Δευτέρα 13 Οκτωβρίου 2014

Bullying: Μην το αγνοείτε, υπάρχει!

Οι κλήσεις στην Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά SOS 1056 καθημερινά αυξάνονται σε σχέση με το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού ή αλλιώς bullying.

Σύμφωνα με το Χαμόγελο του Παιδιού, γονείς, εκπαιδευτικοί και μαθητές καλούν ζητώντας συμβουλές για το πώς να διαχειριστούν τέτοια φαινόμενα, μέσα στα οποία νοιώθουν εγκλωβισμένοι.

Το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού μελετήθηκε για πρώτη φορά το 1978 στη Νορβηγία και 9 χρόνια μετά, το 1987, σε πολλά επιστημονικά περιοδικά εμφανίζεται ο σχετικός όρος “bullying”. 

Ενώ σαν φαινόμενο επισημαίνεται και καταγράφεται τη δεκαετία του 1970, δεν θα πρέπει να θεωρηθεί ότι εμφανίζεται και τότε. Εξάλλου αποτελεί μια ακόμη έκφραση της βίαιης συμπεριφοράς η οποία υπάρχει με τη γέννηση του ανθρώπου. 

Στο φαινόμενο του bullying εμπλέκονται πολλά μέρη
  • Το παιδί που δέχεται βία
  • Το παιδί ή ομάδα παιδιών που ασκεί βία
  • Τα παιδιά θεατές
  • Οι εκπαιδευτικοί
  • Οι γονείς
Στην ουσία, όμως, ο όρος αναφέρεται στη βία μεταξύ παιδιών. Στην ιστορία του Όλιβερ Τουίστ - που διαδραματίζεται τον 19ο αιώνα - υπάρχουν πολλά στοιχεία βίας μεταξύ παιδιών τα οποία επιβιώνουν μέχρι σήμερα. 

Σύμφωνα με τον Dan Olweus, καθηγητή Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μπέργκεν, στη Νορβηγία, σχολική βία και σχολικός εκφοβισμός παρατηρείται όταν ένα παιδί «εκτίθεται, κατΆ επανάληψη και σε διάρκεια χρόνου, σε αρνητικές πράξεις από ένα ή περισσότερα άτομα.» 

Ο όρος «αρνητική πράξη» αναφέρεται στην πράξη εκείνη με την οποία «ένα άτομο προκαλεί εσκεμμένη βλάβη ή συναισθηματική δυσκολία σε άλλο άτομο, μέσω σωματικής επαφής, λεκτικώς ή με άλλους τρόπους.»

Μια σημαντική παράμετρος που τίθεται είναι η έννοια τηςεπανάληψης. Το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού δεν είναι ένα μεμονωμένο γεγονός. Δεν είναι ένας απλός τυχαίος καβγάς μεταξύ δυο παιδιών στη σχολική αυλή. Επίσης περιλαμβάνει ανισορροπία δύναμης ή εξουσίας μεταξύ του παιδιού που εκφοβίζει και του παιδιού που εκφοβίζεται

Το αποτέλεσμα αυτής της πράξης είναι η δεύτερη σημαντική παράμετρος. Οι πράξεις σχολικού εκφοβισμού έχουν αποτέλεσμα ή θα μπορούσαν να έχουν ως αποτέλεσμα σωματική βλάβη ή συναισθηματικές δυσκολίες (δυσκολίες συμπεριφοράς) πάνω στο παιδί.

Η τελευταία παράμετρος έχει να κάνει με τις μορφές του σχολικού εκφοβισμού ο οποίος μπορεί να είναι σωματικός, λεκτικός ή με οποιαδήποτε άλλη μορφή.

Γενικά το Bullying μπορεί να περιλαμβάνει:
  • Άσκηση φυσικής βίας, χτυπήματα, τσιμπήματα, δαγκωνιές, σπρωξίματα
  • Εσκεμμένο ή συχνό αποκλεισμό μαθητών από κοινωνικές δραστηριότητες, κοινωνική απομόνωση ή αποκλεισμό
  • Σεξουαλική παρενόχληση
  • Χρησιμοποίηση υβριστικών ή περιπαικτικών εκφράσεων, πειράγματα, παρατσούκλια, κοροϊδία
  • Απειλές και εκβιασμό
  • Υβριστικές ή περιπαικτικές εκφράσεις για τη φυλή, την εθνικότητα, τη θρησκεία, την ταυτότητα αναπηρίας, τη σεξουαλική ταυτότητα του θύματος
  • Κλοπές ή και Ζημιές στα προσωπικά αντικείμενα του θύματος
  • Επιδιωκόμενη απομάκρυνση των φίλων
  • Διάδοση κακοηθών και ψευδών φημών

Στα παραπάνω, τα τελευταία χρόνια, έρχεται να προστεθεί και το ηλεκτρονικό bullying ή cyber bullying, που περιγράφεται ως "η επαναλαμβανόμενη και εκ προθέσεων βλάβη που προκαλείται διαμέσου της χρήσης ηλεκτρονικών υπολογιστών, κινητών τηλεφώνων και άλλων ηλεκτρονικών συσκευών".
Bullying ή πείραγμα

O Olweus τονίζει τη διαφορά του bullying με το «πείραγμα» στα πλαίσια του παιχνιδιού. Το «πείραγμα» αυτό συνήθως συμβαίνει μεταξύ φίλων και δεν περιλαμβάνει την πρόκληση σωματικού πόνου των άλλων. Αντίθετα το bullying εμπλέκει άτομα που δεν έχουν φιλικές σχέσεις. 

Η χαρακτηριστική ανισορροπία δύναμης, διατυπώνει ο Οlweus στον ορισμό του, μπορεί να αναφέρεται στα ατομικά ή κοινωνικά χαρακτηριστικά του δράστη και του θύματος. Το «πείραγμα» μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε εκφοβισμό αν συμβαίνει για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα και το σημαντικότερο όταν το παιδί αισθανθεί ότι οι πράξεις των άλλων δεν διέπονται από αστείο και δεν γίνονται μέσα στα όρια του παιχνιδιού.

Τις περισσότερες φορές τα παιδιά που βιώνουν εκφοβισμό δεν το λένε σε κανένα γιατί
  • Ντρέπονται: Η ντροπή είναι ένα συναίσθημα που ακολουθεί τον σχολικό εκφοβισμό καθώς τα παιδιά νοιώθουν ότι όλοι γελάνε μαζί τους
  • Φοβούνται: Τα παιδιά θεωρούν ότι δεν μπορεί να γίνει κάτι και φοβούνται ότι ο οποιοσδήποτε χειρισμός θα θυμώσει το παιδί ή τα παιδιά που το εκφοβίζουν και τα πράγματα θα χειροτερεύσουν
  • Νοιώθουν ότι φταίνε: Η σκέψη των παιδιών είναι ενοχική και ιδιαίτερα σε καταστάσεις βίας. Θεωρούν ότι εκείνα φταίνε, ότι εκείνα προκάλεσαν αυτή την κατάσταση
  • Σκέφτονται ότι θα απογοητεύσουν τους γονείς τους: Όλα τα παιδιά αποζητούν την αγάπη και τον θαυμασμό των γονιών τους. Θεωρούν λοιπόν ότι αν μάθουν οι γονείς τους αυτό που συμβαίνει θα απογοητευτούν και θα στενοχωρηθούν.

Γι' αυτό οι γονείς θα πρέπει:

Να παρατηρήσουν τη συμπεριφορά του παιδιού τους. Οποιαδήποτε ξαφνική και χωρίς εμφανή αιτία αλλαγή στη συμπεριφορά τους, στη διάθεση τους, στην όρεξη τους, στον ύπνο τους, στη γνώμη τους για κάποια άτομα, στη σχολική τους παρουσία, στην σχολική τους επίδοση πρέπει να τους προβληματίσει και διακριτικά να διερευνήσουν τι συμβαίνει.

Εάν αντιληφθούν ότι το παιδί τους βιώνει εκφοβισμό θα πρέπει σε πλαίσιο ασφάλειας και εμπιστοσύνης να κουβεντιάσουν με το παιδί τους για την εμπειρία του και γενικά για το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού. Να αποενοχοποιήσουν το παιδί. Να του εξηγήσουν ότι κανείς δεν έχει το δικαίωμα να του φέρεται έτσι, και να το επιβραβεύσουν που συμμετείχε στην κουβέντα και αποκάλυψε σημαντικά πράγματα.

Δεν θα έχει κανένα αποτέλεσμα να βάλουν το παιδί σε διαδικασίες αντεκδίκησης. Οφείλουν να αναδείξουν στο παιδί τη σημασία του να έχει επικοινωνία με τον δάσκαλο - με τον οποίο πρέπει να μιλήσουν και οι ίδιοι - και να εξηγήσουν τη διαφορά του «μαρτυράω» από το «ζητάω» βοήθεια. Σε κάθε περίπτωση, να θυμούνται ότι ο στόχος είναι να βοηθήσουν το παιδί τους και όχι να τιμωρηθεί το άλλο παιδί.

Σε όλες τις περιπτώσεις, έχουν έναν σύμμαχο: η Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά, SOS 1056, λειτουργεί δωρεάν και ανώνυμα όλο το 24ωρο, και είναι στελεχωμένη με κοινωνικούς λειτουργούς και ψυχολόγους.
Θύμα και θύτης του Bullying

Αν το καλοσκεφτούμε όμως, και οι bullies, εκείνοι που κρατούν τα ηνία του εκφοβισμού και τρομοκρατούν τους συμμαθητές τους είναι παιδιά κάποιων από εμάς. Ποιοι είναι, λοιπόν, οι παράγοντες που μπορεί να κάνουν ένα παιδί να γίνει όχι θύμα αλλά θύτης του bullying και πώς μπορούμε να αποτρέψουμε κάτι τέτοιο;

Όπως προκύπτει από τα στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί από έρευνες οι οποίες έγιναν για το μεγαλύτερο διεθνή φορέα που ασχολείται με την εξέλιξη της Παιδιατρικής, Pediatric Academic Societies, συγκεκριμένες συμπεριφορές των γονιών μπορεί να επηρεάσουν την ικανότητα των παιδιών τους να εκδηλώσουν τέτοιου είδους συμπεριφορά.

Για τις ανάγκες των ερευνών αυτών, γονείς παιδιών ηλικίας 10 έως 17 ετών κλήθηκαν να απαντήσουν εάν τα παιδιά τους έχουν εκφράσει -και πόσο συχνά- ανάλγητη συμπεριφορά, ενώ έλαβαν υπόψη και την κατάσταση της υγείας τους, σωματικής και ψυχολογικής. 
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα που αφορούν το διάστημα 2003-2007:

Τα παιδιά που είναι πιθανότερο να συμπεριφερθούν σαν bullies είναι εκείνα που έχουν συναισθηματικά ή ψυχικά θέματα συμπεριφοράς. Επιπλέον, οι γονείς που δήλωσαν ότι συχνά γίνονται οι ίδιοι έξαλλοι με τα παιδιά τους, είχαν περισσότερες πιθανότητες να τα δουν να εκδηλώνουν τέτοιου είδους συμπεριφορά. Αντίθετα, τα παιδιά που είχαν καλή επικοινωνία με τους γονείς τους, είχαν τις λιγότερες πιθανότητες να γίνουν bullies. 

Παλαιότερες έρευνες έχουν δείξει ότι οι bullies διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν ψυχολογικά προβλήματα, αλλά και να καταφύγουν στο μέλλον στην κατανάλωση αλκοόλ και ναρκωτικών ουσιών, την παραβατικότητα ή και τη αυτοκτονία. Όπως τονίζουν οι επιστήμονες, αυτό που θα μπορούσε να βοηθήσει είναι να γίνουν παρεμβάσεις ώστε οι γονείς να ασχολούνται περισσότερο με τα παιδιά τους και να επικοινωνούν καλύτερα μαζί τους. 

Επίσης, σημαντικό είναι να βρίσκουν οι γονείς τρόπους να διαχειρίζονται τα δικά τους αισθήματα θυμού απέναντι στα παιδιά τους, και να συμβουλεύονται ειδικούς όταν έχουν προβληματισμούς για τη συμπεριφορά, τη συναισθηματική κατάσταση και την ψυχική υγεία του παιδιού. 

Πηγή: pathfinder

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου