Πολύχρωμα ή ασπρόμαυρα, για ενηλίκους ή για παιδιά, βίαια ή αισθησιακά, με πολιτικές ανησυχίες ή ηθικοπλαστικά, έχουν φανατικούς θαυμαστές, φανατικότερους συλλέκτες και μελετητές και έχουν κατακτήσει τον τίτλο της «ένατης τέχνης». Μιλούν όμως και τη δική τους γλώσσα;
«Ναι», απαντά ο ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνιας Νιλ Κον και υποστηρίζει ότι η γλώσσα αυτή έχει τις ρίζες της στα βάθη της προϊστορίας, στο βιβλίο του «Η οπτική γλώσσα των κόμικς», που θα κυκλοφορήσει τον Δεκέμβριο.
Ολα άρχισαν σε μια σοφίτα, δίπλα σε μια κούτα με κόμικς της δεκαετίας του '60. Εκεί ο μικρός τότε Νιλ διάβαζε παλιά τεύχη του Μπάτμαν και του Σούπερμαν. Αργότερα άρχισε να σχεδιάζει τα δικά του κόμικς και τότε του γεννήθηκε η απορία πώς ο εγκέφαλος μπορεί να κατανοεί μια ιστορία που αποτελείται από μεμονωμένες εικόνες.
«Ο άνθρωπος διαθέτει τρεις τρόπους για να εκφράσει τις σκέψεις του», εξηγεί ο ερευνητής. «Παράγει ήχους χρησιμοποιώντας το στόμα του. Κινεί το σώμα του και εκφράζεται κυρίως με χειρονομίες και γκριμάτσες. Και σχεδιάζει. Η ιδέα μου είναι ότι οποιοδήποτε από τα τρία κανάλια που δημιουργούν νοήματα δομηθεί με λογική συνοχή, το αποτέλεσμα καταλήγει να είναι ένα είδος γλώσσας».
Και για να αποδείξει τη θεωρία του ότι υπάρχει μια κρυμμένη λογική πίσω από την αλληλουχία εικόνων στα κόμικς χρειάστηκε να αποσυναρμολογήσει με προσοχή αναρίθμητες σελίδες με ιστορίες του Σνούπι, αλλά και να ανατρέξει στο παρελθόν, στις αρχαιότερες βραχογραφίες που έχουν βρεθεί μέχρι σήμερα, στο σπήλαιο Σοβέ, στη Γαλλία, που χρονολογούνται πριν από 40.000 χρόνια και απεικονίζουν άλογα που καλπάζουν και λιοντάρια που εφορμούν με τεχνική που μοιάζει με αυτή που χρησιμοποιούν οι γραφίστες σήμερα. Στις πρωτόγονες κοινωνίες η εικόνα είναι τόσο στενά συνυφασμένη με τη γλώσσα ώστε δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι κάποιος μιλά καλά αν δεν γνωρίζει το νόημα των εικόνων.
Τα κόμικς έχουν την ίδια δομή με τη γλώσσα, με ιεραρχία στοιχείων - ένα «οπτικό λεξιλόγιο» με σήματα και σύμβολα - που μπορούν να συνδυαστούν με άπειρους τρόπους.
Το λεξιλόγιο αυτό περιλαμβάνει φράσεις γραμμένες σε συννεφάκια, γραμμές που εκφράζουν κίνηση ή ακόμη και αστεράκια ύστερα από μια μπουνιά. Ακόμη και τα ανατομικά χαρακτηριστικά των κόμικς είναι απόλυτα στυλιζαρισμένα. Αρκεί να προσέξει κάποιος τα χέρια, τα μάτια και τις μύτες από καρέ σε καρέ ακόμη και αν πρόκειται για δημιουργίες διαφορετικών καλλιτεχνών.
Η ιεραρχία δεν είναι τίποτα άλλο από κανόνες που ο Νιλ Κον χαρακτηρίζει «αφηγηματική γραμματική». Οπως η γραμματική της γλώσσας περιλαμβάνει διαφορετικά μέρη του λόγου - ουσιαστικά, επίθετα, ρήματα - έτσι και η αφηγηματική γραμματική περιλαμβάνει διαφορετικά είδη καρέ. Τα «ιδρυτικά», με τα οποία αρχίζει μια σκηνή. Τα «αρχικά» που δημιουργούν ένταση. Εκείνα που δείχνουν την κορύφωση και τα «χαλαρωτικά» που δείχνουν την αποκλιμάκωση της έντασης. Το καθένα έχει τα δικά του χαρακτηριστικά και όπως οι λέξεις σε μια πρόταση, πρέπει να ακολουθούν μια συγκεκριμένη σειρά. Αυτά μπορούν να αποτελέσουν μια ενότητα που μπορεί να ενταχθεί σε ευρύτερες δομές.
Ανακατεμένα καρέ
Για να αποδείξει την θεωρία του ο Νιλ Κον πραγματοποίησε το εξής πείραμα: πήρε καρέ από διαφορετικές ιστορίες του Σνούπι. Τα ομαδοποίησε ως ιδρυτικά, αρχικά, σε αυτά που προκαλούν ένταση και σε χαλαρωτικά. Εν συνεχεία πήρε τυχαίες εικόνες και στη μία περίπτωση τις παρουσίασε με τη θεωρούμενη ως σωστή σειρά και στη δεύτερη με τυχαία. Εκείνα που είχαν τοποθετηθεί με τη σειρά έβγαζαν νόημα για τους εθελοντές, κι ας προέρχονταν από διαφορετικές ιστορίες.
Πηγή: Νέα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου