Η ψηφιακή τεχνολογία «μπήκε ορμητικά» στη ζωή μας και την αλλάζει ραγδαία με ή χωρίς τη συγκατάθεσή μας. Οι τεχνολογικές εξελίξεις πυροδοτούν αλλαγές με θετικές και αρνητικές επιδράσεις σε όλες τις πτυχές της σύγχρονης ζωής. Ζούμε την εποχή που το Διαδίκτυο έχει αναδειχθεί σε οικουμενικό περιβάλλον μάθησης, έρευνας, επιχειρηματικότητας, επικοινωνίας και διασκέδασης.
Πόσο, όμως, επηρεάζει τις κοινωνίες και σε ποιο βαθμό μπορεί να καθορίσει τη λειτουργία τους; Υπάρχουν όρια χρήσης και με ποιο τρόπο μπορεί να γίνει η ομαλή μετάβαση στο νέο ψηφιακό περιβάλλον»; Αυτά τα ερωτήματα έχουν δημιουργηθεί σε πολλούς από την επαφή με την τεχνολογία και είναι σίγουρο ότι όσο «κυριεύει» τη ζωή μας θα δημιουργούνται νέα.
Ακόμα είμαστε, σχεδόν, στην αρχή. Ολοκληρωμένες απαντήσεις θα δοθούν από τις επόμενες γενιές, που θα έχουν ωφεληθεί από τις αναμφισβήτητες δυνατότητες που δίνει, αλλά και θα έχουν «πληγεί» από τους κινδύνους που κρύβει.
Την πιο ουσιαστική σχέση με τη νέα τεχνολογία την έχει η νέα γενιά και αυτή θα επηρεαστεί περισσότερο. Έχουν το πλεονέκτημα οι νέοι άνθρωποι να εξοικειώνονται εύκολα με το καινούργιο, αλλά και το μειονέκτημα να είναι πιο ευάλωτοι στους κινδύνους που αυτό μπορεί να κρύβει.
Ο ψυχίατρος παιδιών και εφήβων, πρόεδρος της Εταιρείας Μελέτης των Διαταραχών από το Διαδίκτυο, δρ Κωνσταντίνος Σιώμος, είναι από τους πλέον κατάλληλους να μας μιλήσει για όλα αυτά και φυσικά για τη σχέση της νέας γενιάς με το διαδίκτυο.
Όπως αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, σύμφωνα με την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία, το ποσοστό των νοικοκυριών που διαθέτουν ηλεκτρονικό υπολογιστή αγγίζει το 71%. Τώρα, αυτό που έχουμε διαθέσιμο είναι υπολογιστής, tablet ή smartphone. Σύντομα όμως, τονίζει, θα περάσουμε σε μικροσκοπικές συσκευές για διεπαφή πχ A/R γυαλιά, φακοί επαφής, ενώ θα επέλθει και η Επαυξημένη Πραγματικότητα (Augmented Reality-η πραγματικότητα με τεχνητό τρόπο εμπλουτισμένη με πρόσθετες πληροφορίες, όπως εικόνα και ήχο), καθώς και η Εικονική Πραγματικότητα (Virtual Reality-η μεταφορά ενός αντικειμένου, ενός μηχανισμού ή μίας μορφής ζωής σε μία παρουσίαση από υπολογιστές, συνήθως διαδραστική).
Αυτά που λέει ο κ. Σιώμος μάς «μεταφέρουν στον κόσμο της επιστημονικής φαντασίας» και η ερώτηση που προκύπτει αφορά τους κινδύνους που ελλοχεύουν και την ομαλή ένταξη των νέων τεχνολογιών στην καθημερινότητά μας.
Εθισμός στο διαδίκτυο και ο ρόλος της οικογένειας
«Η διατήρηση ενός καλού επιπέδου επικοινωνίας στην οικογένεια είναι θεμελιώδους σημασίας για την προστασία του εθισμένου παιδιού στη χρήση του διαδικτύου. Αυτό επιτυγχάνεται με τον καθορισμό των στόχων από την πλευρά των γονέων, την επιλογή της κατάλληλης στιγμής για συζήτηση, η οποία πρέπει να είναι πριν την πλοήγηση στο διαδίκτυο και όχι κατά τη διάρκεια ή στο τέλος της.», σημειώνει ο κ. Σιώμος. Οι γονείς, προσθέτει, οφείλουν να χρησιμοποιούν επιχειρήματα, να είναι προετοιμασμένοι για την αρνητική στάση του παιδιού και εάν αποτύχουν να σκεφτούν νέους τρόπους επικοινωνίας με τα παιδιά τους. Αν γίνουν αυτά τα βήματα, στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν διαταράσσεται η επικοινωνία στην οικογένεια.
Επίσης, είναι σημαντικό οι γονείς να έχουν κοινή στάση στην αντιμετώπιση του προβλήματος, να δείχνουν στο παιδί τους πόσο νοιάζονται, να βάζουν λογικούς κανόνες στη χρήση του διαδικτύου, η τοποθέτηση του υπολογιστή θα πρέπει να είναι σε κοινό χώρο στο σπίτι για να ελέγχεται το είδος της χρήσης και τέλος πρέπει να ενθαρρύνουν το παιδί να βρει εναλλακτικές δραστηριότητες.
Όπως, όπως υπογραμμίζει ο κ. Σιώμος, στις περιπτώσεις που η χρήση του διαδικτύου δεν ελέγχεται και οι ώρες αυξάνονται, παρόλο που οι γονείς ακολούθησαν τις παραπάνω οδηγίες, υπάρχουν συνέπειες στη σχολική επίδοση και την οργάνωση της καθημερινότητας και οι οικογενειακές σχέσεις επηρεάζονται αρνητικά. Τότε είναι απαραίτητο οι γονείς να απευθυνθούν σε ειδικούς ψυχικής υγείας εξειδικευμένους στον εθισμό στο διαδίκτυο.
Τι έκταση έχει λάβει ο εθισμός στο διαδίκτυο και τι σχέση μπορεί να έχει με την οικονομική κρίση;
Η εξάπλωση του φαινομένου είναι παγκόσμια, σύμφωνα με τον κ. Σιώμο. Αφορά όλες τις ηλικιακές και τις κοινωνικές ομάδες. Επί του παρόντος, εκτιμάται ότι περίπου εννέα εκατομμύρια Αμερικανοί και δέκα εκατομμύρια Κινέζοι πολίτες μπορούν να χαρακτηριστούν ως εθισμένοι στο διαδίκτυο, με επιπτώσεις στις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, που περιλαμβάνουν απώλεια ελέγχου των παρορμήσεων, έντονη επιθυμία για απόσυρση, κοινωνική απομόνωση, συζυγικά προβλήματα, ακαδημαϊκές αποτυχίες και οικονομικά χρέη.
«Η οικονομική κρίση ενισχύει δυστυχώς το φαινόμενο, καθώς η ψηφιακή "διασκέδαση" είναι η φθηνότερη επιλογή για τον νέο», επισημαίνει ο ψυχίατρος. Σύμφωνα με στοιχεία, η διακύμανση του φαινομένου στην Ελλάδα εκτιμάται από 8% έως 16%. Έρευνα στην περιοχή της Θεσσαλίας κατέγραψε διπλασιασμό την πενταετία 2008-2013 στις ηλικίες 12-18 ετών και από 6% που ήταν το ποσοστό των εφήβων που μπορούν να χαρακτηριστούν ως εθισμένοι στο διαδίκτυο, έφτασε το 12%. Σύμφωνα με τον ίδιο, ο παγκόσμιος μέσος όρος-μελέτη σε 31 χώρες το 2014 έδειξε ότι ο επιπολασμός κυμαίνεται στο 6% μεταξύ των χρηστών του διαδικτύου.
Ο κ. Σιώμος αναφέρει τα πλεονεκτήματα που προσφέρει το διαδίκτυο, τα οποία είναι, κυρίως, η αποδοχή σαν μέσο και η εύκολη προσβασιμότητα από παντού, η ανωνυμία, η ευκολία πρόσβασης από οικείο και ασφαλές περιβάλλον, η διαφυγή από προβλήματα, η συναισθηματική αυτορρύθμιση, η απομόνωση και η εμβύθιση σε ένα εικονικό περιβάλλον.
Όλα αυτά, όμως, μπορεί να επιφέρουν και πολύ επιζήμιες συνέπειες, όπως διάσχιση από την πραγματικότητα, απώλεια ελέγχου των παρορμήσεων και απόσχιση από τον κοινωνικό περίγυρο.
Ακαδημία Ψηφιακού Πολίτη
Σε ό,τι αφορά τον ρόλο της πολιτείας, ο κ. Σιώμος κρίνει αποσπασματικές τις παρεμβάσεις της «με μεμονωμένα προγράμματα, τα οποία δεν έχουν έναν κοινό στόχο και σχεδιασμό».
Η ενίσχυση της ψηφιακής ιδιότητας του πολίτη και η καλλιέργεια μίας ψηφιακής συλλογικής νοημοσύνης, τονίζει, θα πρέπει να τεθούν στο επίκεντρο της εθνικής ψηφιακής πολιτικής, καθώς και στον πυρήνα της εθνικής προσπάθειας εξόδου από την οξεία και παρατεταμένη κρίση.
Τέλος, η χάραξη μίας εθνικής ψηφιακής πολιτικής οφείλει να απαντήσει με γνώση και ευθύνη, σε τι είδους ψηφιακή κοινωνία θέλουμε να ζήσουμε.
Πρόσφατα, η Ελληνική Εταιρεία Μελέτης της Διαταραχής Εθισμού στο Διαδίκτυο πραγματοποίησε το 5ο Διεθνές Διεπιστημονικό Συνέδριο eLife2016, με κεντρικό θέμα την ομαλή ένταξη των νέων τεχνολογιών στην καθημερινότητά μας.
Η Ακαδημία Ψηφιακού Πολίτη εισήχθη από την Ελληνική Εταιρεία Μελέτης της Διαταραχής Εθισμού στο Διαδίκτυο ως ένα πλαίσιο για την κοινωνία του αύριο και μας καλεί όλους να απαντήσουμε με γνώση και ευθύνη: Σε τι είδους ψηφιακή κοινωνία θέλουμε να ζήσουμε; Αυτό το κρίσιμο ερώτημα, τόσο για τους έφηβους, όσο και για τους ενήλικες χρήστες του διαδικτύου, πρέπει να απαντηθεί με έναν τρόπο που θα ενισχύει και θα αναδεικνύει τον πρωταγωνιστικό ρόλο της κοινωνίας των πολιτών στη δημιουργία ενός νέου οικοσυστήματος πληροφορίας, καινοτομίας, παραγωγής και υπηρεσιών. Ένα οικοσύστημα που θα υπηρετεί πολίτες, ιδέες, πρωτοβουλίες, συλλογικές αξίες, αλλά και συγκεκριμένους στόχους:
- Γεφύρωση ψηφιακού χάσματος σε κοινωνικο-οικονομικό και διαγενεακό επίπεδο.
- Αναγνώριση των κινδύνων στο διαδίκτυο και διαχείριση των διαδικτυακών συμπεριφορών υψηλού ρίσκου.
- Κριτική στάση απέναντι στις νέες τεχνολογίες και ενίσχυση των ψηφιακών δεξιοτήτων.
- Υπεράσπιση των δικαιωμάτων του ψηφιακού πολίτη.
- Πρόγραμμα υποστήριξης ΑΜΕΑ και συνοδών στην ψηφιακή καθημερινότητα.
- Ψηφιακή ιδιότητα του πολίτη και πληροφοριακός αναλφαβητισμός.
- Προσαρμογή της οικογένειας στο πολύπλοκο ψηφιακό περιβάλλον.
- Επιμόρφωση μαθητών-γονέων-εκαπαιδευτικών.
- Ανάπτυξη σχετικού εκπαιδευτικού υλικού και ηλεκτρονικών εργαλείων και υπηρεσιών.
- Υποστήριξη της μάθησης.
- Πρόληψη των εθιστικών συμπεριφορών.
- Ανάπτυξη ελεύθερου λογισμικού, ανοιχτών πηγών και ανοιχτής καινοτομίας.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ via Ημερησία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου