Μια έρευνα που έδειχνε πως οι ρατσιστικές απόψεις στους νέους ξεκινούν μέσα από συλλόγους αθλητικών ομάδων, αποτέλεσε αφορμή ώστε ο Βαγγέλης Ηλιόπουλος, ένας από τους πιο αγαπημένους και πολυμεταφρασμένους συγγραφείς παιδικής και νεανικής λογοτεχνίας να ασχοληθεί με το θέμα του ρατσισμού. Και μάλιστα να το συνδέσει – τόσο επίκαιρα – με το ποδόσφαιρο. Ή μάλλον το «ψαρόσφαιρο»!
Η νέα περιπέτεια του διάσημου αλλά και αντισυμβατικού «Τριγωνοψαρούλη» με τίτλο «Τριγωνοψαρούλη μην εμπιστεύεσαι ΠΟΤΕ… αχινό!» αφορά έναν τελικό «ψαρόσφαιρου» που θέλει να θυμίσει στα παιδιά ότι έχουν όλα δικαίωμα να συμμετέχουν στις παρέες και στα παιχνίδια και ότι θα πρέπει μαζί να λένε όχι στον αποκλεισμό, την αδικία, τον εκφοβισμό. Η ενασχόληση με το θέμα της αποδοχής δεν είναι βέβαια κάτι καινούριο για τον «Τριγωνοψαρούλη» ο οποίος εδώ και 15 χρόνια έχει κατακτήσει μικρούς και μεγάλους μέσα από ανατρεπτικές ιστορίες που υμνούν τη διαφορετικότητα και μεταφέρουν μηνύματα φιλίας, αγάπης και αδελφοσύνης.
Με αφορμή λοιπόν την τελευταία του ιστορία που στρέφεται ενάντια στις διακρίσεις και το ρατσισμό, ο Βαγγέλης Ηλιόπουλος μιλά στο 1againstracism.gr, την πλατφόρμα της εκστρατείας κατά της ρατσιστικής βίας της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, για τα παιδιά, την παιδική λογοτεχνία, την παιδεία και το ρόλο τους στην αντιμετώπιση του μίσους και της μισαλλοδοξίας:
Πού οφείλεται κατά τη γνώμη σας το πρόβλημα του ρατσισμού;
Η φτώχεια, η αμάθεια, η έλλειψη παιδείας, οι κοινωνικές ανισότητες, η προπαγάνδα της μισαλλοδοξίας σε μια περίοδο κρίσης κάνουν τους ανθρώπους ευάλωτους στο «παράλογο» ακόμα κι αν αυτό αναιρεί τελικά την ίδια την ανθρώπινή τους υπόσταση. Κι όμως …
Ειδικά τα τελευταία χρόνια, γιατί πιστεύετε ότι έχουν αυξηθεί τα κρούσματα ρατσιστικής βίας;
Βαθιά μου πεποίθηση είναι οτι η οικονομική κρίση ειναι συνέπεια της ηθικής. Ηθική κρίση και έλλειψη παιδειας αυξάνουν τα ρατσιστικά φαινόμενα. Άρα το πρόβλημα δε λύνεται με μέτρα «ασπιρίνη». Θελει μια βουτιά στα αληθινά αίτιά του και επιστροφή στις κλασικές αξίες της Παιδείας.
Έχετε γίνει μάρτυρας ποτέ κάποιου περιστατικού σωματικής ή λεκτικής ρατσιστικής επίθεσης;
Όλοι όσοι παρακολουθούμε αθλητικά γεγονότα έχουμε γίνει μάρτυρες τέτοιων περιστατικών. Εκεί με το μανδύα της υποστήριξης της ομάδας και με το άλλοθι του οπαδού διατυπώνονται ακραία ρατσιστικά συνθήματα χωρίς σχεδόν κανείς να αντιδρά.
Πώς κρίνετε το ρόλο των εκπαιδευτικών στην αντιμετώπιση του φαινομένου. Ιδανικά, πώς θα έπρεπε να χειρίζονται το θέμα;
Ο ρατσισμός δεν ταιριάζει με την ίδια την έννοια του σχολείου. Πρέπει οι εκπαιδευτικοί να αναλάβουν πρωτοβουλίες για την εξάλειψη του. Έτσι και αλλιώς αυτό ανήκει στη σφαίρα των θεμάτων που οφείλουν να αντιμετωπίσουν. Από τον παιδικό σταθμό πρεπει να ξεκινά η μέθεξη του παιδιού στις πανανθρώπινες αξίες. Αλήθεια όμως οι εμπνευστές της εξαφάνισης των ανθρωπιστικών σπουδών και της δημιουργίας ενός σχολείου των τεστ, το οποίο στοχεύει μόνο στην εξειδίκευση, δεν φαντάζονταν ότι θα φταναμε σε τέτοια φαινόμενα;
Πώς πιστεύετε ότι μπορεί να αντιμετωπιστεί ο ρατσισμός; Πού θα πρέπει να δώσουμε μεγαλύτερο βάρος -στη δικαστική αντιμετώπισή του, στην παιδεία κ.ο.κ.;
Με τα παιδιά ασχολούμαι, την Παιδεία θα θεωρήσω την καταλληλότερη για να αντιμετωπιστεί ο ρατσισμός. Πρόληψη λοιπόν για να μη χρειάζονται μετά οι διώξεις και τα δικαστήρια. Κι όταν λέω Παιδεία, όπως σημείωσα και παραπάνω εννοώ όλες αυτές τις πανανθρώπινες αξίες που εκφράζονται μέσα από την φιλοσοφία, τη θεολογία, την ιστορία, την τέχνη και στις οποίες πρεπει να στηρίζεται η εκπαιδευση.
Τι σας ώθησε να ασχοληθείτε με το θέμα του ρατσισμού και των διακρίσεων στην τελευταία περιπέτεια του Τριγωνοψαρούλη;
Την έμπνευση μου έδωσε μια έρευνα που έδειχνε οτι η αύξηση των ρατσιστικών απόψεων στους νέους ξεκινούσε από «μαθήματα» μέσα στους συνδέσμους των αθλητικών ομάδων. Αντί λοιπόν ο αθλητισμός να ενώνει με στόχο να παίζουμε ολοι μαζί κάποιοι τον χρησιμοποιούν για να σκορπούν τη διχόνοια. Ε! Δεν μπορούσε ο Τριγωνοψαρούλης να μην πάρει θέση.
Ποια είναι από την εμπειρία σας η στάση των παιδιών απέναντι σε αυτό το θέμα; Πώς ανταποκρίνονται στα μηνύματα του Τριγωνοψαρούλη στις εκπαιδευτικές δράσεις στις οποίες συμμετέχετε;
Είμαι από τους συγγραφείς που μου αρέσει να συναντώ τους αναγνώστες μου γι’ αυτό και ταξιδεύω πολύ. Σε όλες τις πόλεις που πήγα συνάντησα χιλιάδες παιδιά τα οποία στις εκδηλώσεις μου χορεύουν αγκαλιασμένα. Ακόμη και σε μια πόλη που στην αρχή το ενα σχολειο γιουχάριζε το άλλο, ακόμη κι εκεί, στο τέλος έγιναν μια αγκαλιά. Η λογοτεχνία ενώνει. Η Τέχνη ενώνει.
Πώς μπορεί η παιδική λογοτεχνία να συμβάλλει στην αποδοχή της διαφορετικότητας;
Μπορει να δώσει τις αφορμές εκείνες που χρειάζονται για να ανοίξει η συζήτηση για το θέμα. Όσο το αγνοούμε τόσο φουντώνει. Ας συζητήσουμε ανοιχτά, ας ανταλλάξουμε απόψεις, ας δώσουμε στα παιδιά επιχειρήματα. Κι ολα αυτά μας τα παρέχει η λογοτεχνία. Απο τις πολυ τρυφερές ηλικίες αξίζει να ασχοληθούμε με το θέμα πριν ριζωσουν οι προκαταλήψεις και διαμορφωθούν τα στερεότυπα.
Έχετε πει ότι «η παιδική ηλικία, πέρα από σύνορα και έθνη, έχει κοινά χαρακτηριστικά». Πότε και γιατί πιστεύετε ότι αυτά τα «κοινά χαρακτηριστικά» μετατρέπονται σε χαρακτηριστικά που διαχωρίζουν τον έναν από τον άλλο;
Πολλούς τους συμφέρει να κλείνουμε το κάθε παιδί σε ένα κουτί, εκπαιδεύοντάς το οτι οι απέξω ειναι οι εχθροί. Εύκολα η κοινή ιδιότητα «παιδί» χάνεται και προβάλλεται ως κυρίαρχο το εγώ, η φυλή, το έθνος, γενικά οτιδήποτε κλείνει καλά το κουτί. Δουλειά του σχολείου να ρίξει τις πλάγιες πλευρές του κουτιού και να δώσει τη δυνατότητα στο ένα παιδι να γνωρίσει το άλλο, και άρα να μην εχει κανέναν λόγο να το φοβάται.
Ο Τριγωνοψαρούλης έχει ταξιδέψει πάρα πολύ (κι εσείς μαζί του). Έχετε παρατηρήσει διαφορές ως προς το πώς αντιμετωπίζουν τη διαφορετικότητα τα παιδιά από χώρα σε χώρα;
Τα παιδιά είναι παντού παιδιά. Τα εκπαιδευτικά συστήματα αλλάζουν. Έχω βρεθεί στην άβολη θέση να μην ξεκινούν να τραγουδούν ούτε να χορεύουν με τον Τριγωνοψαρούλη, μέσα στην τάξη, αν δεν το επιτρέψει η δασκάλα. Προφανώς απαγορευόταν αλλά εγώ δεν το ήξερα. Έχω δει παιδιά του ίδιου σχολείου να συναντιούνται πρώτη φορά και να κάνουν μια κοινή δράση μαζί, η οποία να τα βοηθήσει να γνωριστούν. Αναρωτιέμαι και τι γίνεται στις χώρες εκτός Ευρώπης. Πολύ με ενδιαφέρουν οι εκεί αντιδράσεις των παιδιών στη διαφορετικότητα. Φωνάζουν όλοι μαζί με τον Τριγωνοψαρουλη «είμαι ο Τριγωνοψαρουλης και είμαι διαφορετικός»; Στόχος μου είναι να ταξιδέψω κι εκεί για να συναντήσω και να γνωρίσω τους αναγνώστες μου.
*Οι απόψεις που εκφράζονται στο παρόν άρθρο είναι του συγγραφέα και δεν αντανακλούν κατ’ ανάγκη την επίσημη άποψη της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.
Πηγή: UNHCR
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου