Το Βασιλικό Ινστιτούτο Τυφλών της Αγγλίας (Royal Institute of Blind People, RNIB) υπολογίζει ότι στην Αγγλία υπάρχουν περίπου 25.000 παιδιά κάτω των 16 ετών που έχουν σοβαρά προβλήματα όρασης τα οποία επηρεάζουν την εκπαίδευσή τους.
Ο όρος «προβλήματα όρασης» αναφέρεται σε άτομα που είναι τυφλά και αμβλύωπα.
Τα άτομα με τύφλωση: βλέπουν ελάχιστα ή και καθόλου. Τα περισσότερα τυφλά παιδιά διακρίνουν απλώς το φως από το σκοτάδι και την κίνηση.
Τα αμβλύωπα άτομα: έχουν μικρότερη απώλεια της ικανότητας όρασης, η οποία όμως δεν μπορεί να διορθωθεί με γυαλιά, αν και σαφώς με αυτό τον τρόπο υπάρχει μεγάλη βελτίωση.
Τα περισσότερα τυφλά και αμβλύωπα παιδιά έχουν προβλήματα όρασης από την στιγμή γέννησής τους. Μόνο ένας μικρός αριθμός παιδιών χάνουν την όρασή τους σε μεγαλύτερη ηλικία λόγω ασθένειας ή ατυχήματος.
Ένα υψηλό ποσοστό (περίπου 40%) των τυφλών και αμβλύωπων παιδιών έχουν επιπρόσθετες ανάγκες, συμπεριλαμβανομένου μαθησιακών, κινητικών και επικοινωνιακών δυσκολιών.
Διαλέγοντας το σωστό τύπο παιχνιδιών
Η επιλογή σωστών παιχνιδιών (με βάση τα παρακάτω κριτήρια) θα βοηθήσει τα παιδιά να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους διασκεδάζοντας. Και τα δύο είναι εξίσου σημαντικά! Στόχος μας είναι να εκμεταλλευτούμε και να ενισχύσουμε την υπολειπόμενη όραση του ατόμου, αναπτύσσοντας παράλληλα και τις υπόλοιπες αισθήσεις τους και κυρίως την αίσθηση της αφής, η οποία είναι πολύ σημαντική για την εκμάθηση της Braille.
Προσπαθήστε να επιλέγετε παιχνίδια που:
- έχουν σωστές χρωματικές και τονικές αντιθέσεις, όπως για παράδειγμα κίτρινο περίγραμμα σε κάθε τρύπα ενός μπλε ταμπλό, έτσι ώστε να ανιχνεύονται ευκολότερα τα διαφορετικά σχήματα,
- έχουν νούμερα ή αριθμούς γραμμένους με έντονη και ξεκάθαρη γραμματοσειρά που διακρίνεται εύκολα, όπως μαύροι μεγάλοι αριθμοί στο άσπρο φόντο ενός ρολογιού,
- αντανακλούν φως ή φωσφορίζουν όπως με έναν περιθλαστικό φακό για να προσελκύσετε την προσοχή του παιδιού ή ένα παιχνίδι που το σέρνεις στο πάτωμα και αναβοσβήνουν φωτάκια,
- ενθαρρύνουν τα παιδιά να χρησιμοποιούν τα μάτια τους ακολουθώντας ένα αντικείμενο με το βλέμμα, όπως τα παιχνίδια που κινούνται αργά πάνω σε μια επιφάνεια. Έτσι αναπτύσσεται η ικανότητα του παιδιού να παρακολουθεί αντικείμενα,
- ενθαρρύνουν την ανάπτυξη του οπτικο- κινητικού συντονισμού όπως πχ κουτιά για σφηνώματα ή τραπέζια με νερό και άμμο, έτσι ώστε το παιδί σας να μπορεί να βλέπει και να πιάνει ένα αντικείμενο με μεγαλύτερη ακρίβεια,
- ενθαρρύνουν τον καλό συντονισμό των χεριών, απαιτώντας την συμμετοχή και των 2, όπως πχ τα τουβλάκια τα οποία ενώνει κανείς μεταξύ τους για να κάνει πύργους ή σπίτια. Ενώνοντας και απομακρύνοντας τα κομμάτια αυξάνεται και η δύναμη και η επιδεξιότητα των χεριών και των δαχτύλων,
- ενθαρρύνουν την ανάπτυξη του ελέγχου των δαχτύλων στις λεπτές κινήσεις που είναι απαραίτητες αν το παιδί διαβάζει Braille. Κατάλληλα παιχνίδια είναι το πιανάκι, η πλαστελίνη με τα διάφορα εργαλεία ή σκοινιά μπουγάδας και μανταλάκια,
- προσφέρουν μια ενδιαφέρουσα ποικιλία υλικών διαφορετικής υφής που διευκολύνουν την αναγνώριση των αντικειμένων ή των μερών των αντικειμένων πχ ένας ελέφαντας που κάθε μέρος του σώματός του είναι από διαφορετικό υλικό πχ πόδια από βελούδο, κορμί από δέρμα, ουρά από αλυσίδα, έτσι ώστε το παιδί σας να μπορεί να διακρίνει τη διαφορά ανάμεσα στις διαφορετικές υφές και τις επιφάνειες,
- έχουν κινούμενα μέρη που ενθαρρύνουν τα μικρά δαχτυλάκια να εξερευνούν πχ κύβοι δραστηριοτήτων και αριθμητήρια,
- έχουν κομμάτια που μπορούν να γίνουν αντιληπτά ως διαφορετικά μέσω της αφής πχ ξύλινα κομμάτια παζλ διαφορετικού σχήματος,
- έχουν διακόπτες που γίνονται εύκολα αντιληπτοί μέσω της αφής πχ για να ανοίξει και να κλείσει το παιχνίδι, που συνοδεύονται και από αντίστοιχο ήχο, έτσι ώστε το παιδί να ξέρει τι έχει κάνει πχ ηλεκτρική κουζίνα- παιχνίδι που τα κουμπιά της κάνουν ήχο όταν τα γυρνάς ή ηλεκτρικά σκουπάκια,
- ενθαρρύνουν την κατανόηση της σχέσης αιτία – αποτέλεσμα πχ κουδουνίστρες χεριού ή ποδιού που ενθαρρύνουν το παιδί να κουνηθεί για να ακουστεί ο ήχος,
- κάνουν ήχο ή δίνουν κάποια άλλη ένδειξη για το ότι έγινε κάτι, έτσι ώστε το παιδί να καταλαβαίνει πότε προκάλεσε το ίδιο κάτι πχ πάγκος εργασίας με βίδες που κάνουν «κλικ» όταν χρησιμοποιείται το κατσαβίδι,
- ενθαρρύνουν το σωματικό παιχνίδι πχ σπρώχνουν καροτσάκια ή τρόλεϊ ή trundle trikes έτσι ώστε το παιδί να αισθάνεται σίγουρο και να κινείται στο χώρο,
- ενθαρρύνουν την ανάπτυξη της αίσθησης της όσφρησης όπως τα αρωματικά στυλό/ μαρκαδόροι ή αρωματικό νερό για παιχνίδια στο νερό έτσι ώστε το παιδί να αρχίσει να χρησιμοποιεί την όσφρησή του προκειμένου να βρίσκει αντικείμενα ή να προσανατολίζεται στο χώρο.
Δημιουργώντας ένα περιβάλλον παιχνιδιού για το παιδί σας:
Τα παιχνίδια είναι πολύ σημαντικά προκειμένου να ανακαλύψουν τα παιδιά μια ποικιλία αισθητηριακών εμπειριών.
Οι παρακάτω συμβουλές θα σας βοηθήσουν να μεγιστοποιήσετε τα οφέλη για την ανάπτυξη του παιδιού σας, μειώνοντας όσο το δυνατόν περισσότερο τους κινδύνους.
- Δώστε αρκετό χρόνο στο παιδί για να εξερευνήσει τα νέα πράγματα. Θέλει πολύ περισσότερο χρόνο για να καταλάβει και να επεξεργαστεί κανείς πώς λειτουργεί ένα παιχνίδι μέσω της αφής σε σχέση με τον χρόνο που απαιτείται μέσω της όρασης.
- Όλα τα παιδιά χρειάζονται ευκαιρίες για να βιώσουν προκλήσει, έντονα συναισθήματα και να ρισκάρουν με τρόπο που να είναι κατάλληλος για αυτά.
- Είναι πολύ βασικό να παρατηρείτε και να ακούτε τις αντιδράσεις του παιδιού σας (αν μπορείτε να το βιντεοσκοπείτε θα είναι πολύ βοηθητικό), προκειμένου να κατανοήσετε τι τους αρέσει και τι να ενθουσιάζει.
- Μιλήστε με τον ειδικό παιδαγωγή του παιδιού για τα χρώματα και τις αντιθέσεις, το φως και το φόντο. Προσπαθήστε να καταλάβετε αν το παιδί σας βλέπει καλύτερα στη μια πλευρά, έτσι ώστε να του παρουσιάζετε τα αντικείμενα σε συγκεκριμένη θέση.
- Φροντίστε το παιδί σας να είναι σε όσο το δυνατόν πιο βολική θέση όρθιο, ξαπλωμένο ή καθισμένο, έτσι ώστε να μπορεί να χρησιμοποιεί τα χέρια του και την όρασή του όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικά.
- Ορίστε κα ιπεριορίστε τον χώρο του παιχνιδιού γύρω από το παιδί έτσι ώστε να δημιουργήσετε ένα ασφαλές και οικείο μέρος για παιχνίδι.
- Τοποθετείτε τα παιχνίδια έτσι ώστε να μπορεί να τα φτάνει εύκολα το παιδί και οι κινήσεις του να έχουν κάποιο αποτέλεσμα. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι μπορεί να έχουμε το παιδί ξαπλωμένο κάτω και τα παιχνίδια να κρέμονται από πάνω του ή να έχουμε κοντά στο παιδί ένα δίσκο με πολλά παιχνίδια.
- Αν το παιχνίδι κυλίσει μακριά από το παιδί, σε σημείο που δεν το φτάνει, μην του το δώσετε εσείς αμέσως. Βοηθήστε το να το φτάσει εκείνο, Έτσι θα αναπτύξει την ικανότητα κίνησης και εξερεύνησης.
- Χρησιμοποιείτε απλή, περιγραφική και σύντομη γλώσσα για να αναφερθείτε σε αυτό που κάνει το παιδί.
- Αν το παιδί σας έχει επαναλαμβανόμενες/στερεοτυπικές συμπεριφορές προσπαθήστε να τις μετατρέψετε σε πιο δημιουργικές δραστηριότητες.
- Το παιδί σας χρειάζεται διαφορετικούς συντρόφους, χώρους και υλικά/αντικείμενα στο παιχνίδι του. Αν στηριχτείτε σε αυτά που το ενδιαφέρουν θα το ενθαρρύνετε και θα το βοηθήσετε να δοκιμάσει και νέα πράγματα, να αισθανθεί σίγουρο για τον εαυτό του για να αντιμετωπίσει τις όποιες προκλήσεις και να αποκτήσει θετική στάση απέναντι στη μάθηση,
Μεγαλώνοντας μέσα από τους διαφορετικούς τύπους παιχνιδιού
Τα παιδιά αναπτύσσονται μέσω του παιχνιδιού από την στιγμή της γέννησής τους. Διαφορετικοί τύποι παιχνιδιού τα βοηθάνε να αναπτύξουν διαφορετικές δεξιότητες. Τα τυφλά και τα αμβλύωπα παιδιά πρέπει να προσπαθούν πολύ περισσότερο για να χρησιμοποιούν την όρασή τους, στοιχείο που μπορεί να είναι πολύ κουραστικό. Επίσης, μπορεί να βασίζονται περισσότερο στην αφή και την ακοή τους καθώς μεγαλώνουν και μαθαίνουν .
Παιχνίδι εξερεύνησης
Ενθαρρύνει την χρήση των κινητικών δεξιοτήτων, ενεργοποιεί τις αισθήσεις της αφής, της ακοής και της όρασης και εισάγει το παιδί στις έννοιες αιτία – αποτέλεσμα. Καλλιεργεί το ενδιαφέρον του παιδιού για το περιβάλλον και το ωθεί να προσπαθεί να κατανοήσει τον κόσμο που το περιβάλλει, να πειραματίζεται και να κάνει συνδέσεις.
Παιχνίδι φαντασίας / υπόδυσης ρόλων
Επιτρέπει στα παιδιά να δοκιμάζουν ρόλους και καταστάσεις που μπορεί να είναι γνωστές ή άγνωστες στο παιδί. Μπορεί να κάνουν εξάσκηση σε καθημερινές δραστηριότητες, όπως τα ψώνια, το μαγείρεμα. Τα παιδιά χρειάζονται εμπειρίες από αληθινές καταστάσεις πριν μπορέσουν να κατανοήσουν τις καταστάσεις στο παιχνίδι.
Κατασκευαστικό και δημιουργικό παιχνίδι
Επιτρέπει στο παιδί να εκφράσει τις σκέψεις του, τις ιδέες και τα συναισθήματά του και να κατανοήσει διαφορετικά αντικείμενα, υλικά και εργαλεία. Αυτό μπορεί να γίνει μέσα από την τέχνη, τις χειροτεχνίες, την κίνηση και τον χορό, τον ήχο και την μουσική, την κατασκευή- συναρμολόγηση και αποσυναρμολόγηση πραγμάτων.
Επιτραπέζια παιχνίδια και παζλ
Αποτελεί πρόκληση και ενθαρρύνει την επίλυση προβλημάτων. Δίνουν τη δυνατότητα στα παιδιά να κάνουν ερωτήσεις, να κατανοούν κανόνες που βάζουν άλλα άτομα και να συνεργάζονται στα πλαίσια του παιχνιδιού με περισσότερα παιδιά και για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Σωματικό παιχνίδι
Δίνει στα παιδιά ευκαιρίες για να αναπτύξουν τον έλεγχο του σώματός τους, τον συντονισμό των μεγάλων κινήσεων, την λεπτή κινητικότητα, την αντίληψη του χώρου και την ισορροπία, Τα παιδιά χρειάζονται εξοπλισμό για να παίζουν μέσα και έξω από το σπίτι, να είναι ενεργά και να αποκτήσουν εμπιστοσύνη στις σωματικές τους δυνάμεις.
Παιχνίδι σε εξωτερικό χώρο
Το παιχνίδι στις λάσπες, στο γρασίδι, στα φύλλα, στην άμμο, στο χιόνι δίνει στο παιδί πολλές και διαφορετικές αισθητηριακές εμπειρίες. Το παιχνίδι σε εξωτερικό χώρο ενθαρρύνει την κίνηση και πιο θορυβώδη σωματικά παιχνίδια.
Απόδοση του φυλλαδίου "Toys & Play for children who are Blind or partially sighted" της British Toy & Hobby Association σε συνεργασία με τους Godfrey Hall MA. Dip. Ed. F.Coll. P.και το Royal National Institute of Blind People (RNIB).
Ιωάννα Αγγέλου
Ειδική Παιδαγωγός - Νηπιαγωγός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου