα. Ο δεύτερος είναι να μπούμε στη σφαίρα του «εναλλακτικού», να γίνουμε ένα υβρίδιο, ένα project, που υποτίθεται θα βρίσκεται ανάμεσα στην αγορά και το κράτος. Προσωπικά, δεν πιστεύω ότι πρέπει να ακροβατούμε ανάμεσα σε αγορά και κράτος, αλλά να προσπαθούμε να λειτουργούμε πέρα από αυτά. Γιατί το ζήτημα δεν είναι να μην είσαι απλά κερδοσκοπικός, αλλά να μην είσαι ιδιωτικός, γιατί τότε δεν είσαι κομμάτι της κοινωνίας των πολιτών, αλλά φιλανθρωπικό ίδρυμα στην καλύτερη. Καλύπτουμε κενά, αλλά ως μέλη της κοινωνίας των πολιτών και του κινήματος, επομένως μετασχηματίζοντας και δημιουργώντας.
Όπως είπες, γεννηθήκατε μέσα από τα κενά που δημιούργησε η κρίση. Υποθέτοντας ότι σιγά σιγά βγαίνουμε από αυτή, ποιος ο ρόλος και το μέλλον των αλληλέγγυων σχολείων;
Αν αισθανόμασταν ότι η παραπαιδεία και, κατά συνέπεια, η ιδιωτική εκπαίδευση χτυπιόντουσαν στη ρίζα τους, ότι γενικότερα άλλαζε ριζικά το επίπεδο διαβίωσης των πολιτών μέσω μιας αναδιανομής πλούτου, τότε θα βρισκόμασταν ίσως στο σημείο να επαναπροσδιορίσουμε το ρόλο μας και ως αλληλέγγυα σχολεία και ως δομές αλληλεγγύης γενικότερα. Όμως, αυτό που βιώνουμε τώρα, δεν είναι το «μετά την κρίση», απλώς δεν βιώνουμε τα ίδια με το 2011 και 2012 χαρακτηριστικά της. Ζούμε, όμως, σε μια εποχή χαμηλών εισοδημάτων, σε μια εποχή που μπορεί να γίνονται ορισμένες σημαντικές προσπάθειες προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά που δεν καταπολεμείται όντως η ανάγκη παραπαιδείας. Και όταν μιλάμε για παραπαιδεία δεν πρέπει να μας απασχολεί μόνο η οικονομική επιβάρυνση της μέσης και λαϊκής οικογένειας, αλλά πρωτίστως η επιβάρυνση των παιδιών με επιπλέον ώρες λόγω ανεπάρκειας στη διαδικασία μάθησης στο σχολείο. Γι’ αυτό ανοίγουμε τη συζήτηση για όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το δημόσιο σχολείο, από τον εξετασειοκεντρικό τους χαρακτήρα, μέχρι την έλλειψη αυτονομίας και τοπικής αναφοράς τους ή την αδυναμία ενσωμάτωσης της λογικής της πολιτισμικότητας.
Ασφαλείς κοινωνικά χώροι
Σε τέτοια κοινωνικά ζητήματα που υπάρχουν στα σχολεία, όπως η πολυπολιτισμικότητα, ο σεβασμός της διαφορετικότητας κτλ, πώς μπορούν να συμβάλλουν τα αλληλέγγυα σχολεία;
Επειδή προερχόμαστε από χώρους κοινωνικά και πολιτικά ευαίσθητους, προερχόμαστε από την παρακαταθήκη των σχολείων μεταναστών και προσφύγων των αρχών της προηγούμενης δεκαετίας, έχουμε ενσωματώσει αυτή την κουλτούρα. Δεν είμαστε το project της κρίσης, που σημαίνει ότι έμφυλα ζητήματα ή αποδοχής της διαφορετικότητας, εμείς τα βάζουμε πρώτα, όχι σε σειρά με άλλα. Δεν είναι, δηλαδή, ότι απλά θα κάνουμε εκδηλώσεις και σεμινάρια για αυτά τα θέματα, αλλά ότι τα αλληλέγγυα σχολεία είναι πρωτίστως «ασφαλείς» κοινωνικοί χώροι, επειδή παλεύουν για να φέρουν καθημερινά και επί της ουσίας το φορτίο της ισότητας και της συλλογικότητας. Αυτή τη λογική θέλουμε να περάσουμε και στο δημόσιο σχολείο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου