Ο απώτερος στόχος στην εκπαίδευση κάθε μαθητή είναι να τον βοηθήσουν να εξελιχθεί σε ένα σημαντικό, ανεξάρτητο και πετυχημένο μέλος της κοινότητας. Να γίνει υπεύθυνος και ανεξάρτητος πολίτης που θα μπορεί να κάνει συνειδητές επιλογές. Ίσως, εμείς ως εκπαιδευτικοί και γονείς, πρέπει να αναρωτηθούμε τι δεξιότητες θα πρέπει να αναπτύξουν οι μαθητές στο φάσμα του αυτισμού τα πρώτα χρόνια της ζωής τους προκειμένου να τα καταφέρουν στην καθημερινή και επαγγελματική τους ζωή αργότερα.
Με αυτό στο μυαλό, οι γονείς και το εκπαιδευτικό προσωπικό πρέπει να φτιάξουν ένα μακροπρόθεσμο πλάνο για το παιδί που υποστηρίζουν. Το σχολείο είναι το μέρος όπου κάθε μαθητής θα αποκτήσει τα εργαλεία που θα χρειαστεί όταν γίνει ενήλικας. Πρέπει να υπάρχει ισορροπία ανάμεσα στις ακαδημαϊκές, κοινωνικές, επικοινωνιακές και καθημερινές/ «πρακτικές» δεξιότητες που είναι απαραίτητες για τη μελλοντική ζωή του μαθητή.
Κάποιοι μαθητές έχουν έναν πολύ μεγάλο αριθμό περιορισμών σχετικά με το πού μπορούν να εργαστούν και ποιες δουλειές είναι κατάλληλες για αυτούς με βάση τις δεξιότητες που το πρόσωπο έχει αποκτήσει/ κατέχει στα 18 του χρόνια. Για παράδειγμα, τα άτομα που έχουν περιορισμένες γνώσεις/ δεξιότητες σχετικά με τα χρήματα, δεν θα μπορούσαν ποτέ να βρουν δουλειά ως ταμίες. Με τον ίδιο τρόπο, τα άτομα που είναι αδύναμοι αναγνώστες δεν θα μπορέσουν να απορροφηθούν οι θέσεις εργασίας σε βιβλιοθήκες, συγκεκριμένες αποθήκες, γραφεία και τράπεζες.
Αυτό το άρθρο υποστηρίζει ότι κάποιες δεξιότητες πρέπει να αναπτύσσονται/ καλλιεργούνται από νωρίς, καθώς είναι ιδιαίτερα σημαντικές για την καθημερινή εργασία και την επαγγελματική απασχόληση αργότερα. Οι άνθρωποι συνήθως δεν σκέφτονται αυτές τις δεξιότητες σε συνάρτηση με την καριέρα, με την μελλοντική επαγγελματική απασχόληση και την ανεξάρτητη διαβίωση. Ωστόσο, οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί πρέπει να συνειδητοποιήσουν την αναγκαιότητα αυτών των δεξιοτήτων για την μελλοντική επιτυχία του ατόμου. Είναι πάρα πολύ σημαντικό τα άτομα να ενδιαφέρονται πολύ για το αντικείμενο/ την περιοχή στην οποία εργάζονται. Ωστόσο, είναι ιδιαίτερα αποθαρρυντικό το να συνειδητοποιεί ένας μαθητής ότι δεν έχει τις δεξιότητες που απαιτούνται για να εργαστεί σε έναν τομέα που τον ενδιαφέρει. Επομένως, το ενδιαφέρον από μόνο του δεν είναι αρκετό.
Για να έχουν οι μαθητές επιτυχία σε διάφορες θέσεις εργασίας/επαγγελματικές επιλογές που τους παρουσιάζονται, υπάρχουν δεξιότητες που πρέπει να διδαχθούν και να καλλιεργηθούν στα σχολικά χρόνια. Δεν πρόκειται για δεξιότητες που εμφανίζονται με μαγικό τρόπο στο γυμνάσιο- λύκειο, αλλά δεξιότητες που υπάρχουν στο σχολικό πρόγραμμα κάθε χρόνο. Πρέπει κανείς να ξεπεράσει τον μέχρι τώρα τρόπο σκέψης του προκειμένου να αρχίσει να κατανοεί τη λειτουργικότητα/ σημασία κάποιων δεξιοτήτων που διδασκόμαστε τα πρώτα χρόνια του σχολείου. Είναι πολύ σημαντικό να δουν οι μαθητές, οι εκπαιδευτικοί, οι γονείς την απόκτηση κάθε δεξιότητας σαν τρόπο δημιουργίας μιας νέας ευκαιρίας απασχόλησης. Αρχίστε να βλέπετε τις δεξιότητες αυτές σαν ευκαιρίες μιας ζωής και όχι σαν δεξιότητες ενός ακαδημαϊκού έτους.
Οι παρακάτω δεξιότητες είναι αναγκαίες στον χώρο εργασίας και μπορούν να εισαχθούν σε ένα στοιχειώδες επίπεδο και με φυσικό τρόπο από τα σχολικά χρόνια. Δεν πρόκειται για εξαιρετικές δεξιότητες, αλλά για δεξιότητες που είναι σημαντικές και ωφέλιμες για όλους. Για κάποιους μαθητές στο φάσμα του αυτισμού, η εκμάθηση μιας ή περισσοτέρων τέτοιων δεξιοτήτων θα τους βοηθήσουν σε μια πληθώρα τομέων για την υπόλοιπη ζωής τους.
Δεξιότητα: Έννοιες χρόνου
Τι πρέπει να μάθει:
- Να μπορεί να διαβάζει αναλογικά ρολόγια.
- Να κατανοεί τη σχετική ορολογία (παρά τέταρτο, και τέταρτο, και μισή ακριβώς).
- Να κατανοήσει πόσο σημαντικό είναι να είναι κανείς συνεπής.
Πώς χρησιμοποιούνται αυτές οι δεξιότητες:
- Σε κάθε δουλειά, όλοι οι εργαζόμενοι πρέπει να γνωρίζουν τι ώρα πρέπει να βρίσκονται στη δουλειά τους, τι ώρα τελειώνουν, πότε έχουν διάλειμμα και πόσο διαρκεί.
Δεξιότητα: Γράμματα
Τι πρέπει να μάθει:
- Να γνωρίζουν την αλληλουχία των γραμμάτων της αλφαβήτα.
- Όταν βάζουν σε αλφαβητική σειρά λέξεις, να κατανοούν ότι αρχικά βλέπουν το πρώτο γράμμα και όταν είναι το ίδιο, βλέπουν το δεύτερο κοκ
Πώς χρησιμοποιούνται αυτές οι δεξιότητες :
- Αρχειοθέτηση με αλφαβητική σειρά (βιβλιοθήκη, γραφεία).
- Αρχειοθέτηση
- Εργασία στο ταχυδρομείο.
Δεξιότητα: Αριθμοί.
Τι πρέπει να μάθει:
- Να γνωρίζει τους αριθμούς και τη σειρά των αριθμών.
- Να γνωρίζει την 1 προς 1 αντιστοιχία.
Πώς χρησιμοποιούνται αυτές οι δεξιότητες:
- Καταγραφή/συμπλήρωση αριθμών σε χαρτιά γραφείων πχ ιατρείο.
- Απογραφή προϊόντων/ ποσοτήτων.
- Παραδόσεις σε διάφορες διευθύνσεις.
Δεξιότητα: Χρήματα
Τι πρέπει να μάθει:
- Την αξία των κερμάτων και των χαρτονομισμάτων.
- Πώς να κάνει ψιλά
- Πώς να δίνει ρέστα.
- Την έννοια των επιταγών κα των πιστωτικών καρτών.
Πώς χρησιμοποιούνται οι δεξιότητες αυτές:
- Εργασία σε ταμείο, λογιστήριο, τράπεζα, βιβλιοπωλείο.
- Αναγκαία δεξιότητα τόσο για τον επαγγελματικό τομέα, όσο και για την καθημερινή ζωή των ατόμων.
- Έλεγχος σε μπλοκ επιταγών.
- Πληρωμή των λογαριασμών τους
- Πραγματοποίηση προσωπικών αγορών.
Δεξιότητα: Μετρήσεις
Τι πρέπει να μάθει:
- Τις διάφορες μονάδες μέτρησης πχ κιλά, γραμμάρια, τόνος, εκατοστά, χιλιοστά, ποτήρια κουταλάκι του γλυκού, κουτάλι σούπας.
- Τις συντομογραφίες των μετρήσεων πχ cm ή εκ για τα εκατοστά.
- Τα κλάσματα ½, ¼, ¾, κτλ
Πώς χρησιμοποιούνται οι δεξιότητες αυτές:
- Μαγείρεμα ή παρασκευή τροφίμων σε εστιατόριο.
- Ψήσιμο στα αρτοποιεία
- Κατασκευές.
- Αγροτικές εργασίες (λιπάσματα, σπορά κτλ)
- Εργασία σε παντοπωλεία, αποθήκες, τράπεζες τροφίμων.
- Ζύγισμα στα πλυντήρια.
- Όλες αυτές οι δεξιότητες είναι αναγκαίες και για το μαγείρεμα στο σπίτι και την αγορά αντικειμένων για εργασίες μέσα και γύρω από το σπίτι.
Δεξιότητα: Αντιστοίχιση/ οργάνωση.
Τι πρέπει να μάθει:
- Να είναι σε θέση να γνωρίζει διαφορετικά σχήματα, μεγέθη, χρώματα κτλ.
- Να είναι σε θέση να ταιριάζει/αντιστοιχεί γράμματα, αριθμούς, σχήματα, μεγέθη, λέξεις.
- Να γνωρίζει έννοιες όπως μαλακό/σκληρό, κρύο/ζεστό, meat/produce.
- Να μπορεί να βρίσκει σε πραγματικά χρήματα το ποσό που αναγράφεται στην απόδειξη της ταμειακής μηχανής.
Πώς χρησιμοποιούνται αυτές οι δεξιότητες:
- Να ξεχωρίζει/ταξινομεί το πλαστικό, το γυαλί, το χαρτί για την ανακύκλωση.
- Να ξεχωρίζει τα ρούχα σαν βοηθός σε πλυντήριο.
- Ταξινόμηση/ Διαλογή αντικειμένων που είναι κρύα/ζεστά κτλ για την τοποθέτησή τους σε σακούλες στα μπακάλικο.
- Διαλογή τροφίμων που προορίζονται για την Παρασκευή γευμάτων στα εστιατόρια ή στο σπίτι.
- Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τις δεξιότητες αντιστοίχισης για να παραδώσουν αλληλογραφία (διεύθυνση σε φάκελο), να παραδώσουν εφημερίδες ή λουλούδια.
- Εύρεση πραγμάτων από τα ράφια σε παντοπωλεία ή σε άλλα καταστήματα λιανικής πώλησης.
- Οι δεξιότητες χρημάτων είναι πολύ σημαντικές γιατί οι εργοδότες θέλουν τα άτομα που προσλαμβάνουν να είναι σε θέση να κάνουν αρκετές εργασίες, όχι μόνο να τοποεθτούν στα ράφια αντικείμενα ή να εντοπίζουν συγκεκριμένα αντικείμενα, αλλά και να μπορούν να χρησιμοποιούν ταμειακή μηχανή.
Δεξιότητα: Ανάγνωση.
Τι πρέπει να μάθει:
- Να είναι σε θέση να διαβάζει κείμενο (τυπωμένο ή χειρόγραφο).
- Να μπορεί να καταλαβαίνει τι διαβάζει.
Πώς χρησιμοποιούνται αυτές οι δεξιότητες :
- Σε πολλές εργασίες ο εργαζόμενος πρέπει να διαβάζει. Και στην καθημερινή ζωή το άτομο πρέπει να είναι ικανό να κάνει ανάγνωση και να καταλαβαίνει τι διαβάζει προκειμένου να γίνει ανεξάρτητος.
- Ανάγνωση αγγελιών για θέσεις εργασίας.
- Δημιουργία βιογραφικού.
- Ανάγνωση και συμπλήρωση αιτήσεων για θέσεις εργασίας.
- Συμπλήρωση εγγράφων στην εργασία για φορολογικούς λόγους.
-Η εισαγωγη δεδομένων/ στοιχείων προϋποθέτει ότι το άτομο μπορεί να διαβάσει / αποκρυπτογραφήσει τον γραφικό χαρακτήρα άλλων ανθρώπων.
- Να διαβάζει μια συνταγή ή γραπτές οδηγίες για την προετοιμασία γευμάτων στο σπίτι ή τη δουλειά.
- Ανάγνωση παραγγελίας που πρέπει να προετοιμαστεί σε μια αποθήκη.
- Να διαβάζει τις ετικέτες σε προϊόντα καθαρισμού.
- Να διαβάζει τις διευθύνσεις των παραληπτών όταν πρέπει να παραδώσει κάτι.
- Να συμμετέχει στις εκλογές, το απόλυτο δικαίωμα κάθε πολίτη.
- Η ανάγνωση είναι αναγκαία για να μπορέσει ένα άτομο να μελετήσει τον κώδικα οδικής κυκλοφορίας και να δώσει εξετάσεις για να πάρει δίπλωμα, στοιχείο που θα του δώσει ανεξαρτησία αλλά και θα του ανοίξει διάφορες θέσεις εργασίας.
Δεξιότητα: Κοινωνική συμπεριφορά/ Συμπεριφορά στον εργασιακό χώρο.
Τι πρέπει να μάθει:
- Να αναγνωρίζει την αξία της εργασίας.
- Να κατανοεί την ιεραρχία στον επαγγελματικό χώρο.
- Να ακολουθεί οδηγίες.
- Να έχει βασικές κοινωνικές δεξιότητες.
- Να είναι ανοιχτό στο να δοκιμάζει καινούρια πράγματα και να αλλάζει τη ρουτίνα του.
Πού χρησιμοποιούνται αυτές οι δεξιότητες:
- Αν αναγνωρίζει την αξία της εργασίας, θα προσπαθεί πολύ και θα κάνει καλύτερα την δουλειά του. Ανεξάρτητα από το πού είναι το άτομο (σπίτι, σχολείο, δουλειά) κάποιος είναι υπεύθυνος. Είναι ζωτικής σημασίας να κατανοεί το άτομο ότι υπάρχει ένα αφεντικό που πρέπει να ακούει για να πετύχει.
- Σε πολλές θέσεις εργασίας απαιτείται το άτομο να αλληλεπιδρά με άλλους. Αν δεν είναι σε θέση να το κάνει αυτό, οι δυνατότητες επαγγελματικής απασχόλησης είναι πολύ περιορισμένες.
- Οι ακόλουθες θέσεις εργασίας απαιτούν καλές κοινωνικές δεξιότητες: ταμίας, υπάλληλος σε κατάστημα, νοσοκόμα, σερβιτόρος/ σερβιτόρα, εξυπηρέτηση πελατών, υπάλληλος σε γραφείο, υπάλληλος σε τράπεζα.
- Πολλές επιχειρήσεις δεν μένουν αναλλοίωτες, σταθερές στο χρόνο. Αλλάζουν ρουτίνες, διευθυντές, μορφές εργασίας, χρονοδιαγράμματα, ύφος διαχείρισης. Όσο πιο ευέλικτος είναι κάποιος, τόσο πιο πετυχημένος θα είναι στην επαγγελματική του ζωή.
Καθώς οι μαθητές μεγαλώνουν, μαζί με τις οικογένειές τους, πρέπει να κοιτάξουν πέρα από το σχολείο για να αποφασίσουν τι είναι σημαντικό για το μέλλον τους. Αν ξέρετε ποιο είναι το επιθυμητό αποτέλεσμα, τότε μπορείτε πιο εύκολα να αποφασίσετε τι πρέπει να γίνει στο σχολείο. Για παράδειγμα, ο Mark θα ήθελε να γίνει web designer (σχεδιαστής ιστοσελίδων). Αυτό το επάγγελμα δεν απαιτεί πτυχίο πανεπιστημίου. Ωστόσο, υπάρχουν κάποια προγράμματα σε κολλέγια που θα μπορούσαν να αυξήσουν τις πιθανότητές του να βρει δουλειά. Για να παρακολουθήσει όμως αυτά τα προγράμματα θα πρέπει να έχει απολυτήριο λυκείου. Επομένως, στόχος του θα πρέπει να είναι να τελειώσει το λύκειο.
Από την άλλη πλευρά, ένα άτομο με μεγαλύτερου βαθμού αναπηρία που θέλει να έχει περισσότερες/ ποικίλες επαγγελματικές εμπειρίες ίσως δεν χρειάζεται αυτό το απολυτήριο. Ενδεχομένως θα επωφελούνταν περισσότερο αν αντί να αγχώνεται για να αποφοιτήσει κατευθύνοντας όλες τις δυνάμεις του στις απαιτούμενες για την αποφοίτησή του ακαδημαϊκές δεξιότητες, μάζευε εργασιακές εμπειρίες. Σε κάθε περίπτωση, με απολυτήριο είτε χωρίς, ο προσεκτικός σχεδιασμός είναι ζωτικής σημασίας.
Η Temple Grandin είχε δηλώσει σε προσωπική συνέντευξη το 1999 ότι « είναι πραγματικά πάρα πολύ σημαντικό να είμαστε σίγουροι ότι τα άτομα εκπαιδεύονται σε δεξιότητες που θα τα βοηθήσουν να βρουν απασχόληση/ εργασία». Στην περίπτωση εκείνων των μαθητών που βγαίνουν από το σχολείο και ελπίζουν να βρουν δουλειά, ποιες δεξιότητες θα πρέπει να αποκτήσουν προκειμένου να βρουν μια θέση εργασίας και να την διατηρήσουν; Υπάρχουν ποικίλες επιλογές επαγγελματικής απασχόλησης για τους μαθητές στο φάσμα του αυτισμού πέρα από τις τυπικές δουλειές στο καθάρισμα ή στα ταχυφαγεία. Υπάρχουν δουλειές που απαιτούν σκέψη, φυσικές/ σωματικές ικανότητες και κοινωνικές δεξιότητες, την ικανότητα να αλληλεπιδρά κανείς με τους άλλους, να παίρνει παραγγελίες και να ακολουθεί οδηγίες. Αν δούμε την εργασία σφαιρικά, θα διαπιστώσουμε ότι κάθε δεξιότητα μπου μαθαίνει ένας μαθητής από το νηπιαγωγείο μέχρι το λύκειο, μπορεί να θεωρηθεί λειτουργική, αν η δεξιότητα αυτή μπορεί να βηθήσει το παιδί να βρει μια ικανοποιητική για το ίδιο δουλειά και να γίνει πιο ανεξάρτητο στην ενήλικη ζωή του.
Απόδοση του κειμένου Skills for the Future του Indiana Resource Center for Autism
Ιωάννα Αγγέλου
Ειδική Παιδαγωγός - Νηπιαγωγός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου