Παρασκευή 10 Οκτωβρίου 2025

Παρατήρηση πουλιών για άτομα με αναπηρία όρασης

Η Tracy Carcione ξέρει ότι υπάρχει ένας ψαροκόρακας απέναντι από το δρόμο —τον άκουσε νωρίτερα σήμερα— αλλά προς το παρόν κρατάει το ράμφος του κλειστό. Έτσι, δείχνει τη διαφορά ανάμεσα στο τραχύ, παρατεταμένο κρώξιμο του αμερικανικού κορακιού και στη συνέχεια στο πιο κοφτό κρώξιμο του ψαροκόρακα, το οποίο για μένα, μία αρχάρια στην παρατήρηση πουλιών, ακούγεται σαν ένα κοράκι που κοροϊδεύει έναν γλάρο. «Είναι σαν σαρκαστικά κοράκια», λέει.

Περπατάω με την Carcione στα στενά, δεντρόφυτα πεζοδρόμια της γειτονιάς της στο Τίνεκ του Νιου Τζέρσεϊ. Είναι ένα φωτεινό ανοιξιάτικο πρωινό με αέρα. Την συνάντησα επειδή σήμερα συμμετέχει σε μια πρωτοποριακή εκδήλωση παρατήρησης πουλιών. Η μορφή είναι συνηθισμένη: Αυτή τη στιγμή, οι παρατηρητές πουλιών σε όλη τη χώρα καταγράφουν όσο το δυνατόν περισσότερα είδη σε ένα διάστημα 24 ωρών. Αλλά όπως η Carcione, και όπως εγώ, κάθε εγγεγραμμένος συμμετέχων έχει αναπηρία όρασης.

Οι διοργανωτές του Blind Birder Bird-a-Thon —που πραγματοποιήθηκε στις 18 Μαΐου, στην κορύφωση της εαρινής μετανάστευσης— στόχευαν να τιμήσουν τους τυφλούς παρατηρητές πουλιών και να τους βοηθήσουν να δημιουργήσουν μια κοινότητα μεταξύ τους. Ήθελαν επίσης να δείξουν στα τυφλά άτομα που δεν είχαν παρατηρήσει πουλιά ποτέ πριν ότι η δραστηριότητα είναι για όλους, συμπεριλαμβανομένων και των ίδιων. «Το ότι δεν μπορείς να δεις ή δεν μπορείς να δεις καλά δεν σημαίνει ότι δεν μπορείς να παρατηρήσεις πουλιά», λέει η συνδιοργανώτρια Martha Steele. «Νομίζω ότι αυτή είναι μια εσφαλμένη αντίληψη σε γενικές γραμμές».

Η Steele είναι κωφή από την παιδική της ηλικία, λόγω μιας πάθησης που ονομάζεται σύνδρομο Usher και προκαλεί απώλεια ακοής και όρασης, και έμαθε για πρώτη φορά να παρατηρεί πουλιά με την όραση σε νεαρή ενήλικη ηλικία. Όταν η όρασή της άρχισε να επιδεινώνεται ραγδαία στα 50 της, ανησυχούσε μήπως χάσει την ικανότητά της να διαβάζει τα χείλη, οπότε έβαλε κοχλιακό εμφύτευμα. «Πράγματι, βελτίωσε πολύ την κατανόηση της ομιλίας», λέει η Steele, «αλλά εντελώς εκπληκτικά και απροσδόκητα, άκουσα πουλιά».

Έμαθε ξανά να παρατηρεί πουλιά, αυτή τη φορά μελετώντας τις μελωδίες τους. Η Steele γνώριζε μόνο δύο άλλες παρατηρήτριες πουλιών με τύφλωση, οπότε όταν μια φίλη της έστειλε ένα άρθρο στα τέλη του 2024 για την Donna Posont, μια παρατηρήτρια πουλιών με αναπηρία όρασης, που διδάσκει την παρατήρηση πουλιών μέσω της ακοής, την έκανε να αναρωτηθεί πόσοι άλλοι παρατηρητές πουλιών σαν κι εκείνη υπάρχουν εκεί έξω. Η Steele τηλεφώνησε στον φίλο και συνάδελφό της παρατηρητή πουλιών με αναπηρία όρασης, Jerry Berrier, και πρότεινε τη δημιουργία μιας εκδήλωσης για να το εξακριβώσει. Ο Berrier τυχαίνει να γνώριζε την Posont, καθώς και την Cat Fribley, εκτελεστική διευθύντρια του Birdability, ενός οργανισμού που εργάζεται για να διασφαλίσει ότι η παρατήρηση πουλιών είναι συμπεριληπτική και προσβάσιμη για άτομα με αναπηρίες και χρόνιες ασθένειες.

Έτσι, μέσα από τις συζητήσεις της ομάδας, γεννήθηκε το πρώτο Blind Birder Bird-a-Thon. Οργανώσεις που σχετίζονται με την τύφλωση και την παρατήρηση πουλιών βοήθησαν στη διάδοση του μηνύματος και συνολικά 155 συμμετέχοντες υπέβαλαν λίστες καταγραφής σε 34 πολιτείες των ΗΠΑ, την Ουάσινγκτον και το Πουέρτο Ρίκο - ενώ υπήρχαν ακόμη και μερικοί από τον Καναδά και τη Βενεζουέλα.

Στο Μπλούμινγκτον της Μινεσότα, ο Michael Hurben κατέγραψε 66 είδη, συμπεριλαμβανομένου ενός προσωπικού αγαπημένου, του Δολιχόνυχος του ορυζοφάγου: «Το πιο παρατεταμένο τραγούδι που κάνουν τα αρσενικά ακούγεται σαν βιντεοπαιχνίδι της δεκαετίας του 1980». Η ιδέα ενός μαραθωνίου πουλιών για τυφλούς παρατηρητές πουλιών δεν του είχε περάσει ποτέ από το μυαλό, λέει. «Και, εκ των υστέρων, αναρωτιέσαι, γιατί δεν το σκεφτήκαμε αυτό νωρίτερα;»

Ο Hurben, φυσικός που γράφει για τα πουλιά και τη φυσική, ξεκίνησε την παρατήρηση πουλιών στα 26 του. Ασχολούνταν με αυτήν μόνο μερικά χρόνια πριν χάσει το μεγαλύτερο μέρος της όρασής του λόγω μελαγχρωστικής αμφιβληστροειδοπάθειας. Σήμερα έχει ένα μικρό κεντρικό οπτικό πεδίο, μόνο περίπου το 2% αυτού που μπορούν να δουν οι περισσότεροι άνθρωποι. Συνήθιζε να έχει εμμονή με το να βλέπει πουλιά για να τα προσθέσει στη νοητική του συλλογή. «Και προκαλούσα μεγάλη δυστυχία στον εαυτό μου κάνοντάς το αυτό», λέει. Του πήρε πολύ χρόνο για να σταματήσει να βλέπει τα πουλιά, λέει. «Ο τρόπος που το αποδέχτηκα ήταν τελικά να μάθω να ασχολούμαι σοβαρά με την παρατήρηση πουλιών με την ακοή». Τώρα, εφόσον ηχογραφήσει το τραγούδι κάποιου πουλιού, ο Hurben το εντοπίζει στη λίστα με τα είδη που έχει συναντήσει στη ζωή του.

Για την πτηνοπαρατηρήτρια Susan Glass από την Καλιφόρνια, η οποία είναι τυφλή σε όλη της τη ζωή, το πρώτο Blind Birder Bird-a-Thon ήταν επίσης ένα προσωπικό ορόσημο: «Έχω πάει για παρατήρηση πουλιών με άτομα που βλέπουν, πολύ συχνά πηγαίνω και μόνη μου, αλλά αυτή είναι η πρώτη φορά που κάνω παρατήρηση πουλιών με άλλο τυφλό άτομο», λέει. «Πέρασα υπέροχα. Σχεδιάζουμε ήδη μερικά άλλα ταξίδια».

Η Glass πέρασε την ημέρα στο McClellan Ranch Preserve στο Κουπερτίνο με μια ομάδα που περιλάμβανε δύο άλλους τυφλούς παρατηρητές πουλιών και δύο φίλους που έβλεπαν. Ένας από τους βλέποντες συντρόφους της δεν είχε ξαναδεί πουλιά και μπορούσε να περιγράψει τα πουλιά που έβλεπε αλλά να μην αναγνωρίσει το είδος, κάνοντας ερωτήσεις όπως: «Τι είναι αυτό το πουλί με το πορτοκαλί πάνω του;» Ήταν συναρπαστικό για την Glass να καταφέρει να αναγνωρίσει σωστά το μυστηριώδες πουλί για την ομάδα ως την πορτοκαλοστεφανωμένη τσούχα, ένα από τα 38 είδη που κατέγραψαν μαζί. «Μπορούσα να φανταστώ τη φίλη μου να λέει: "Α, τα ξέρει καλά αυτά τα πράγματα"», λέει η Glass.

Η παρατήρηση πουλιών ήταν από τις αγαπημένες δραστηριότητες στη ζωή της Glass από τότε που ήταν τεσσάρων ετών, αλλά δεν ήταν πάντα εύκολη. Οι μετακινήσεις, για παράδειγμα, αποτελούν ένα σχεδόν παγκόσμιο πρόβλημα για τους παρατηρητές πουλιών με αναπηρία όρασης. Τα πιο σπουδαία σημεία παρατήρησης πουλιών είναι συχνά δύσκολο να προσεγγιστούν με τα πόδια ή με τα μέσα μαζικής μεταφοράς, και οι εφαρμογές που μπορεί κανείς να μοιραστεί το όχημα μπορούν να δημιουργήσουν διάφορα προβλήματα για τα άτομα με αναπηρία όρασης. Μπορεί να είναι δύσκολος ο εντοπισμός του αυτοκινήτου. Προσωπικά, αποφεύγω τα οχήματα κοινής χρήσης, επειδή μου έχουν φωνάξει στο τηλέφωνο πολλοί οδηγοί που είναι απογοητευμένοι που δεν μπορώ να τους βρω. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι τυφλοί παρατηρητές πουλιών στερούνται ακόμη και υπηρεσιών λόγω των σκύλων-οδηγών τους - κατά παράβαση του Αμερικανικού Νόμου για τα Άτομα με Αναπηρίες. «Ο σκύλος σου είσαι εσύ, οπότε όταν κάποιος απορρίπτει τον σκύλο σου, σε απορρίπτει», λέει η Glass. Όταν συμβαίνει αυτό, πρέπει να υπενθυμίζει στον εαυτό της: «Έχω κάθε δικαίωμα να είμαι εδώ».

Η συνεχής ανάγκη να υπερασπίζεσαι τα δικαιώματά σου μπορεί να γίνει εξαντλητική, λέει η Glass, κάτι που την έχει κάνει να διστάζει πριν απευθυνθεί σε τοπικές ομάδες παρατήρησης πουλιών. «Ντρέπομαι να προσεγγίσω άλλους ανθρώπους, επειδή δεν θέλω να γίνομαι βάρος», λέει. «Μερικές φορές ξεχνάς ότι οι άνθρωποι θέλουν πραγματικά να είναι μαζί σου και θέλουν πραγματικά να συνεργαστούν μαζί σου».

Η Carcione, η οποία είναι τυφλή από την παιδική της ηλικία λόγω ενός είδους καρκίνου των ματιών που ονομάζεται ρετινοβλάστωμα, μου λέει ότι δεν συμμετέχει συχνά στην τοπική ομάδα παρατήρησης πουλιών επειδή δεν μπορεί να φτάσει εύκολα στο σημείο που συναντιούνται. Μερικές φορές οι οδηγίες για τη συνάντηση είναι πολύ αόριστες για μια εφαρμογή οχημάτωνκοινής χρήσης, όπως «"πίσω από τα “Έπιπλα του Μπομπ". Αυτό δεν είναι διεύθυνση», λέει. «Δεν θέλω το Uber να με αφήνει κατά μήκος της Route 17 όπου πρέπει να περπατήσω κατά μήκος του αυτοκινητόδρομου. Αυτό δεν μπορεί να γίνεται».

Οι εφαρμογές παρατήρησης πουλιών θέτουν επίσης πολλές προκλήσεις για τους τυφλούς και τα άτομα με χαμηλή όραση. Η Carcione έχει δοκιμάσει να χρησιμοποιήσει εφαρμογές που της έχουν συστήσει οι βλέποντες φίλοι της, μόνο και μόνο για να διαπιστώσει ότι είναι εντελώς μη προσβάσιμες. Η Carcione και η Glass χρησιμοποιούν και οι δύο το Merlin, το οποίο λειτουργεί καλά, εκτός από το ότι η ένταση ήχου της μετατροπής κειμένου σε ομιλία είναι πολύ χαμηλή όταν η εφαρμογή ακούει τα πουλιά.

Παρά τα εμπόδια, κάθε τυφλός παρατηρητής πουλιών με τον οποίο μίλησα τόνισε τα οφέλη της δραστηριότητας για την ψυχική υγεία. «Η συχνότητα εμφάνισης κατάθλιψης και κοινωνικής απομόνωσης μεταξύ των τυφλών και των ατόμων με προβλήματα όρασης είναι αρκετά υψηλή», λέει η Steele. «Η παρατήρηση πουλιών είναι μια υπέροχη ενασχόληση που σε πηγαίνει σε εξωτερικούς χώρους, σε συνδέει με άλλους ανθρώπους, αλλά το πιο σημαντικό, σε συνδέει με τη φύση και τη γη».

Την επόμενη μέρα της εκδήλωσης, η συνδιοργανώτρια Posont εξακολουθούσε να συγκλονίζεται από το πόσο «εκπληκτικά φοβερή και φανταστική» ήταν η εκδήλωση. Πέρασε την ημέρα σε ένα πάρκο άγριας ζωής στο Ντίαρμπορν του Μίσιγκαν, με μια μικτή ομάδα τυφλών και βλέποντων, και κατέγραψε δύο είδη που δεν είχε ξανακούσει: έναν καστανόλαιμη πάρουλα και έναν κιτρινολαίμη σπίνο. «Ήταν πραγματικά υπέροχο να βλέπω τόσους πολλούς ανθρώπους να εγγράφονται», λέει. «Η παρατήρηση πουλιών με την ακοή είναι πραγματικά μια τεχνική που μπορούν να χρησιμοποιήσουν όλοι, βλέποντες και τυφλοί».

Η Posont και οι συνδιοργανωτές της σχεδιάζουν να κάνουν το Blind Birder Bird-a-Thon ετήσιο γεγονός. Η φετινή εκδήλωση ήταν μια απόδειξη της επιτυχίας της ιδέας. Του χρόνου οι διοργανωτές θέλουν να συντονίσουν ομάδες σε περισσότερα μέρη για να παρακολουθούν μαζί πουλιά, για να βοηθήσουν τους τυφλούς παρατηρητές πουλιών να δημιουργήσουν δεσμούς μεταξύ τους. Αλλά η Posont λέει ότι οι τυφλοί που είναι περίεργοι να μάθουν για την παρατήρηση πουλιών δεν χρειάζεται να περιμένουν μια μεγάλη εκδήλωση. Χρειάζεται απλά να βγουν έξω - τώρα, αν είναι δυνατόν - και να ακούσουν. «Αυτή την εποχή του χρόνου (σημ. άνοιξη)», λέει, «δεν μπορείτε να πάτε πουθενά χωρίς να ακούσετε ένα πουλί».



Περιγραφή και πηγή εικόνας: Με τον σκύλο-οδηγό της, ένα ξανθό λαμπραντόρ που ονομάζεται Igloo, η Tracy Carcione συμμετέχει στο πρώτο Blind Birders Bird-a-Thon. Χρησιμοποιεί μια πλάκα interpoint και μια γραφίδα για να καταγράψει σε Braille τα πουλιά που ακούει κοντά στο σπίτι της στο Teaneck του Νιου Τζέρσεϊ. Φωτογραφία: Sydney Walsh/Audubon


Ευλαμπία Αγγέλου
Διερμηνέας Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας
Ανεξάρτητη Ερευνήτρια

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου